نويسنده : حسینی ابرقوئی، الهام 
استاد راهنما : پیشگاهی فرد، زهرا 
مقطع : کارشناسی ارشد ا
ستاد مشاور : قالیباف، محمدباقر 
رشته : جغرافیای سیاسی 
دانشگاه : دانشگاه تهران 
تاريخ دفاع : 1388

چکیده منطقه خلیج فارس و هشت کشور پیرامون آن به سبب موقعیت خاص ژئوپلیتیکی همواره مورد توجه قدرت های بزرگ جهانی بوده است .در این حوزه ،تجارت دریایی،صید وصیادی و ذخایرسرشار نفت وگاز نهفته است . مهم ترین ارزش و اهمیت این منطقه وجود منابع طبیعی می باشد که خود شامل نفت ،گاز و سایر منابع طبیعی است. خلیج فارس و کشورهای حوزه آن سرشار از منابع عظیم نفت می باشند. با این که از زمان کشف و استخراج اولین چاه نفت در ایران تا به امروز، تحولات بسیار زیادی در صنعت نفت جهان اعم از تولید ، مصرف ،انتقال و هم چنین اکتشاف در سایر مناطق جغرافیایی جهان رخ داده است و از طرفی روش های مختلفی برای تهیه انرژی از سایر منابع همچون انرژی هسته ای، خورشید، باد و آب ابداع گردیده است، با این وجود از اهمیت نفت کاسته نشده است ، بلکه اهمیت آن روز به روز افزایش می یابد. نفت را می توان مهم ترین عامل در تحولات نظامی و سیاسی و اقتصادی جهان در قرن بیستم دانست، زیرا نیروی محرکه تمام صنایع به علاوه وسایل حمل و نقل می باشد.هم چنین ماده اولیه بسیاری از کالاهای اساسی دنیا ازانواع داروهای شیمیایی تا مواد غذایی و کالاهای صنعتی به شمار می رود. با توجه به این مسائل منطقه خلیج فارس به علت دارا بودن ذخایر عظیم هم چنین صادرات قابل توجه این ماده مرکز توجه جهانی و تحولات و وقایع مهم بوده است و خواهد بود. اکثر کشورهای جهان کم و بیش به نفت منطقه خلیج فارس وابسته می باشند، به خصوص کشورهای صنعتی غرب و ژاپن که حیات اقتصادی، سیاسی و نظامی آنها وابسته به صدور جریان نفت خلیج فارس می باشد. براساس معادلات انرژی،قدرت های بزرگ جهانی به ویژه آمریکا و شوروی سابق سال ها برای دستیابی به این منطقه و کنترل منابع نفتی آن در تلاش بودند.نیاز فزاینده جهان صنعتی به انرژی وجایگاه ژئوانرژیک خلیج فارس ،این حوزه را به مرکز بازار جهانی انرژی تبدیل ساخته است .با توجه به این امر کشورهای نفت خیز این ناحیه خود را هر چه بیشتر درگیر معادلات ،رقابت ها و تنش های بین المللی می بینند. تولید کنندگان ومصرف کنندگان انرژهای فسیلی درباره اعتباراستراتژیک خاورمیانه و به طور اخص خلیج فارس به عنوان منطقه ای که حدود 90 درصد از منابع انرژی فسیلی خاورمیانه را در اختیار دارد،لاقل تا سه دهه ی ابتدایی قرن بیست ویکم اتفاق نظر دارند. بر طبق پیش بینی ها نفت وگاز تأمین کننده ومنبع اصلی انرژی وسوخت جهانی تا دو دهه آینده خواهند بود و موقعیت کشورهای نفت خیز برای سه دهه ی آینده تقویت خواهد شد.در این میان جایگاه ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس که بیش از 60درصد از ذخائر اثبات شده نفت خام و 40در صد از ذخائر گاز طبیعی رادراختیاردارند، بسیار حائز اهمیت است