«دیمیتری مدودف» رئیس جمهور روسیه چهارشنبه هفته گذشته با صدور بیانیه ای رسمی ضمن تأکید بر استمرار نگرانی روسیه از استقرار طرح سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا، بدون مشارکت فعال این کشور به همتای آمریکایی خود نسبت به آغاز جنگ سردی جدید هشدار داد.صدور بیانیه یادشده از سوی مدودف در هفته ای که گذشت، زمانبندی دقیق و هدفمندی داشت، زیرا یک هفته پس از آن قرار است سران گروه هشت در دوییل فرانسه برای گفتگو و مذاکره درباره مسایل مهم جهانی و موضوعهای مورد توجه شان گردهم آیند.در واقع، مدودف با موضعگیری تند و هشدارگونه خود و توجه دادن به امکان شکل گیری دور جدیدی از جنگ سرد میان دو بلوک قدیمی، در تلاش است تا باراک اوباما را برای گفتگویی دوجانبه و ویژه در حاشیه نشست دوییل ترغیب کند، اما هدف از این گفتگو چه خواهد بود؟ بی شک، ترغیب ناتو به پذیرش مشارکت همسطح و همتراز روسیه در طرح سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا.«دیمیتری راگوزین» نماینده دایم روسیه در مقر ناتو هم اعلام کرده است که تلاشهایی در جریان است تا مقدمات دیدار و مذاکره رؤسای جمهوری روسیه و آمریکا در مورد مسأله سپر موشکی و اختلافهای موجود بین دو کشوردر این باره، در حاشیه نشست بعدی سران گروه هشت فراهم شود.وی با یادآوری اینکه دولت آمریکا تاکنون به سؤالات مقامهای روسی در این رابطه پاسخ نداده است، تأکید کرد: برای اینکه درک کنیم سامانه دفاع موشکی اروپایی که باید برای مقابله با تهدید موشکی ایجاد شود، تحت چه شرایطی تحقق پیدا کرده و جهت گیری ضد روسی نخواهد داشت، لازم است تا تضمین قابل اطمینانی در این زمینه به دست آوریم.
در همین حال، چند روز پیش کاخ کرملین اعلام کرد که مدودف رئیس جمهور روسیه با ارسال نامه ای به شورای روسیه- ناتو که گسترش روابط و همکاریهای دو طرف را بررسی می کند، خواستار تضمینی مبنی بر بی خطر بودن سیستم دفاع موشکی اروپا برای روسیه شده است. مدودف در این نامه آورده است که سیستم دفاع موشکی اروپا تنها در صورت مشارکت مساوی روسیه کارایی داشته و مؤثر خواهد بود.این در حالی است که ناتو و روسیه سال گذشته بر سر ایجاد سامانه دفاع موشکی مشترک علیه حملات احتمالی با یکدیگر توافق کردند. از دیدگاه روسها سامانه دفاع موشکی ناتو در واقع بخشی از سامانه سپر موشکی آمریکا در اروپاست، لذا روسیه در این باره خود را با آمریکا طرف می بیند.«سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز در همین راستا اعلام کرده است که اگر آمریکا به استقرار سامانه های دفاع موشکی خود در خاک کشورهای اروپایی ادامه دهد، روسیه این حق را برای خود محفوظ نگه خواهد داشت تا از پیمان جدید کاهش تسلیحات راهبردی موسوم به «استارت- 2 » خارج شود.
وی تأکید کرده است که افزایش کیفی و کمی سپر موشکی آمریکا که باعث تهدید توان هسته ای استراتژیکی روسیه شود، می تواند از سوی روسیه به عنوان شرایط فوق العاده اضطراری در نظر گرفته شود که در بند 14 پیمان استارت جدید آمده و در آن امکان خروج روسیه از این پیمان پیشنهاد شده است.در این شرایط، به نظر می رسد کرملین از امضای توافقنامه های استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا با لهستان و رومانی بشدت عصبانی است و البته نگرانیهای مشابهی را نسبت به ادغام طرح ناتو درباره استقرار سامانه های دفاع موشکی در اروپا با طرحهای آمریکا در این زمینه دارد، لذا می کوشد با تحریک مقامهای واشنگتن و اروپا به وسیله توانمندی هسته ای خود و تهدید به توسعه سلاحهای هسته ای استراتژیک و بازیابی آنها از جمله «موشکهای استراتژیک اسکندر» به عنوان سلاحی که هیچ یک از سیاستمداران و کارشناسان نظامی غرب نمی توانند به آن بی تفاوت باشند، امتیاز مشارکت در طرح سپر دفاع موشکی را به دست آورد.واکنش روسیه به اقدامهای آمریکا در زمینه برپایی سپر موشکی، در واقع منعکس کننده نگرانیهای امنیتی روسیه درباره هدف واقعی اقدامهای آمریکاست. بدین ترتیب، هر چند مقامهای سیاسی و نظامی روسیه اشاره ای به این نکرده اند که پاسخ روسیه به چنین تهدیدی چه خواهد بود، اما مشخص است که روسیه اقدام به استقرار سامانه های موشکی میانبرد آفندی در مرزهای اروپایی خود خواهد کرد. البته رئیس جمهوری و نخست وزیر روسیه بارها اعلام کردند، در صورتی که سپر موشکی اروپایی تهدیدی برای نیروهای راهبردی هسته ای این کشور باشد، مسابقه تسلیحاتی جدیدی در زمینه تسلیحات راهبردی و استراتژیک اتمی به وجود خواهد آمد.این در حالی است که هم اکنون نیروهای نظامی روسیه در حال ساخت چندین سامانه دفاع موشکی میان برد جدید با نام «ورنژ دی ام» در مرزهای غربی این کشور با اتحادیه اروپا هستند و به گفته «آناتولی آتنونوف» معاون وزیر دفاع روسیه، این سامانه تا پایان سال جاری میلادی در «کالینینگراد»، سیبری، سن پترزبورگ و سامانه رهگیر «آمیرا» در کراسنودار تکمیل و راه اندازی خواهند شد.در این شرایط و در صورتی که اوباما در نشست گروه هشت نتواند خواسته های مدودف را اجابت کرده و تضمینهایی راضی کننده را به طرفهای روسی ارائه دهد، براساس باور کارشناسان باعث ایجاد تنش در روابط دو طرف، بویژه در زمینه های نظامی خواهد شد. اما بی شک چنین رقابت نظامی و تک بعدی که آشکار نیست تا چه حد می تواند طرف آمریکایی را به رفتاری مشابه وادار کند، به معنای شروع جنگ سردی دوباره و جدید نخواهد بود، زیرا به اذعان کارشناسان مسایل استراتژیک روسیه، این تنش حداکثر در حد یک رقابت تسلیحاتی متوسط باقی خواهد ماند.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۳/۳
نویسنده : سید رضا میرطاهر