روزنامه همشهری دوشنبه 8 مرداد ,1375 29 جولای ,1996 سال چهارم , شماره 1029

جمع آوری و دفع زباله تهران در نبود سیستم فاضلاب شهری ,هم چنان یک
مشکل بزرگ است . تولید روزانه بیش از 6 هزارتن زباله در تهران , با
نرخ سالانه 10 درصد افزایش می یابد و در هر 7 تا 8 سال دو برابر
می شود.

جاافتادن تدریجی و تازه نه هنوز کامل این واقعیت که آبادانی
شهری اعم از فضای سبز, فضای فرهنگی, روانی آمدوشد,.. . بویژه در
شهری به بزرگی تهران یک خواست لوکس و اشرافی نیست, به سادگی
به دست نیامده و تا همین اواخر هزینه گزافی بردوش کشور نهاده است.
اماتجربه اداره کلان شهرها در سراسرجهان نشان داده است که مسائل
ونیازهای آدمی , هنگامی که درمجتمعی 7 تا 12 میلیون نفری آن هم
فقط در 700 کیلومتر مربع جا زندگی می کند, به کلی از مسائل و
بایدهای انسان ساکن یک روستای چند صد نفره یا حتی یک شهر کوچک
متفاوت است.
اگر به این نیازها پاسخی گفته نشده و برای مشکلات آن راه حلی جسته
نشود, دیری نمی پاید که اثرات روانی, فرهنگی, اجتماعی, سیاسی, و حتی
اقتصادی این بی توجهی, در افزایش آمار خودکشی ها, انحرافات اخلاقی ,
التهاب و بی قراری, ناآرامی های پراکنده, و سرانجام اتلاف میلیاردها
ریال ثروت و سرمایه تجدید ناشونده ملی و انسانی نمود می یابد; حتی
اگر در ظاهر هم چندان ناهنجاری آشکاری مطرح نباشد.
چنین است که توجه ویژه به مسائل و نیازهای شهر تهران, حتی صرف نظر
از مرکزیت این کلان شهر به عنوان آبروی یک کشوراسلامی نیرومند, از
رنگی دیگر مطرح می شود. بدون احتساب ارقام مهاجرت, هر بامداد نزدیک
به 400 نوزاد در این فضای رنگارنگ و پر ازدحام چشم به جهان می گشایند
که به معنای افزوده شدن جمعیت یک روستای متوسط در هر روز به تهران
است.
با این همه, بی کمترین تردید, ضرورت اعتلا بخشیدن به موقعیت شهر
تهران ایجاب می کند که هزینه های نوسازی و توسعه آن, از ساکنان آن
دریافت شود. بدون این راهبرد و تزریق هرگونه اعتبار از محل درآمدهای
کشوری به تهران, به منزله تشویق دیگر هم میهمنان به مهاجرت به تهران ,
و افزودن بر کلاف سر در گم آن است. این امر, گرچه در کوتاه مدت و
میان مدت بر هزینه های هر شهروند تهرانی تا حدودی می افزاید, اما اولا
در درازمدت به حل ارزانتر مسائل آن کمک اساسی می کند, و ثانیا به
عدالت و انصاف نزدیکتر است.

تهران به لحاظ معماری نیز بی هویت و سردرگم بود و هنوز هم هست. هیچ
نظم و انضباطی از معماری در بناهااعم از دولتی و غیردولتی در
تهران به چشم نمی خورد. تهران عملا به جنگلی از شکل های هندسی
میلیونها تن آهن آلات و مصالح ساختمانی بی قواره و باقواره تبدیل شده
است. تهران, معجون فرهنگ و مدلهای معماری گوناگون شده و در این میان
آنچه حضور ضعیف داشت و دارد, فرهنگ معماری زیبای ویژه کشورمان
است.
. حسین امدادی. می گوید: بی نظمی درساخت و سازها کاملا عادی بود.
سقف برخی ساختمانها, نظیر ساختمانهای مناطق همیشه بارانی بود. در
جلوی برخی دیگر,ستونهایی اندام برافراشتند که یادآور معماری دوره
بیزانس بود. دقیقا در پیشانی همین ساختمان ها, گاه نمایی از هنر
ظریف کاشیکاری اصفهان به چشم می خورد و داخل عمارت نیز نشات گرفته از
معماری فرانسویان بود. به هرحال در آن ایام تهران به لحاظ معماری و
شهرسازی از هیچ الگویی پیروی نمی کرد.
او می افزاید: بروز چنین وضعیتی بدین خاطر بود که در شهرداریها پولی
اخذمی شد تا تخلف متخلف بخشوده شود. همین مساله موجب شد علاوه بر
کم ارزش شدن قوانین و مقررات, تهران به لحاظ معماری, بی هویت و بی نظم
باشد. البته این مساله در تمام شهرهای ایران وجود داشت.
کاستی ها و کمبودها برای زیستن در تهران بی داد می کرد. در سالهای دهه
60 تهران هیچنشانی از شهری زنده , پویا و روان نداشت . این
ابرروستای مجلل به قدری نابسامان و غیرقابل تحمل شده بود که گفته
می شود حتی هدایتگران عالی جامعه در پایان جنگ تحمیلی برآن شدند تا
مرکزیت سیاسی کشور را به منطقه ای دیگر منتقل کنند. حتی فعالیتها و
مطالعاتی نیز در این راستا صورت گرفت.
هر روز بر جمعیت تهران اضافه می شد ومهاجرتها نیز ادامه داشت; ولی
تاسیسات و امکانات برای زیستن به وجود نمی آمد. همه از همان امکانات
ناکافی وکم استفاده می کردند و در این میان کسی سهم و عوارض
شهرنشینی خود را پرداخت نمی کرد. اکثر ساکنان تهران روحیه مشارکت در
برنامه های مربوط به بهینه سازی تهران را به خوبی نمی شناختند. تهران ,
مرده و هرگونه فعالیتی ولو اندک در آن, بی ثمر انگاشته می شد. اینها
برشی بود به تصویر تهران در دهه 60 : روستایی مجلل و شهری فلاحتی !
آیا تهران که در دهه 60 عاری از مولفه های شهر بود و بیشتریک
روستای مجلل غول پیکرمی نمود, در سال 1380 به شهری پاک و سرسبز
تبدیل خواهد شد

سالانه 133 میلیارد تومان مدیران شهرداری تهران بابراورد 13
هزار میلیارد ریال اعتبار برای این شهر در طول سالهای 137580
که تنها 8 هزارمیلیارد ریال سالانه بیش از 133 میلیارد تومان
آن صرف فعالیتهای عمرانی خواهد شد, می گویند چهره تهران در مقایسه با
آنچه در حال حاضر دیده می شود, دگرگون خواهد شد و این شهر به
استانداردهای جهانی پیشرفته ترین شهرهاخواهد رسید. با کار بست
اهداف و سیاستهای طرح تهران ,80 امید می رود مرکز سیاسی جمهوری
اسلامی ایران به شهری پاک, روان, سبز و با فرهنگی غنی و پویا تبدیل
شود و بافتی مبتنی بر سنن زیبا و غرورانگیز اسلامی ملی را
باتکنولوژی پیشرفته در هم بیامیزد.
واقعیت این است که تهران ازسالهای آخر دهه 60 تاکنون , دچار
دگرگونی های چشمگیر وتبدیل شده است; ولی هنوزتا دسترسی به شهری
سالم و باطراوت فاصله بسیاری دارد.
این سال ها, نقطه عطفی در تاریختهران به شمار می رود که در آن ,
تهران شاهد فعالیتهایی بوده که در تاریخ تبدیل این شهر به پایتخت
ایران نظیری برای آن وجود ندارد. تهران به کارگاهی عظیم مبدل شده
و در هر نقطه شهر فعالیتی صورت می گیرد.

به آینده خوشبینیم !تهران در حال دگردیسی است واین شهر در تمامی
ابعاد باسرعت ساماندهی را تجربه می کند. سیمای امروزین تهران
بنابه اظهارات ساکنان آن و سایرهم میهنان و حتی خارجی های آشنا به
شهر, نسبت به گذشته نه چندان دور, کاملا تغییر کرده و به سرعت
مولفه های یک شهر سالم را می یابد.
. حسین امدادی مهندس معماری و شهرسازی مدیریت پویا وکلان نگر را
در جریان ساماندهی وبهینه سازی شهر تهران مشهود می داند و بر آن
است که مجموعه مدیریت شهرتهران آگاهانه وبا چشم باز عمل کرده است:
به میان کشیدن پای شهروندان و افزایش زمینه های مشارکتی در
فعالیتهای اجتماعی وحساس کردن آنان نسبت به امور شهری از جمله عوامل
توفیق در این عرصه است.
. شهلا حیدری خانه دار می گوید: شهرداری تهران نشان داد که
می توان خوب زیست و در شهری با کمترین آلودگی زندگی کرد,مشروط بر
اینکه شهروندان نیز سهم خود را به لحاظ برخورداری از امکانات و
تاسیسات شهری پرداخت کنند. باید مشارکتهای مردمی دراجرای برنامه ها و
طرحهای مرتبط با شهر لحاظ شود. بدون مشارکت مردم, هیچکس و هیچ نهادی
نمی تواند وظایف خود را انجام دهد.
یک شهروند تهرانی نیزمی گوید: انجام طرحهای مختلف به ویژه احداث
پارکها و فضای سبز عمومی, موجب اصلاح فرهنگ فردی و حتی عمومی شده
است. اکنون پارکهایی در جنوب شهر احداث شده که حتی از پارکهای بالای
شهر نیز زیباتر است.
یکسان سازی محله ها به گونه ای است که اختلاف فاحش بین شمال و جنوب
و غرب و شرق شهر راکاهش داده است.
. رسول عظیمی معلم یکی از مدارس تهران می گوید: برنامه های ساماندهی
شهرداری تهران در سالهای اخیر الگوی سایر شهرهاو شهرستانها و حتی
روستا شده است. اینها نشان از اثرگذاری فعالیتهای شهرداری تهران بر
سایر شهرها است. اکنون نهضتی در مدیریت اداره و بهینه سازی شهرهای
کشور به وجود آمده است. ما با خوشبینی به آینده می نگریم.
در این میان برخی شهروندان نیزبا وجود تاکید بر تحول واصلاح
چهره تهران می گویند شهرداری با برنامه های خود موجب تشدید تورم و
ناامیدی بی خانه ها از داشتن یک سرپناه شده است. برخی دیگر, از برج
سازیها به عنوان لوکس گرایی یاد می کنند.
. عباس سلیمانی می گوید: بخشی از تورم جامعه, به دلیل اجرای
برنامه های شهرداری تهران است.
یک مقام مسئول در شهرداری تهران با رد این اتهام می گوید: تورم به
دلیل واقعیتهایی اقتصادی پدیدمی آید و کاهش یا افزایش آن پیرو
قانونمندیهایی است که نهادی مانند شهرداری نمی تواند در آن تاثیر مهم
داشته باشد.
. غلامعباس توسلی استاددانشگاه در جریان یک میزگردمطبوعاتی
می گوید: برنامه ریزی شهری, نباید تنها به معماران و مهندسان
شهرساز سپرده شود وعوامل اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی نیز باید
همزمان مورد توجه قرار گیرد. امروزه برنامه ریزی شهری در دنیا به
شکل گروهی انجام می شود و اقتصاددانان, جامعه شناسان, جغرافی دانان و
جمعیت شناسان در کنار مهندسان و شهرسازان حضور دارند. در کشور ما نیز
باید به همین ترتیب عمل شود و به موازات آن رسانه های جمعی در جهت
هدایت فکری جامعه, ارزش ها را در ذهن مردم برجسته کنند.

مشکلاتی که همچنان باقی است
با وجود تلاش هایی جدی در ساماندهی شهر تهران در سالهای اخیر, هنوز
مشکلات بسیاری در این شهر وجود دارد.
نام تهران, هنوز با ترافیک ویژه خود وآلودگی کشنده هوامترادف
است. راه بندانها,سفرهای زائد شهری, بافت نامتناسب وبی هویت, . . .
همچنان از مشخصات تهران می باشد.
آلاینده های هوای تهران بعضاهنوز دو تا هفت برابر حدمجازند.
سیستم حمل و نقل شهری, ناکارا است و مترویی وجود ندارد. نفس
اتوبوسها هم در غیاب مترو وتک مسافرگرایی تاکسی ها از اینهمه
هجوم وتقاضا به شمارش افتاده است.
. اسماعیل علوی کارشناس ترافیک می گوید: عدم دسترسی به نظام حمل
و نقل عمومی پیشرفته و سریع متناسب باجمعیت و گستردگی تهران ,
موجب استفاده بیش از حد ازوسائط نقلیه شخصی شده و در مجموع
آلودگی هوا, به هم ریختگی ترافیک و طولانی شدن زمان سفرهای شهری و
زیانهای قابل توجه به بهداشت عمومی و گردش اقتصاد ملی را به بار
می آورد.
جمع آوری و دفع زباله در نبودسیستم فاضلاب شهری, همچنان یک مشکل
بزرگ است . تولید روزانه بیش از 6 هزار تن زباله درتهران , با نرخ
سالانه 10 درصد افزایش می یابد و در هر 7 تا 8 سال دوبرابر می شود.
همچنین تهران با توجه به سهم بایسته هر شهروند از فضاهای فرهنگی,
با کمبود امکانات مناسب برای گذران اوقات فراغت, مراکز فرهنگی ویژه
بانوان, ضعف در شناسایی مراکز فرهنگی و ابنیه تاریخی و. . . روبه رو
است.
وجود صنایع مزاحم و تاسیسات غیرشهری و عدم پراکندگی اصولی
واحدهای صنفی و حتی ادارات نیز از دیگر معضلات شهر به شمار می رود.
به علاوه, بخشی از توسعه تهران بدون برنامه انجام شده و هم اکنون قسمت
عمده ای از مشکلات این شهر مربوط به بافت ایجاد شده در آن دوره است.
برخورداری شهروندان از فرهنگ درست شهرنشینی نیز از دیگر مباحث
اصولی است که می تواند مدیریت شهر را در حل مشکلات و رفع موانع و
رسیدن به یک شهر سالم یاری کند.
ادامه دارد