روزنامه شرق ، دوشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۲ - ۲۰ شوال ۱۴۲۴ - ۱۵ دسامبر ۲۰۰۳

پرویز گیلانی: امروز ظهر از روزنامه شرق تماس گرفتند و از من خواستند در مورد تأثیر رفتار عجیب «صدام» دیکتاتور بزرگ عرب، بر بازار سرمایه ایران مطلب بنویسم.

من هر چند سابقه زیادی در بازار سرمایه ندارم اما در همین مدت کوتاه، ۱۱سپتامبر، جنگ افغانستان، جنگ عراق، ناامنی های خاورمیانه، تروریسم، ناامنی های روسیه و گرجستان، قتل عام شیعیان پاکستان و ده ها مورد درگیری خرد و کلان دیگر را دیده ام. اما دوستی دارم که حدود ۳۰ سالی است به نوعی در مسائل پولی و مالی کشور دست دارد.این آقا می گوید: «تیر و پول رابطه ای مثل آب و آتش دارند. هر جا که تیر صفیر می کشد، پول فرار می کند.»

اظهارات دوست خودم را می پسندم.تجربه، به من حکم می کند که رفتار برخی انسان ها را زیرنظر بگیرم. بین رفتارهای این انسان ها و خطر سرمایه گذاری من رابطه مستقیمی وجود دارد. مثلاً اگر یکی از مقامات رسمی کشور در مورد مسئله امنیت اظهار نظر کند قطعاً شاخک های بورس بازان را به حرکت وادار خواهد کرد.

یادم هست، یک بار یکی از مقامات در مورد احتمال حمله آمریکا به ایران، اظهاراتی بیان کرده بود. آن روز شاخص بورس تهران بلافاصله واکنش نشان داد و به شدت سقوط کرد.یک «بورس باز» به خودش حق می دهد که در مقابل هر حرکتی که بوی ریسک دارد، واکنشی منفی نشان دهد.

یک بار یادم هست که «علی شمخانی» وزیر دفاع به طور کاملاً ناگهانی برای دیدن دبیرکل بورس اوراق بهادار، وارد تالار معاملات بورس تهران شد.

به محض ورود وزیر دفاع که با لباسی نظامی هم آمده بود، شاخص کل بورس تهران که نشان دهنده رفتار قیمت سهام کل شرکت های بازار است، به طرز بی سابقه ای سقوط کرد. شایعات زیاد شد و هر کس به نوعی حرفی و چیزی مطرح کرد. یکی می گفت: در بورس تهران بمبی گذاشته بودند و شمخانی آن را خنثی کرده است و دیگری معتقد بود، او آمده است که به همه اطمینان بدهد که نظام پای بورس و مردم ایستاده است. بعضی ها هم معتقد بودند جریان بورس به امنیت ملی گره خورده است.

خلاصه، آمدن شمخانی به بورس همان قدر مهم و عجیب بود که مثلاً میرمطهری (دبیرکل وقت بورس) روی نیمکت تیم ملی فوتبال می نشست.

در این حالت، نشستن دبیرکل روی نیمکت تیم ملی، آن قدر عجیب نبود و شاید در نتیجه بازی ها هم تأثیر نداشت اما آمدن شمخانی به هر صورت، افت شاخص ها را به همراه داشت.

خلاصه از جریان صدام دور نشوم.این «دیکتاتور عرب» سال ها، پایه های بازار سرمایه ایران را لرزان و نامطمئن نگه داشته بود. با شروع جنگ، بورس تهران تعطیل شد و تا سال ۷۰، به ذهن کسی هم خطور نکرد که در ایران، اصولاً بازار سهام هم وجود دارد.اما با شروع مجدد فعالیت بورس تهران، مردم دوباره چشمشان به داد و ستد سهام ۳۰ شرکت باز شد اما جنگ کویت که به جنگ نفت معروف شد، دوباره پایه های لرزان بورس تهران را لرزان تر کرد.بعدها شاید چندین بار دیگر شیطنت های صدام، بازارهای مالی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داد. تا اینکه ۱۱ سپتامبر رسید و پس از آن جنگ آمریکا با عراق، آغاز شد.

در بورس های معروف دنیا، افرادی وجود دارند که مردم به آنها، «باتوم فیشر» می گویند. در ایران اسم این افراد «بزخر و مفت خر» است.اصولاً با شروع هر جنگ یا بحرانی این افراد دست به کار می شوند و سهام مردم را زیرقیمت می خرند.از سوی دیگر در هر بازاری، سرمایه گذارانی وجود دارند که اصطلاحاً به آنها «شتاب زدگان» یا «بزدل ها» می گویند.در بورس تهران تعداد این دسته از سرمایه گذاران زیاد است در حالی که تعداد «بزخرها» کم است.

خوب یادم هست که لااقل درجریان جنگ ها و بحران های اخیر تعداد زیادی از «بزدل ها» دارایی های مالی خود را به «بزخرها»، واگذار می کردند و با عجله از بازار خارج می شدند. اما بعد از چند روز مجبور می شدند، دوباره به بازار برگردند و سهام را گران تر از گذشته، بخرند.«صدام» شخصاً، بارها سبب اصلی ناآرامی های بازار مالی خاورمیانه و بورس تهران بود. دستگیری او می تواند روند آرامش و امنیت در عراق را، از گذشته محکم تر کند.به نظر من بازارهای سهام برای نخستین بار به یکی از «جنجال های صدامی» واکنش مثبت نشان خواهد داد و آن هم به خبر دستگیری این دیکتاتور بدبخت مربوط می شود.برادرم خسرو معتقد است. قیمت دلار در برابر یورو تقویت خواهد شد، در حالی که احتمال افت قیمت طلا و نفت هم به شدت وجود دارد.

و اما من معتقدم، سرمایه گذاران می توانند با آرامش بیشتری در بورس تهران سرمایه گذاری کنند.