روزنامه شرق، پنجشنبه 13 آذر 1382 


خولیا رودزیو - ترجمه عباس فتاح زاده: رسوایی و آبروریزی در سطح کالاهایی با ارزش 50 هزار یورو: اتومبیل های مرسدس بنز کاملا نو از حرکت باز می ایستند، زیرا سیستم الکترونیکی آنها یک شبه باطریشان را خالی می کند.

شرکت بی ام و ظرف یک سال دو بار خودروهای صحرایی مدل 5 _ X خود را به کارخانه بازگرداند، زیرا دچار نقایص زیادی از جمله شل بودن پدال ترمز شده بودند. اگر چه آمارهای مؤسسات تحقیقاتی حکایت از آن دارد که از سال ها پیش خودروهای آلمانی و ژاپنی مطمئن ترین خودروها هستند، اما یک نظرسنجی جدید نشان می دهد که بحران کیفیت دامن گیر خودروسازان آلمانی شده است.

مشتریان از اتومبیل های آلمانی دیگر راضی نیستند.وضعیت در مورد قطارهای آلمانی هم چندان بهتر نیست: قطارهای جدید موسوم به ICE که دارای سیستم  غلبه بر نیروی گریز از مرکز هستند پس از دو سال استفاده پرسانحه از رده خارج می شوند.

این قطارهای برجسته که با تلاش شرکت زیمنس از فناوری پیشرفته ای برخوردار شده بودند یک بار به خاطر ناتوانی رایانه های هدایتگر از حرکت باز می ایستادند و دفعه ای دیگر دچار شکستگی محور می شدند.

ایتالیایی ها با تعجب نظاره گر این وضعیت هستند. قطار ایتالیایی «پندولینو» که آن هم مجهز به سیستم کاهش نیروی گریز از مرکز است، طی سال های اخیر با اطمینان و به خوبی از پیچ ها عبور می کند.

سوئیسی ها هم متعجب هستند: چرا برای کشور همسایه سخت است که سیستم بی سیم دریافت عوارض در جاده ها را پیاده کند؟ در حالی که این سیستم در سوئیس به شکلی کارآمد به خدمت گرفته شده، غول های آلمانی نظیر دایملر کرایسلر و یا دویچه تله کوم در اجرای این سیستم ناتوان نشان می دهند.

روشن کردن رادیو در خودروها باعث می شود تا رایانه های دستگاه های ویژه دریافت عوارض در آلمان دچار اختلال شوند. میشائیل روگوفسکی، رئیس اتحادیه صنایع آلمان، می گوید: «خیلی از کارها دیگر وضعیت مناسبی ندارد، اما برخی از چیزها هنوز هم در آلمان عالی هستند.»

این را می توان نوعی دلداری از روی ناچاری دانست. به نظر می رسد وجهه فعلی ای که خارجی ها از محصولات آلمانی متصور هستند بیشتر متکی به گذشته است:

بهترین اتومبیل ها، قطارها و ماشین های لباسشویی. رفاه مردم آلمان هم بستگی به حفظ همین وجهه دارد. عبارت «ساخت آلمان» (Made in Germany) به سمبل معجزه اقتصادی بدل شده است و هنوز مترادف با کیفیت بالا محسوب می شود.

اما در این وضعیت تغییراتی در حال وقوع است.احتمالا جایگاه کالاهای ساخت آلمان به وضعیتی باز می گردد که سال های بسیار دور داشت. بریتانیایی ها در سال 1887 میلادی مجموعه ای از اقدامات را آغاز کردند تا کالاهای ساخت کشور آلمان را با کیفیت پایین نشان دهند.

هدف آنها این بود تا با محصولات وارداتی ارزان قیمت از آلمان به مقابله برخیزند. اگرچه آنان موفقیت هایی به دست آوردند اما خیلی زود ناکام ماندند، زیرا کالاهای آلمانی کیفیتی فراتر از محصولات انگلیسی یافتند. اما امروز به نظر می رسد حتی خود آلمانی ها هم نسبت به تولیدات کشورشان بدبین هستند.

هفته پیش نتایج یک نظرسنجی منتشر شد که براساس آن بیش از نیمی از شهروندان این کشور معتقدند کالاهای ساخت آلمان طی ده سال گذشته جایگاه خود را از دست داده اند. ولفگانگ کارکس، مسئول انجمن کیفیت آلمان، این نتایج را «وحشتناک» خوانده است.

وی تأکید دارد که کشور نیازمند «اقدامی تهاجمی در زمینه کیفیت» است، در غیر این صورت به زودی دیگر اعتبار کیفی کالاهای آلمانی از میان خواهد رفت.درست یک سال پیش هم در مورد کیفیت کالاهای آلمانی یک نظرسنجی دیگر انجام شده بود. در آن نظرسنجی سه چهارم پرسش شوندگان معتقد بودند که کالاهای آلمانی دارای کیفیت بالایی هستند.

اینکه نظرسنجی جدید نتایج بسیار بدی دارد تا حدودی به دلیل نحوه انتخاب پرسش شوندگان و وضعیت عمومی بد اقتصاد آلمان است. یک تحقیق که در کشورهای ایتالیا، انگلستان، فرانسه و آمریکا در سال 2002 صورت گرفت نتایجی عکس را نشان می داد: بین 20 تا 40 درصد پرسش شوندگان معتقدند که وجهه کالاهای آلمانی هنوز خوب است. تنها پنج تا یازده درصد معتقدند که وجهه مذکور رنگ باخته است.

حتی کارشناسان «نشست اقتصاد جهانی» (در داووس سوئیس) که اخیرا همواره به دنبال انتقاد از آلمان بوده اند از شرکت های آلمانی تمجید می کنند. درگزارش جدید وضعیت رقابت که توسط موسسه مذکور منتشر شد شرکت های آلمانی از شرکت های صد کشور دیگر وضعیت بهتری داشتند.

دلایل دیگری نیز برای حفظ اعتماد به نفس شرکت های آلمانی وجود دارد: رشته ماشین سازی در آلمان با در اختیار داشتن حدود 20 درصد تجارت جهانی سال ها است که مقام نخست را از آن خود دارد. علاوه بر این در آمارهای جهانی ثبت اختراع و حقوق مولف نیز رشته مذکور در آلمان پیشتاز جهانی است.

کورت هورن شیلد از موسسه تحقیقات اقتصادی آلمان در برلین تاکید می کند: «رشته های فنی و مهندسی آلمان به خصوص در زمینه ماشین سازی شهرتی عالی دارند.» همچنین محصولات غذایی شرکت میله (Miele) و داروهای مسکن شرکت بایر (خالق قرص آسپرین) کماکان مشتاقان زیادی دارند.

البته سال ها است که از سهم آلمان در تجارت جهانی کاسته شده است. فولکر واندوخ، مدیر بخش تکنیک و علوم در اتحادیه مهندسان آلمان (VDI) می گوید: «میزان اعتماد به ما حداقل در خارج از کشور کاهش یافته است.»

ماشین های لباسشویی ای که با گذشت 30 سال هنوز هم بدون ایراد لباس می شویند و بدین ترتیب وجهه محصولات آلمانی را بالا نگه می دارند، روز به روز کمتر از گذشته می شوند. با وجود آن که مطابق روال جهانی محصولات زیادی _ چه خودرو و چه تلفن همراه _ شکلی پیچیده تر پیدا می کنند، زمان طراحی و ابداع دستگاه ها در شرکت های آلمانی کمتر و کمتر می شود.

واندوخ می گوید: «در گذشته هشت تا دوازده سال برای طراحی و ساخت یک خودروی جدید در آلمان وقت صرف می شد، امروز این زمان به چهار سال تقلیل یافته است. در مورد دستگاه های الکترونیکی کوچک زمان مذکور تنها چند ماه شده است.»این که چنین روندی به چه نهایتی منجر خواهد شد موضوعی است که سلسله حوادث مربوط به قطارهای ICE به خوبی آن را نشان می دهد.

زمانی که راه آهن آلمان کاملا در اختیار دولت بود و کسی از خصوصی سازی آن حرفی نمی زد، اوضاع خوب بود. اما چنین وضعی برای دولت هزینه ساز به نظر می رسید، لذا تغییر کرده و برخی طرح ها به تعویق می افتند.

رقابت فراوان در صنایع جهان موجب شده تا شرکت های آلمانی کیفیت را فدای زمان کوتاه تولید کنند. در چنین بستری است که تویوتا کورولا، هونداسیویک و یا مزدا 323 براساس تحقیقات موسسات مطالعاتی از بسیاری از تولیدات مشهور آلمانی نظیر گلف فولکس واگن به لحاظ کیفی پیشی می گیرند. البته این وضعیت مختص به آلمان نیست.

در بسیاری از نقاط دیگر دنیا نظیر آمریکا هم اتفاقات مشابهی می افتد: به علت ضعف در صنایع خودروسازی آمریکا هفت سال است که مدل تویوتا «لکسوز» جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است.البته با وجود تمامی آمارهای ارائه شده پورشه، مرسدس، فولکس واگن و بی ام و در ایالات متحده روز به روز درآمد بیشتری پیدا می کنند.

یورگن هویسلر، مدیر یک موسسه تحقیقاتی در آلمان، می گوید: «شما سوار یک مرسدس یا بی  ام و سری 5 شوید و راحتی آن را با یک تویوتای لکسوز مقایسه کنید. تفاوت ها فوق العاده زیاد است.»به اعتقاد وی کیفیت «پدیده ای نرم» است.

او خاطر نشان می کند: «کیفیت یک دستگاه یا خودرو را نمی توان تنها از روی تعداد موارد خراب شدن آن سنجید. باید سطح تکنیکی را معیار قرار داد و در این زمینه آلمانی ها بسیار جلوتر از رقبا هستند.»

کارشناسان معتقدند جایگاه محصولات آلمانی در آینده تنها به فناوری ساخت آنها بستگی ندارد. برخی می گویند این جایگاه در واقع «نوعی قربانی جهانی سازی» شده است. مهمتر از محل ساخت یک کالا این شرکت سازنده آن است. دیگر کمتر کارشناسی به این امر نگاه می کند که یک کالا در چه کشوری ساخته شده است.

بسیاری از کالاهایی که آلمانی دانسته می شوند مدت هاست که در خارج از کشور مذکور تولید می گردند. اوپل مدل آگیلا در منطقه «گلای ویتس» در لهستان ساخته می شود. یخچال های ساخت شرکت باکنشت (Bauknecht) تولید ایتالیا هستند.شرکت مشهور بوس (Boss) کت و شلوارهای خویش را در ترکیه می دوزد. در چنین مواردی زینت دادن کالا به عنوان «ساخت آلمان» (Made in Germany) در واقع نوعی تبلیغ گمراه کننده دانسته می شود.

لذا استفاده از عبارت مذکور روی محصولات نیز روز به روز کمتر می شود. به همین خاطر نیز بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند تا دیگر بر روی کالاها به جای جمله «ساخت آلمان» عبارت «طراحی فنی در آلمان» نوشته شود تا بدین ترتیب نشان داده شود که «کیفیت آلمانی»، در کار است.البته راه های بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارد که با استفاده از آن مبدا کالاها مشخص شود.

بسیاری از شرکت های موجود در سطح جهان از این راه ها استفاده می کنند. به عنوان مثال شرکت رنو شعاری را به عنوان تبلیغ جهانی خود برگزیده که به زبان فرانسوی است و بدین ترتیب مبدا آن را مشخص می کند:Createur dش Automobiles (به معنای خالق اتومبیل). شرکت هواپیمایی «سوئیس» جدا از اینکه نام کشورش را بر خود نهاده از پرچم سوئیس نیز در آرم شرکت استفاده کرده است. شرکت آئودی از شعار آلمانی «رشد با استفاده از تکنیک» بهره می برد.

همین شرکت مدل برجسته خویش موسوم به A8 را هم در انگلستان با استفاده از عبارتی انگلیسی _ آلمانی به معنای «برتری مطلق» تبلیغ می کند.مادامی که درپشت یک وجهه حدقابل قبولی از دانش کار نهفته باشد، تبلیغات در مورد آن اثربخش است. این امر اگرچه در مورد آلمان هنوز مصداق دارد اما سئوالاتی در این زمینه مطرح است. وجهه کالاهای ساخت آلمان هنوز هم اثر گذار است به عنوان مثال آمریکایی ها به واسطه یک تبلیغ تلویزیونی شرکت فولکس واگن، برای ذکر کردن مفهوم «لذت بردن از رانندگی» از یک کلمه آلمانی استفاده می کنند:Fahrvergnugen  البته با شرایط کنونی معلوم نیست این وضعیت تاکی ادامه داشته باشد.

منبع: دی سایت