روزنامه نگاری، هر گونه روایت غیر داستانی یا مستند است که حقایق و رویدادهایی را که عمیقاً ریشه در زمان (چه موضوع روز و چه تاریخی) دارند گزارش یا تحلیل می کند. خبرنگاران، نویسندگان و دبیران این روایتها را انتخاب و تنظیم می کنند تا روایتی را از دیدگاهی خاص بیان کنند. مواد روزنامه نگاری به طور سنتی به صورت چاپی منتشر، بر روی فیلم ارائه و در تلویزیون و رادیو پخش شده است. آنلاین" شامل حوزه های متعددی است. مهمترین آنها شبکه جهانی World Wide Web به علاوه سرویسهای اطلاعاتی تجاری آنلاین مانند America Online است. ایمیل ساده اینترنتی هم نقش مهمی ایفا می کند. سی دی رامها (اغلب همراه یک کتاب هستند) که به یک سایت یا یک حوزة آنلاین دیگر مرتبط هستند به علاوه اینترانتها و BBS (bulletin board systems) های خصوصی نیز مهم هستند.
• روزنامه نگاری الکترونیک (electronic journalism): روزنامه نگاری الکترونیک مدیریت داراییهای دیجیتال است. منظور از الکترونیک در دانش ارتباطات، رادیو و تلویزیون است.
• روزنامه نگاری دیجیتال (digital journalism): هر چیزی که اطلاعاتش به صفر و یک تبدیل شده دیجیتال است. منظور از روزنامه نگاری دیجیتال، ذخیره کردن محتویات خبری اعم از متن، عکس، صدا و تصویر به صورت صفر و یک بر روی حافظه های دیجیتال از قبیل سی دی، دی وی دی، هارد دیسک، فلاپی دیسک یا فلش دیسک است.
• روزنامه نگاری آنلاین (online journalism): منظور ارائه محتویات خبری اعم از متن، عکس، صدا و تصویر بر روی وب یا روزنامه نگاری در اینترنت است.
• روزنامه نگاری سایبر (cyber journalism): شکل پیشرفته روزنامه نگاری آنلاین است که تعامل کاربر با دستگاه در آن به حداکثر رسیده است. روزنامه نگاری سایبر همان روزنامه نگاری آنلاین است که تلاش کاربر در آن به حداقل می رسد اما تلاش سیستم به حداکثر می رسد.
روزنامه‌نگاری آنلاین به عنوان گزارشی از واقعیت‌های تعمیم داده شده از طریق اینترنت‌، تعریف می شود.استیویلوینگتن steve yelvington در وب سایت موسسه پوینتر در مورد‌"ناندو" نوشت‌:
ناندو ابتدا سایت خبری-حرفه‌ای ‌"wordwide" را بازگشایی کرد؛ خیلی قبل از cnn
ناندو در اوایل دهه 1990 به "nando land " سرزمین ناندو‌، تبدیل شد. بسیاری از سازمان های خبری از جمله سازمان خبری آنلاین در درون سایر رسانه ها مستقر می‌شوند.
اما استفاده از اخبار رسانه‌ها در این نوع سازمان ها از راه های گوناگون صورت می‌گیرد. برخی از سازمانهای خبری به طور انحصاری و برخی دیگر به عنوان یک مجرای کمکی از وب، برای تولید محتوای خود استفاده می‌کنند.
انجمن خبری آنلاین Online News Association در واقع‌،‌ سازمان شاخصی است که روزنامه نگاران آنلاین را با بیشتر از 800 عضو نمایندگی می‌کند. اینترنت از راههای مختلف؛ سازمان های خبری سنتی را به رقابت فرا می‌خواند.

آنلاین = همزمان real time
مواد روزنامه نگاری آنلاین می تواند همزمان با وقوع رویداد منتشر شود و خبرهای فوری و رویدادها را به محض وقوع به روز کند. این چیز جدیدی نیست. ما این توانایی را در تلگراف، تله تایپ، رادیو و تلویزیون داشتیم. همان گونه که دور تلویزیون یا رادیو جمع می شویم، می توانیم از طریق اتاقها و تالارهای چت به طور همزمان از رویدادها مطلع شویم.

آنلاین = با تأخیر shifted time
روزنامه نگاری آنلاین همچنین از مزیت پخش با تأخیر برخوردار است. انتشارات آنلاین می تواند مقالات را برای مشاهده در حال حاضر یا آینده منتشر یا بایگانی کند، همان گونه که انتشارات چاپی، فیلم یا پخش می تواند این کار را بکند. البته دسترسی به مقالات اینترنتی می تواند بی نهایت آسانتر باشد.

آنلاین = چندرسانه ای multimedia
روزنامه نگاری آنلاین می تواند شامل عناصر چندرسانه ای باشد: متن و گرافیک (مانند روزنامه ها و کتابها) به علاوه صدا، موسیقی، تصاویر ویدیویی و انیمیشن (مانند رادیو، تلویزیون، فیلم)، تصاویر سه بعدی و غیره.

آنلاین = تعاملی interactive
روزنامه نگاری آنلاین تعاملی است. هایپرلینکها با متصل کردن عناصر متعدد یک اثر بلند و پیچیده، معرفی دیدگاههای متفاوت و عمق بخشیدن و ارائه جزئیات، مکانیسم اولیه این تعامل را تشکیل می دهند. یک اثر روزنامه نگاری آنلاین می تواند شامل یک مجموعه متصل به هم از صفحات وب باشد؛ این صفحات می توانند خود شامل هایپرلینکهایی به سایتهای دیگر باشند.
روزنامه‌ها ممکن است نتوانند از آگهی‌های طبقه ‌بندی شده (نیازمندی ها) استفاده کنند. چرا که آنها اغلب به جای توجه به عامل جغرافیا‌، با سود هدف‌گذاری شده‌اند.
قبل از اینترنت، تکنولوژی و سایر عوامل‌، توجه مردم را به خود جلب می کردند و آنچه در رسانه ها منعکس می شد،هر چند به صورت محدودتر،‌مورد توجه بودند. اینترنت در واقع با مشارکت‌دادن هرچه بیشتر مردمی که به طور طبیعی روزنامه‌نگار نیستند، به وجود آمده است. مانند آنها که بلاگرها‌، وبلاگها یا بلاگها را می‌نویسند. روزنامه‌نگاران سنتی عموما به این موضوع توجه ندارند که بلاگرها روزنامه‌نگار نیستند و باید با توجه به استانداردها و تمرین‌های حرفه‌ای کارشان را پیش ب‌برند.
از سال 2005، وبلاگ نویسی توجه زیادی را به خود جلب کرده و تاثیر زیادی در هدایت مسیر روزنامه‌نگاری داشته است. مانند بیان مشکلاتی که به بخشی از برنامه تلویزیونی در مورد سرویس گارد ملی پرزیدنت بوش مربوط می شد.
سایر ابزار مهم روزنامه‌نگاری آنلاین‌، ایجاد تریبون آزاد و فضایی برای بحث و ارتباط در اینترنت و مخصوصا ارائه نسخه های اینترنتی از رسانه‌های رسمی است. این استفاده از اینترنت‌،درتمام دنیا فرصت بی‌نظیری برای ایجاد یک مکان ملاقات برای هردو طرف درگیر در بسیاری از برخودها شکل داده است.
عموما این مساله، فرصت قابل توجهی برای پیدا کردن اخبار و راه حل های جایگزین ‌به وجود می‌آورد. اما به این ترتیب‌، اینترنت به میدان مبارزه‌ای برای ابراز مخالفت بی‌پایان احزاب تحت عنوان "مبارزات آنلاین " تبدیل می‌شود. بیشتر کاربران اینترنت موافق این نظر هستند که منابع آنلاین عموما کمتر غرض آلودند و بیشتر از رسانه های رسمی، حاوی مطالب سودمند و مفیدند.
این ادعا اغلب به این عقیده برمی‌گردد که روزنامه نگاران آنلاین به طور انحصاری داوطلبان و افراد آزادی هستند که برای فعالیت‌هایشان هزینه‌ای نمی‌پردازند و بنابراین به اخلاق جمعی و گروهی خاص وابسته نیستند. اما اخیرا تعدادی از تریبون های آزاد اینترنت به دلیل وجود برخی تهدیدها که بسیاری از کاربران آن را به عنوان شکلی از سانسور عقاید می‌دانند به مدرن و مجهزکردن خود پرداخته‌اند. مهمترین این تریبون ها بر منابع رسمی و گروهی مبتنی بر پیام هیئت مدیره بی بی‌سی متکی هستند.
برخی از روزنامه‌نگاران آنلاین علاقه‌مند هستند که در درازمدت بتوانند جایگزینی برای جزیان اصلی رسانه ها ایجاد کنند. برخی تریبون های مستقل و میزهای بحث و بررسی به سطحی از محبوبیت قابل مقایسه با آ‍ژانس های خبری مانند روزنامه‌ها و ایستگاههای تلویزیون دست یافته‌اند.
اینترنت همچنین مواردی مانند جمع آوری کنندگان خوراک های خبری شخصیت‌گرا را پشنهاد و معرفی می‌کند که در هنگام انتقال خبر از سایت‌های خبری مختلف به یک سایت هماهنگی لازم را ایجاد می‌کنند.
یکی از مشهورترین جمع‌آوری‌ کنندگان خبر، گوگل خبری است. سایر جمع اوری کنندگان خبر شامل News feedmaker.com و Topix.net می شود.
اما برخی از مردم خبرهای کاملا شخصیت محور (دارای ارزش های خبری شخصیتی) را به عنوان خبرهای زیان‌آور می‌شناسند. برای مثال، مقداری از ترس مردم در این زمینه به این برمی‌گردد که آنها این نحوه برخورد ها را عامل محدود شدن دسترسی به خبرها می‌دانند

تقسیم بندی رسانه ها
الف – رسانه های چاپی (printed media) مانند روزنامه و مجله.
ب – رسانه های الکترونیک (electronic media) مانند رادیو و تلویزیون.
ج – رسانه های دیجیتال (digital media) مانند سی دی، دی وی دی، هارد دیسک، فلاپی دیسک و فلش دیسک.

مراحل تهیه و ارائه اخبار
1. جمع آوری اخبار (news gathering): در این مرحله، یک خبرنگار از میان تعداد زیادی از رویدادهایی که در جهان واقعی (real world) روی می دهند یک یا چند رویداد را بر اساس ارزشهای خبری بر می گزیند و درباره آنها اطلاعات جمع آوری می کند. در این صورت، خبر از جهان واقعی وارد جهان رسانه ها (media world) می شود.
2. پردازش اخبار (news processing): در این مرحله، دبیران خبر و سردبیران از میان خبرهای رسیده، خبرهایی را که به نظر آنها از ارزش خبری بیشتری برخوردار هستند انتخاب می کنند و بنا به تشخیص خود بر روی آنها تغییراتی انجام می دهند. سردبیر خود پردازشگر خبر (news processor) است.
3. انتشار اخبار(news distribution): در این مرحله، رسانه محتوای انتخاب و تنظیم شده را منتقل می کند. این انتقال محتوا توسط عناصری صورت می گیرد که ناقل محتوا (content carrier) نامیده می شوند. در رسانه های چاپی، مرکب یا جوهر، در رسانه های الکترونیک، سیگنالها و در رسانه های دیجیتال، صفر و یک ناقل محتوا هستند.

مهارت‌های روزنامه‌نگاری آنلاین
یک آنلاین ژورنالیست در یک سایت خبری کسی است که تحقیق می‌کند، می‌نویسد، ویراستاری می کند، مطالب را با عکس غنی می‌کند، با استفاده از منابع مکمل ایجاد ماخذ می‌کند و به مطالب لینک می‌دهد تا در اینترنت منتشر شود. درحالی که نویسندگان، گزارشگران و منتقدان بزرگ و با استعداد، تنها از سهولت ایجاد شده توسط ابزار نشر شخصی جدید مثل بلاگ‌ها بهره جسته اند، اکثر تازه کارها خود را در میان ابزارها و تجهیزات کاملا جدید و متفاوت از آنچه قبلا استفاده میکردند، یافته اند.
واقعیت این است که کشف، کاوش و آشنایی با یک فناوری جدید برای هر کسی زمان بر است. در مرحله ابتدایی استفاده از ابزارهای جدید نشر، خیلی از افراد وقت بیشتری صرف کاوش، آزمایش، تجربه و درک ماهیت آن کردند تا پرسش در مورد قالب، سبک و رویکرد نوشتاری لازم برای تبدیل یادداشت‌های شخصی به نشر حرفه ای.
اکنون که هر رایانه متصل به اینترنت تبدیل به یک نشریه فعال شده است، آیا ما باید شروع به نوشتن کنیم یا بهتر است نگاهی به گذشته بیاندازیم و بهترین راه برای آموختن درس‌هایی از گذشته با بهره گیری از این ابزارهای جدید فوق العاده را که اکنون در دسترس ما قرار دارد؛ا بیابیم؟ پس چطور به استقبال مرحله بعدی عصر فناوری نشر آنلاین برویم؟
اینجا به چند قاعده آسان و پایه ای اشاره می‌کنم و پیشنهاد می‌کنم آنها را به کار گیرید.
ثبات،تحقیق،تعریف،تمامی اصطلاحات مربوط به مفاهیم جدیدی را که ارائه می‌دهید؛ تعریف کنید.عنوان بندی‌،کوتاه بودن، مربوط به موضوع بودن، کاربر مدار بودن، طبقه بندی،ارجاع دهی،محتوای تکمیلی،ساختار مقاله‌تان مشخص باشد،صفحه‌ای واضح و خوانا داشته باشید،به جزئیات توجه کنید،کیفیت نوشتاری،کنترل دیکته لغات،پایبندی به نکات ذکر شده می‌تواند رهنمودهایی ابتدایی برای کسانی باشد که تجربه کمتری در زمینه نوشتن برای عموم دارند و به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های شخصی سردبیری و گزارشگری آنلاین خود را تقویت کنند.

آشنایی با قاعده‌ جهانی آنلاین‌نویسی
قاعده‌های جهانی آنلاین‌نویسی را می‌توان در سه سطح طبقه‌بندی کرد: ساختار متن؛ محتوای متن و لینک‌های متن.

ساختار متن: پاراگرافهای کوتاه: اجازه ندهید پاراگراف های شما از 100 کلمه بیشتر شوند.

میان تیتر: اگر متن شما از 300 کلمه بیشتر است به میان تیتر نیاز دارد. میان تیترها را کوتاه انتخاب کنید و سعی کنید در آنها به مخاطب بگوئید که پاراگراف زیر میان تیتر مربوط به چیست.

محتوای متن:

ایجاز: کوتاه بنویسید و سر هر واژه اضافی را به سنگ بکوبید. همین.

ساختار جمله: جملات باید کاملا معطوف به پیام باشند. باز هم از زیاده‌نویسی بپرهیزید. معلوم نویسی هم بر مجهول نویسی ارجح است. معلوم نویسی کار نویسنده را سخت‌تر می‌کند و کار مخاطب را راحت‌تر.

لینک های متن:

کوتاه و گویا: لینک‌هائی که می‌دهید کوتاه باشند و در حد چند کلمه (سقف کار 5 کلمه است). این خطاست که مثلا یک پارارگراف را لینک بدهید.
بی دلیل لینک ندهید هر لینکی باید یکی از توقعات مخاطب را برآورده سازد.
همه لینک‌ها مخاطبان را به صفحات دیگری هدایت نمی‌کنند و بعضی وقت‌ها به بخش دیگری از همان صفحه هدایت می‌کنند. در این مواقع بهتر است با استفاده از کلمات "بالا" یا "پائین" این موضوع را برای مخاطب مشخص کنید تا گمان نکند لینک شما شکسته بوده است.
روزنامه نگاری سنتی، خواننده را در درون یک روایت یکطرفه هدایت می کند. روزنامه نگار آنلاین به خوانندگان اجازه می دهد در حالی که راه خود را درون یک مجموعه به هم پیوسته صفحات پیدا می کنند مشارکت نیز داشته باشند. قدرت داستان سرایی و یک دیدگاه سردبیری قوی، خواننده را در یک روایت یکطرفه به دنبال خود می کشد. روزنامه نگار آنلاین با توانایی تعامل می تواند تا حدودی پیشروی خواننده / مشارکت کننده را درون مطالب از پیش تعیین کند، اما مسیرهای چندگانه، گزینه های فرعی و هایپرلینکها، خواننده / مشارکت کننده را به ادامه کشف سرنخهای داستانی مختلف که گزارشگر / نویسنده / سردبیر آنها را جمع کرده است تشویق می کند. شبکه ای از صفحات به هم پیوسته نیز مکانیسمی ایده آل برای دسترسی خواننده / مشارکت کننده به یک کتابخانه از منابع و اطلاعات زمینه که اساس یک تحقیق گسترده روزنامه نگاری را تشکیل می دهند است.
خوانندگان / مشارکت کنندگان می توانند فوراً به مطالب ارائه شده توسط روزنامه نگار آنلاین پاسخ دهند؛ این پاسخ می تواند شکلهای مختلفی داشته باشد. ایمیل به گزارشگر یا سردبیر شبیه نامه سنتی به سردبیر نشریات چاپی است، اما نامه های ایمیل می تواند خیلی سریعتر از چاپ به صورت آنلاین منتشر شوند. روزنامه نگاران آنلاین همچنین می توانند از بحثهای مقوله ای استفاده کنند. این بحثها به خوانندگان اجازه می دهد فوراً به یک مقاله و نظرات دیگر خوانندگان به صورت یک گفتگو که در هر زمانی در دسترس است پاسخ دهند. خوانندگان می توانند در ایجاد یک محیط سردبیری که از گزارش اصلی و مقاله اولیه روزنامه نگار آنلاین تکامل یافته است مشارکت کنند. بلاگها (مخفف وبلاگ، یک نشریه اینترنتی) این کار را آسان می کنند.بسیاری از مواد روزنامه نگاری بر روی وب و در جاهای دیگر به صورت آنلاین چیزی بیش از مقالات و کارهای گرافیکی مجلات و روزنامه های سنتی، شاید با چند پیوند به سایتهای مرتبط، نیست. اینترنت با تأمین یک رسانه انتشار فوری، همه جا حاضر و ارزان، ارزش فراوانی به این مقالات می افزاید. روزنامه نگاران هنوز در حال آزمایش و کشف بهترین راهها برای استفاده از تعامل و هایپرلینکها به منظور خلق آثار متمایزی که از مزایای این رسانه آنلاین بهره می برند هستند.
در حالی که مخاطبان روزنامه نگاری آنلاین کمتر از مخاطبان روزنامه نگاری رسانه های جمعی هستند، روزنامه نگاران آنلاین همان تأثیری را بر مخاطبان خود دارند که روزنامه نگاران رسانه های جمعی دارند. توانایی تعامل وب و هایپرلینکها، فرصتهای بیشتری برای آزمایش دیدگاههای مختلف درباره یک موضوع در مقایسه با رسانه های سنتی و آنالوگ به روزنامه نگار می دهد. نبود محدودیتهای فضایی جدی به روزنامه نگار اجازه می دهد یک گزارش را کاملتر بیان کند و منابع و سوابق بیشتری منتشر کند
دیدگاههای بیشتری در وب در مقایسه با رسانه های جمعی مطرح می شود و هدف قرار دادن نشریات خاص کم هزینه تر است. دستیابی به گزارشهای ژورنالیستی کشورهای دیگر، گزارشهایی درباره گروههایی که به خوبی در رسانه های جمعی معرفی نمی شوند (مانند گروههای نژادی و اقلیتهای فرهنگی) و دریافت اخبار به طور مستقیم از سازمانهای خبرساز (مانند اخبار فضا از سایت ناسا به جای دریافت همان خبر از روزنامه ها) آسانتر است.
یکی از ویژگیهای عالی وب، آسان بودن انتشار برای افراد و گروههای کوچک است. پیش بینی می کنم در حالی که مردم از روزنامه نگاری شخصی برای بیان تجربیات خود در درون خانواده، تجمعها، محلهای کار، کلیساها، مدارس و غیره استفاده می کنند، این نوع روزنامه نگاری همچنان به شکوفایی و موفقیت خود بر روی وب ادامه خواهد داد.
سازمانهای سنتی جمع آوری اخبار، ناشران و صاحبان رادیو و تلویزیون همچنان به افزایش تلاشهای خود بر روی وب ادامه خواهند داد و این روزنامه نگاری ثروتمند از پهنای باند بالای اینترنت و فناوریهای جدید برای خلق مجدد رویکرد سنتی پخش برنامه ها بر روی وب استفاده خواهد کرد. وبلاگها نیز به مکانی پرطرفدار برای افراد عادی برای ورود به روزنامه نگاری آنلاین تبدیل شده است. در همین حال، روزنامه نگاران هم درون این سازمانهای بزرگ و هم خارج از آنها، به تجربه و کشف بهترین راه استفاده از ظرفیتهای ذاتی وب (هایپرلینکها، تعامل، شخصی سازی، تجمعها، بحثهای مقوله ای و غیره) به منظور خلق محیطهای سردبیری ترکیبی جدید که خوانندگان در آنها در کنار روزنامه نگار به "خالقان مشترک" تبدیل خواهند شد و پاسخها، سؤالات و تجارب خود را ارائه خواهند کرد تا به گزارشی که روزنامه نگار حرفه ای به راه می اندازد بیفزایند ادامه خواهند داد.
وب همچنان به ایجاد امکان انتشار برای مخاطبان کوچکتر و تخصصی تر ادامه خواهد داد. نتیجه نهایی این روند، انتشار مطالب تکی و کاملاً تخصصی بر اساس سلیقه شخصی مخاطبان که از درون پایگاههای اطلاعاتی بزرگ استخراج شده یا نرم افزارهای هوشمند که وب را برای یافتن اخبار و اطلاعات مناسب علاقه شخص جستجو می کنند جمع آوری کرده اند خواهد بود. در‌ دنیای‌ جدید،‌ رسانه‌ دیگر‌ معنایی‌ ندارد.‌ رسانه‌ها‌ خود‌ را‌ با‌ لوله‌هایی‌ که‌ آنها‌ را‌ تغذیه‌ می‌کنند،‌ تعریف‌ می‌کنند.‌ اما‌ مردم‌ چنین‌ رفتاری‌ ندارند.‌ آنها‌ آنچه‌ را‌ که‌ می‌خواهند،‌ می‌خواهند‌ و‌ درست‌ در‌ زمان‌ و‌ مکان‌ مناسب‌ هم‌ آنها‌ را‌ می‌خواهند. شرکت‌های‌ رسانه‌ای‌ عاقل،‌ سعی‌ می‌کنند‌ این‌گونه‌ در‌ کنار‌ مخاطبان‌ خود‌ باشند‌ و‌ این‌ در‌ حالی‌ است‌ که‌ شرکت‌های‌ رسانه‌ای‌ سخت‌سر،‌ جان‌ خواهند‌ سپرد. در‌ چاپ‌، ما‌ یک‌طرفه‌ حرکت‌ می‌کنیم‌ و‌ در‌ دنیای‌ وب‌ دو‌ طرفه.

* منابع پیش نویسنده محفوظ است.

منبع: / خبرگزاری / آریا ۱۳۸۷/۰۶/۲۲
نویسنده : موسی کاظم زاده