پربیراه نیست اگر خبر دستگیری بزرگ ترین تروریست منطقه شرق ایران را تنها دستگیری بنامیم که در چند ماه اخیر لبخند خرسندی را بر لبان تمام ایرانی ها بازگرداند. بازداشت عبدالمالک ریگی سرکرده گروهک تروریستی جندالله بعد از قریب بیست عملیات تروریستی ریز و درشت زنگ بازگشت به آرامش در سیستان و بلوچستان را به صدا درآورد تا دیگر نام این استان بدون نام ریگی و ناآرامی هایش به ذهن متبادر شود؛ ناآرامی هایی که آذرماه سال 84 کلید خورد.
23 آذرماه سال 84 بود که سخنگوی دولت خبر شهادت یکی از محافظان محمود احمدی نژاد در جریان سفر به سیستان و بلوچستان را رسانه یی کرد. بنابراین گزارش ها حجت گرمابدری و راننده اتومبیلش در جریان این سفر بین سراوان و چابهار هدف حمله قرار گرفته و به شهادت می رسند. هنوز یک ماه از این عملیات نگذشته بود که غلامحسین الهام جزییات یک عملیات گروگانگیری دیگر در این استان را تشریح کند. ماجرا از این قرار بود که در جریان حمله یی به یک پاسگاه در نزدیکی سراوان، 9 مرزبان به گروگان گرفته شدند. همزمان با اظهارات سخنگوی دولت، شبکه «العربیه» فیلمی را که اعلام کرد از سوی «جندالله» برایش فرستاده شده پخش کرد؛ فیلمی که نشان می داد گروگان های ایرانی در بازداشت گروهک تروریستی تحت امر عبدالمالک ریگی به سر می برند. در این فیلم همچنین به مسوولان هشدار داده شده بود اگر زندانیان جندالله توسط ایران آزاد نشوند، گروگان ها کشته خواهند شد. اگرچه نخستین تهدیدها و گروگانگیری های گروهک ریگی در اولین سال فعالیت ختم به خیر شد و وزارت کشور خبر داد مرزبانان سراوان با تلاش «معتمدان و بزرگان طوایف مرتبط» و البته «بدون دادن هیچ امتیازی» آزاد شدند اما 25 اسفندماه همان سال «جندالله» با طراحی یک عملیات تروریستی در ابعاد وسیع تر نگرانی های جدی را در این زمینه آغاز کرد. شامگاه واپسین روزهای آخرین ماه سال بود که اعضای گروهک تروریستی جندالله با لباسی مبدل و ملبس به یونیفورم پلیس در محور زابل- زاهدان در منطقه تاسوکی یک توقفگاه ایست بازرسی برپا کردند تا خودرو حامل مسوولان استانی را به این بهانه متوقف کنند. اعضای این گروهک با حمله به شش خودرویی که در حال تردد در این جاده بودند، شماری از مسوولان استانی از جمله مسوول حراست فرمانداری، مسوول حراست آب زاهدان، یکی از روحانیون دفتر مقام معظم رهبری در این استان، فرماندار زاهدان و معاونش را به رگبار بستند که به غیر از فرماندار این شهر و معاونش مابقی در این عملیات به شهادت رسیدند. تروریست ها همچنین پنج نفر را گروگان گرفتند. هنوز چندی از این عملیات تروریستی نگذشته بود که شبکه عرب زبان «الجزیره» فیلمی را که «جندالله» برایش ارسال کرده بود، روی آنتن فرستاد؛ فیلمی که در آن مردی که خود را از اعضای گروهک ریگی معرفی می کرد، خواستار آزادی پنج زندانی این گروهک شد و تهدید کرد در صورت عدم تحقق خواسته شان گروگان ها را به قتل خواهد رساند. از همین رو بود که در نخستین روزهای بازگشایی پارلمان بعد از تعطیلات نوروزی 86 حسینعلی شهریاری نماینده زاهدان در جلسه علنی مجلس از شهادت «تعداد زیادی» از مردم یا به «گروگان» گرفته شدن های پیاپی لب به شکوه گشود و خطاب به غلامعلی حدادعادل رئیس مجلس گفت؛ «صبر مردم منطقه از ناامنی به سر رسیده است.” بعد از نطق وی بود که یک مقام امنیتی از مسدود شدن مرز زابل و تشکیل یک قرارگاه تازه خبر داد و اندکی بعدتر نیروهای انتظامی، سپاهی و بسیجی یک مانور مشترک را با هدف سرکوب اشرار در غرب زاهدان آغاز کردند تا بلکه این منطقه اندکی روی آرامش ببیند. در این میان اتفاقی دیگر رخ داد. مصطفی پورمحمدی وزیر وقت کشور و فرمانده پلیس سیستان و بلوچستان به فاصله چند ماه از هم از آزادی گروگان های تحت اختیار ریگی خبر دادند که البته هر دو تاکید کردند آزادشدگان گروگان های حادثه تاسوکی نبوده اند و البته توضیح هم ندادند این گروگانگیری ها چه زمانی انجام شده است. هرچند بهار و تابستان و پاییز 85 دیگر با حادثه یی همراه نشد اما آخرین روزهای بهمن ماه این سال بار دیگر زنگ های ناامنی به صدا درآمد و بر اثر انفجار یک خودرو حامل بمب در مسیر اتوبوس حامل نیروهای سپاه پاسداران در بلوار ثارالله زاهدان قریب 13 نفر به شهادت رسیدند و 30 نفر مجروح شدند؛ عملیاتی که «جندالله» بلافاصله مسوولیتش را برعهده گرفت. هنوز یک هفته از بمبگذاری خیابان ثارالله نگذشته بود که دادگاه انقلاب این شهر «نصرالله شنبه زهی» را به جرم دخالت در بمبگذاری اخیر به اعدام محکوم کرد که حکم نیز به اجرا درآمد. یک هفته پس از اعدام وی، باز هم حادثه گروگانگیری در مناطق مرزی روی داد و این بار مرزبانان نگور به شهادت رسیدند و عده یی هم به گروگان گرفته شدند. اما این باعث نشد حکم اعدام «احمد سریر» عضو جندالله به اجرا درنیاید. وی 23 اسفندماه به جرم مشارکت در حمله مسلحانه به پاسگاه ناهوک و قتل فرمانده پاسگاه در پارک لاله زاهدان اعدام شد. به این ترتیب بود که بعد از این حادثه از سویی اعدام خاطیان با به دار آویختن فردی که به اتهام ترور چهار مامور نیروی انتظامی در بهمن 85 در ملاء عام ادامه یافت و از سوی دیگر درگیری های مرزی به تلفات جانی طرفین درگیر منجر شد. چنان که در تیرماه این سال تعدادی از ماموران سپاه در ارتفاعات روستای دومک در منطقه کورین در 80 کیلومتری زاهدان که برای مهار قاچاقچیان مسلح رفته بودند به شهادت رسیدند. از دیگر سو باز یک حادثه گروگانگیری دیگر روی داد. اواخر مردادماه مسوولان انتظامی اعلام کردند «اشرار مسلح» با حمله به چند خودرو در جاده چابهار- ایرانشهر 21 غیرنظامی را به گروگان گرفتند اما سه روز بعد گزارش دادند نیروهای پاکستانی با حمله به مخفیگاه این گروه، گروگان ها را آزاد کردند. حوادث تروریستی که «تلافی جویانه» یا برای «معامله» انجام می شد به مسائل مذهبی هم انجامید. مهرماه آن سال یکی از روحانیون شیعه در جاده خاش توسط دو موتورسوار به قتل رسید و خرداد سال بعد پس از آنکه امام جماعت مسجد مکی زاهدان متعلق به اهل سنت به جای لفظ «شهادت» از «وفات» حضرت فاطمه(س) سخن گفت ناآرامی هایی در این شهر درگرفت که بعد از دو روز ناامنی اوضاع شهر به حالت عادی بازگشت. اگرچه این حوادث مذهبی مستقیماً به گروهک ریگی مرتبط نشد اما باعث نشد عبدالمالک ریگی باز هم حادثه ساز نشود.

تحویل متهم ردیف اول تاسوکی
تحویل برادر عبدالمالک ریگی از سوی پاکستان به ایران نقطه عطفی در عملیات تروریستی این گروهک به حساب می آید. خردادماه سال گذشته دولت پاکستان عبدالحمید ریگی را که به عنوان یکی از متهمان ردیف اول حادثه تاسوکی در بازداشت این کشور بود به همراه پنج عضو دیگر به ایران تحویل داد و وی با هواپیمایی که از ایران به اسلام آباد فرستاده شده بود به تهران منتقل شد. وی صبح همان روزی به ایران تحویل داده شد که وکلایش تلاش داشتند با ارائه لایحه زمینه آزادی او را فراهم کنند. هنوز هواپیمای حامل برادر رئیس جندالله به زمین ننشسته بود که اعضای این گروهک به یک پاسگاه انتظامی در سراوان حمله کردند و 16 مامور نیروی انتظامی را که در حال گشت زنی در منطقه بودند به گروگان گرفتند. اندکی پس از این حادثه سخنگوی گروهک با ارسال پیامی به برخی رسانه های خارج از کشور به ایران پیام داد در ازای آزادی گروگان ها، اعضای جندالله را که در زندان های ایران هستند آزاد کنند. چندی بعد این گروهک فیلمی را برای «العربیه» فرستاد که این شبکه تلویزیونی اعلام کرد حاوی تصاویر کشته شدن دو تن از گروگان ها است. بنابراین گزارش، سخنگوی جندالله تهدید کرده بود تا زمانی که با درخواست آزادی 200 تن از اعضای این گروهک موافقت نشود هر هفته دو گروگان را خواهد کشت. اگرچه این فیلم چند وقتی بین تایید و تکذیب سرگردان بود اما آذرماه همان سال احمدرضا رادان فرمانده نیروی انتظامی شهادت تمامی گروگان ها را تایید کرد. پس از تایید این خبر توسط رادان بنیاد شهید استان خراسان رضوی با انتشار بیانیه یی اعلام کرد هفت تن از گروگان هایی که توسط جندالله به شهادت رسیدند از اهالی این استان بودند که برای خدمت وظیفه به سیستان و بلوچستان اعزام شده بودند. بنابراین اطلاعیه اجساد هیچ کدام از شهدا به ایران بازنگشت و زمان و محل کشته شدن آنان نیز اعلام نشده است. درست دو روز بعد از گروگانگیری سراوان یک حادثه تروریستی دیگر که مقامات امنیتی و قضایی آن را «تلافی جویانه» توصیف کردند روی داد و معاون دادگستری این شهرستان توسط افراد مسلح ترور شد. این ترور همزمان با آن اتفاق افتاد که یکی از اعضای جندالله در زاهدان اعدام شد. بعد از این حوادث بود که در مردادماه سال گذشته عبدالمالک ریگی در گفت وگو با تلویزیون العربیه خواستار مذاکره با مسوولان شد و گفت حاضر است به صورت مشروط با مقام های ایران مذاکره کند؛ درخواستی که از سوی مسوولان رد شد.

اولین عملیات انتحاری
اولین عملیات انتحاری پس از سه دهه زمستان سال گذشته و باز هم از سوی گروهک تروریستی ریگی به وقوع پیوست. دو روز پیش از سفر محمود احمدی نژاد به سیستان و بلوچستان در راستای دور دوم سفرهای استانی، عملیاتی انتحاری در محل صبحگاه مشترک نیروی انتظامی در سراوان صورت گرفت. این عملیات به قصد انفجار بمب در ساعت مراسم صبحگاهی طراحی شده بود اما به علت اینکه مراسم در این روز برگزار نشد آمار تلفات کمتر از آن چیزی بود که پیش بینی می شد. عملیات نیز به این گونه بود که دو دستگاه خودرو بمبگذاری شده در محل منفجر شد و گزارش های اولیه از کشته شدن رانندگان خودروهای انتحاری حکایت داشت؛ عملیاتی که «جندالله» مسوولیت آن را بر عهده گرفت و با «استشهادی» خواندن عملیاتش اعلام کرد «200 کیلو تی ان تی» منفجر شده است. آخرین حادثه تروریستی ریگی نیز منجر به شهادت شهید شوشتری جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه و سردار محمدزاده فرمانده سپاه سلمان سیستان و بلوچستان و تعدادی دیگر از فرماندهان سپاه به همراه معتمدان و ریش سفیدان و مردم بلوچ و اهل سنت سیستان و بلوچستان شد که خوشبختانه واپسین عملیات بود و احتمالاً با دستگیری عبدالمالک ریگی گاهشمار حوادث تروریستی سیستان برای همیشه به نقطه پایان برسد.

منبع: / روزنامه / اعتماد ۱۳۸۸/۱۲/۱۰
نویسنده : هما شیرزاد