پرونیسم، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های سیاسی در تاریخ معاصر آرژانتین، نقشی کلیدی در شکل‌گیری ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور ایفا کرده است. این جنبش که توسط خوان دومینگو پرون پایه‌گذاری شد، در طول چهار دهه، از یک مدل اقتدارگرایانه و پوپولیستی به اشکال مختلفی از سیاست‌ورزی، از جمله نولیبرالیسم و اصلاحات چپ‌گرایانه، تغییر شکل داده است. پرونیسم نه‌تنها یک ایدئولوژی سیاسی بلکه یک سبک حکمرانی و نماد پوپولیسم آرژانتینی است که توانسته در دوره‌های مختلف، خود را با شرایط و مقتضیات زمان تطبیق دهد.

۱. عصر پرونیسم کهنه (۱۹۴۵ تا ۱۹۵۵) – دوران خوان پرون و پایه‌گذاری پرونیسم

زمینه تاریخی و ظهور خوان پرون:

خوان دومینگو پرون، یکی از امرای ارتش آرژانتین، در دهه ۱۹۴۰ در بحبوحه بحران‌های سیاسی و اقتصادی کشور، با حمایت ارتش و سندیکاهای کارگری، به قدرت رسید. او در سال ۱۹۴۶ برای اولین بار به ریاست جمهوری انتخاب شد و با ارائه یک برنامه سیاسی که ترکیبی از پوپولیسم، ملی‌گرایی اقتصادی و اقتدارگرایی بود، جنبش پرونیسم را پایه‌گذاری کرد.

ویژگی‌های اصلی پرونیسم در این دوره:

پوپولیسم و توده‌گرایی:

• پرون بر حمایت از طبقات کارگر و توده‌های مردم تأکید داشت و تلاش کرد از طریق سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی، رضایت آن‌ها را جلب کند.
• او از طریق سندیکاهای کارگری و رسانه‌ها، ارتباط مستقیمی با مردم برقرار کرد و خود را حامی محرومان معرفی کرد.

سیاست‌های اقتصادی:

• ملی‌سازی صنایع: پرون صنایع کلیدی مانند راه‌آهن و خدمات عمومی را ملی کرد.
• تقویت صنایع داخلی: او سیاست‌های حمایتی برای تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات اجرا کرد.
• برنامه‌های رفاهی: افزایش دستمزدها، بیمه‌های اجتماعی و بهبود شرایط کاری از جمله اقدامات او برای جلب حمایت طبقات کارگر بود.

الهام از مدل‌های اقتدارگرایانه:

• پرون از مدل‌های صنفی و اقتدارگرایانه دولت‌های اروپایی مانند فرانکو در اسپانیا و موسولینی در ایتالیا الهام گرفت.

چالش‌ها و سقوط پرون:

• مشکلات اقتصادی:
  سیاست‌های اقتصادی پرون، به‌ویژه افزایش هزینه‌های عمومی، منجر به تورم شدید و بحران اقتصادی شد.
• فشارهای سیاسی:
  پرون به دلیل سرکوب مخالفان و محدود کردن آزادی‌های سیاسی، با انتقادات گسترده‌ای مواجه شد.
• کودتای نظامی:
  در سال ۱۹۵۵، پرون در پی یک کودتای نظامی سرنگون شد و به اسپانیا تبعید گردید.

۲. عصر پست‌پرونیسم (۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶) – بازگشت خوان و ایزابل پرون

بازگشت پرون به قدرت:

پس از ۱۷ سال تبعید، خوان پرون در سال ۱۹۷۲ به آرژانتین بازگشت. در این زمان، آرژانتین درگیر بحران‌های سیاسی و اقتصادی شدیدی بود و حزب پرونیست (PJ) بار دیگر احیا شد.

ویژگی‌های این دوره:

ریاست جمهوری هکتور کامپورا:

• در مارس ۱۹۷۳، هکتور کامپورا، یکی از نزدیک‌ترین همکاران پرون، به ریاست جمهوری رسید.
• او پس از مدت کوتاهی به نفع پرون کناره‌گیری کرد و پرون در سپتامبر همان سال بار دیگر رئیس‌جمهور شد.

ریاست جمهوری ایزابل پرون:

• پس از مرگ پرون در ۱۹۷۴، همسرش ایزابل پرون به عنوان معاون رئیس‌جمهور، قدرت را در دست گرفت.
• ایزابل پرون توانایی مدیریت بحران‌های سیاسی و اقتصادی کشور را نداشت و در دوران او، آرژانتین وارد یک دوره بی‌ثباتی شدید شد.

پایان دوره:

• در مارس ۱۹۷۶، ژنرال خورخه ویدلا با یک کودتای نظامی، ایزابل پرون را سرنگون کرد و آرژانتین وارد یکی از تاریک‌ترین دوره‌های دیکتاتوری نظامی شد.

۳. عصر شبه‌پرونیسم (۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹) – دوران کارلوس منم

ظهور کارلوس منم:

پس از پایان دیکتاتوری نظامی در دهه ۱۹۸۰، حزب پرونیست بار دیگر به قدرت بازگشت. در سال ۱۹۸۹، کارلوس منم، یکی از اعضای حزب پرونیست، به ریاست جمهوری رسید.

ویژگی‌های این دوره:

سیاست‌های اقتصادی:

• منم برای مقابله با تورم شدید، سیاست‌های خصوصی‌سازی گسترده و بازار آزاد را اجرا کرد.
• او صنایع دولتی را به بخش خصوصی واگذار کرد و روابط نزدیکی با صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی برقرار کرد.
• این سیاست‌ها در کوتاه‌مدت تورم را کنترل کرد، اما در بلندمدت منجر به افزایش نابرابری اجتماعی و بدهی خارجی شد.

تغییر در حزب پرونیست:

• منم حزب پرونیست را از یک حزب سنتی کارگری به یک حزب طرفدار بازار آزاد تبدیل کرد.

سیاست خارجی:

• منم روابط نزدیکی با ایالات متحده برقرار کرد و آرژانتین را به یکی از متحدان کلیدی واشنگتن در آمریکای لاتین تبدیل کرد.

پایان دوره:

• در پایان دهه ۱۹۹۰، فساد گسترده و شکست سیاست‌های اقتصادی، منجر به افول محبوبیت منم و حزب پرونیست شد.

۴. عصر نوپرونیسم (از ۲۰۰۳) – دوران نستور کرچنر و کریستینا فرناندز

ظهور نستور کرچنر:

در سال ۲۰۰۳، نستور کرچنر، یک پرونیست چپ‌گرا، به ریاست جمهوری آرژانتین رسید. او تلاش کرد تا با فاصله گرفتن از سیاست‌های نولیبرالیسم منم، اقتصاد آرژانتین را بازسازی کند.

ویژگی‌های این دوره:

سیاست‌های اقتصادی:

• کرچنر با مداخله دولت در اقتصاد، تلاش کرد تا بدهی‌های خارجی آرژانتین را کاهش دهد و اقتصاد را به ثبات برساند.
• او بر افزایش تولید داخلی و تقویت صنایع ملی تأکید داشت.

بازگشت به اصول پرونیسم:

• کرچنر مدل همکاری‌های اجتماعی پرونیستی را احیا کرد، اما این مدل با نسخه اقتدارگرایانه خوان پرون تفاوت داشت.

تداوم پرونیسم:

• پس از کرچنر، همسرش کریستینا فرناندز د کرچنر نیز به ریاست جمهوری رسید و سیاست‌های پرونیستی را ادامه داد.

نتیجه‌گیری: پرونیسم، یک جنبش تطبیق‌پذیر

پرونیسم، با وجود تمام تناقض‌ها و تغییراتش، همچنان به‌عنوان یک نیروی سیاسی قدرتمند در آرژانتین باقی مانده است. این جنبش، از اقتدارگرایی پوپولیستی خوان پرون تا نولیبرالیسم کارلوس منم و اصلاحات چپ‌گرایانه نستور کرچنر، توانسته خود را با شرایط و مقتضیات زمان تطبیق دهد.

پرونیسم نمادی از کشمکش‌های سیاسی و اقتصادی آرژانتین است؛ کشمکش‌هایی که میان اقتدارگرایی، پوپولیسم و اصلاحات اقتصادی در نوسان بوده‌اند.