روزنامه شرق، پنجشنبه ۲۷ آذر ۱۳۸۲ - ۲۳ شوال ۱۴۲۴ - ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳

فردای روزی که صدام حسین رئیس جمهور مخلوع عراق را دستگیر کردند، بیشتر صفحات اول روزنامه ها در آن روز به خبر دیکتاتور سابق عراق اختصاص داشتند. به غیر از چند روزنامه زرد. نکته مشترک دیگری که در این صفحه ها به چشم می آمد استفاده آنها از عکس های صدام با ریش بود. عکسی که در نگاه اول شباهتی با آقای دیکتاتور نداشت. آیا تمام این روزنامه نگاران به اشتباه، خوانندگان خود را گمراه کرده بودند؟

قطعا جواب این سئوال منفی است. چنین اشتباه همگانی برای تمام روزنامه نگاران جهان ممکن نیست. آنها همگی دنبال نشان دادن صدام با چهره ای نگران، شکست خورده و بازنده بودند. غربی ها قصد خود را داشتند و شرقی ها هم بنا به مصالح خود، صدام را شکست خورده می خواستند. اگر غربی ها می خواستند لشکرکشی به عراق را توجیه کنند آنها که در شرق نصف النهار مرکز بودند می خواستند پایان دیکتاتور همسایه را نوید دهند.

نکته جالبی که در پوشش بین المللی این واقعه به چشم می خورد تیترهایی بود که روزنامه های گوشه و کنار دنیا برای دستگیری صدام انتخاب کرده بودند. هرچند این خبر نخستین بار از سوی ایرنا اعلام شد اما نمایشی که حاکم آمریکایی عراق در هنگام اعلام خبر دستگیری صدام بازی کرد سبب شد که تیتر بسیاری از روزنامه های جهانی از او الهام گرفته شود. او پشت میکروفن رفته بود و به شیوه کماندوهای خشن و در عین حال مهربان هالیوودی گفته بود: «گرفتیمش» این جمله آن چنان دراماتیک بود که هیچ یک از روزنامه نگاران جهان نتوانستند از خیر آن بگذرند و آن را در گوشه ای از صفحه خود به کار بردند.

روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» که یکی از روزنامه های مهم و البته نخبه گرای آمریکایی است با تیتری دو کلمه ای نوشته است: «Got him» به معنای «گرفتیمش» و طی یادداشتی که در صفحه نخست خود آورده است از «اهمیت دستگیری» صدام و رابطه آن با پایان ترور و خشونت در عراق نوشته است. روزنامه «لس آنجلس تایمز» نیز تیتر زد: «حسین دستگیر شد» و بدون آنکه در زیر تیتر اشاره ای به کردهایی که محل اختفای صدام را لو داده بودند نوشت: «ارتش آمریکا او را پنهان در دخمه ای یافت» .

«شیکاگو تریبون» چاپ آمریکا نیز در صفحه اول خود نوشت: «آمریکا صدام را دستگیر کرد» و به نقل از برمر نوشت: «مثل موش گرفتیمش» و البته به نقل از بوش آورده است: «زندگی با ترس در عراق پایان یافت» و روزنامه «بوستون گلاب» نیز نوشت: «حسین زندانی»، روزنامه «یو اس ای تودی» نیز نوشت: «دستگیر شد»روزنامه گاردین چاپ لندن نوشت: «صدام این زندانی» و همان جمله معروف برمر را در بالای صفحه چاپ کرد. روزنامه دیگر انگلستان «دیلی تلگراف» نیز با تیتر «گرفتیمش» مجموعه مقالات خود را برای این واقعه ارائه داد.«سیدنی مورنینگ هرالد» چاپ استرالیا نیز نوشت: «صدام دستگیر شد» و جمله هالیوودی برمر را در پائین تیتر نوشت. اما «گلاب اند میل» روزنامه همسایه شمالی آمریکایی ها به جمله دیگری از برمر اشاره کرد: «دیکتاتور زندانی شد».

و تیتر روزنامه آلمانی «دی ولت» به سخنان برمر اختصاص داشت. روزنامه ایتالیایی «کوریه دلاسرا» تیتر زد: «بازداشت صدام هدیه کریسمس برای آمریکا» و روزنامه دیگری چاپ ایتالیا به نام «لااستمپا» نوشت: «دستگیری صدام هشدار به خاورمیانه؛ زمان استبداد پایان یافته است».

یکی از روزنامه های چاپ عراق نوشت: «ننگ بر صدام که حتی تندیس برنزی او بیشتر مقاومت کرد» و روزنامه دیگری چاپ این کشور پیشنهاد داد که این روز به نام روز ملی تغییر کند. یک روزنامه چاپ روسیه نیز نوشت «صدام بوش را نجات داد». روزنامه «وطن» چاپ ترکیه نیز مانند روزنامه عراقی نوشت: «مجسمه صدام بیش از خودش مقاومت کرد» همچنین «الحیات» چاپ لبنان نوشت: «صدام مقاومت نکرد پشیمان هم نیست». روزنامه عرب زبان دیگری به نام «البیان» چاپ امارات نوشت: «دستگیری صدام در تکریت؛شهر صعود و سقوط وی».

• ایرنا در ایران و جهان

ایرنا اولین خبرگزاری جهان بود که خبر دستگیری صدام را منتشر کرد. و برخی از خبرگزاری ها و روزنامه های جهان نیز به این موضوع واکنش نشان دادند. و البته برخی از دوستان ایرانی که اصلاً به این موضوع واکنش نشان ندادند. روزنامه رسالت صبح دوشنبه در صفحه نخست خود خبر را به نقل از آسوشیتد پرس و ایسنا نقل کرد اما اصل خبری که مورد استناد آسوشیتدپرس بود خبری بود که ایرنا مخابره کرده بود. این روزنامه در صفحات میانی خود نوشته بود: «خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز دیروز به نقل از طالبانی گزارش داد که صدام توسط نیروهای آمریکایی دستگیر شده است.» ابرار نیز روز دوشنبه اسمی از ایرنا به عنوان منبع خبر نیاورد. همین طور «کار و کارگر»، اعتماد، صدای عدالت، توسعه، نسیم صبا، حمایت، اطلاعات و کیهان. همبستگی در اقدامی غریب نوشت: «صبح روز گذشته خبری از جلال طالبانی نقل شد که بلافاصله توسط خبرگزاری های معتبر جهان مخابره شد.» (حتماً ایرنا معتبر نیست!) در مقابل روزنامه های شرق، جوان، فرهنگ آشتی، جام جم و ایران به این قضیه که ایرنا اولین خبرگزاری بوده که این خبر را نوشته اشاره کردند. روزنامه ایران که روزنامه خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز خوانده می شود تنها روزنامه ای بود که سخنان آقای خاتمی را تیتر یک روزنامه کرد. هرچند ایران روزنامه دولت است و سخنان خاتمی برایش حائز اهمیت است اما معلوم نیست چرا در چنین روزی تیتر یک این روزنامه مثل روزنامه های کم اهمیت بین المللی به موضوعات دیگری اختصاص داشت.

در جهان نیز رسانه های ایتالیا، اسپانیا و ژاپن از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران این خبر را نقل کردند. و این طور که ایرنا می نویسد یومیوری پر شمارگان ترین روزنامه ژاپنی نوشته است: «خبرگزاری دولتی ایران حتی از رسانه های غربی نیز زودتر این خبر را منتشر کرد.»