اولین جوامع بشری از رهگذر نیاز به ارتباط با همنوع خود شکل گرفتند و با گذشت زمان پیوندهای آنان عمیق‌تر شد. با تعامل بین طرفین نوعی داد و ستد میان افراد شکل گرفت و هر یک به نوعی در این کنش اجتماعی سود بردند.
کوشش در جهت حفظ فرهنگ گذشتگان موجبات مشارکت بیشتر بشر، در زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را به وجود می‌آورد. تنهایی و هراس، بیشترِ انسان‌ها را ترغیب به ایجاد رابطه مستحکم با دیگران نموده است، و بر این اساس انسان‌ها اغلب ساعت شبانه روز را به برقراری ارتباط با دیگران می‌پردازند و زمان محدودی را در پوسته تنهایی خویش به سر می‌برند.
نیاز شدید افراد برای برقراری تعاملات اجتماعی مهم‌ترین عامل شکل گیری و تداوم ارتباطات است‌؛ در طول روز به دلایل مختلف با افراد گوناگون رابطه برقرار می‌کنیم، به دوست صمیمی‌مان تلفن می‌کنیم و با او درد و دل می کنیم‌، با ارسال پیامکی زمانی را برای یک قرار شغلی تعیین می‌کنیم، یا با گوش دادن به رادیو و تماشای تلویزیون با دنیای وسیع تری ارتباط برقرار می‌کنیم، از طریق اینترنت خرید می‌کنیم و نیز با ورود به دنیای مجازی‌، وسعت بیکران دهکده جهانی مارشال مک لوهان را احساس می‌کنیم.
اینکه 27 اردیبهشت «روز جهانی ارتباطات و روابط عمومی» نامیده شده‌، به عبارتی به اهمیت بالای این حس بشری توجه ویژه شده‌است. با سرعت انتقال پیام ها، نیاز به ارتباطات گسترده جز لاینفک جامعه انسانی به شمار می‌رود.
برقراری هر نوع ارتباطی با سایر افراد نیازمند مهارت‌های کلامی و غیر‌کلامی است که ما در تعاملات خود بروز می‌دهیم و فهم معنای این ارتباطات‌، عنصر کلیدی در تکرر این کردار اجتماعی است؛ نمادها، اصوات و حرکات بدن، معنایی خاص را برای هر یک از ما به ذهن تداعی می‌کنند. غم، شادی، یأس، نگرانی و اتحاد همگی در گرو درک مشترک از نمادهایی است که انسان‌ها برای خود وضع کرده‌اند.
از گذشته تاکنون ارتباطات، دستخوش تغییراتی شگرف شده‌است؛ صنعتی شدن، روند شهر نشینی و ظهور رسانه‌های جمعی در پیشبرد اشکال جدید ارتباط بی‌تأثیر نبوده‌است.
مهمترین هدف ارتباطات اجتماعی را شاید به وضوح بتوان وضع کردن اندیشه و عقیده‌ای مشترک بین افراد در یک حیطه اجتماعی خاص دانست و مظهر عدم فرسایش فرهنگ‌ها محسوب کرد.
شکل گیری یک ارتباط در ابتدا بیشتر در جهت جذب فرد در محیط اجتماعی و همسو شدن در مسیر زندگی مشترک جامعه می‌باشد، لیکن با وسایل ارتباط جمعی، فرد در حین داشتن ارتباطاتی بسیار گسترده‌تر می‌تواند عزلت گزینی خود را نیز کماکان حفظ کند به عبارتی نوعی فردگرایی در بطن جمع‌گرایی شکل یافته‌است.
امروزه در حیات اجتماعی خبر رسانی به مردم، گذران اوقات فراغت، آگاه سازی و آموزش از کارکرد‌های ارتباطات به شمار می‌آید‌؛ امروزه وسایل ارتباط جمعی می توانند به فرهنگ جهت خاصی دهند. آنچه که ازنظر مکتب فرانکفورت «صنعت فرهنگ» نامیده می‌شود، از خلال همین کارکرد شکل می‌گیرد.
تبلیغات و نام های تجاری با هدف به حداکثر رساندن سود از طریق رسانه‌ها و ارتباطات عظیمی که در گستره آن شکل یافته‌است‌، حیات می‌یابند و مصرفی شدن و نیاز به دستیابی به کالای خاص با کمک ارتباطات میسر می‌گردد.
انتقال اندیشه و تفکر از طریق ارتباطات، مرزهای ملی را را در نوردیده و با انباشت فرهنگ و مهارت نسل گذشته و نسل حاضر حیات اجتماعی را ممکن می‌سازد. با از بین بردن فاصله‌های اجتماعی‌، گونه‌ای از همبستگی و همکاری بین‌المللی شکل می‌گیرد. با ارتباطات داخل مرزهای جغرافیایی معین سنت‌ها و فرهنگ‌های نسل قبل حفظ می‌شود و فرهنگ معاصر با غنای بیشتری تکوین می‌یابد.
آگاه سازی سیاسی، مشارکت مدنی، آموزش همگانی و ... از برخی کارکردهای ارتباطات ملی است. این نکته را نیز باید یادآور شد که افزایش ارتباطات فراملی با تهدید همبستگی ملی و از بین بردن تعلق اجتماعی خاص، فرهنگ دیگری را جایگزین فرهنگ ملی می‌سازد و یا به شکل‌گیری و تشدید تضادهای فرهنگی در داخل مرزهای یک کشور منجر می‌شود.
در هر صورت باید در عین حال که به جنبه های مثبت ارتباطات توجه کرد، از کژکارکردهای آن نیز غافل نبود و با تقویت نقاط مثبت، در صدد رفع موانع ارتباطی آن برآمد.

منبع: / سایت خبری / آفتاب نیوز ۱۳۸۷/۰۲/۲۵
نویسنده : سودابه قیصری