سی و یکمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران یادآور دلاوری های ملتی غیور است که رژیمی وابسته را با پایداری های خود با اعتصام به حبل الله از اریکه قدرت به زیر کشید.
ماه های پایانی عمر آن رژیم وابسته، مصادف با همبستگی و همراهی صنعتگران نفت با ملت بود که با کاهش تولید تا حد رفع نیاز داخلی و در نتیجه قطع صادرات، آخرین امید ادامه حیات آن رژیم را در دل طماعان سیاسی و اقتصادی جهان به یأس تبدیل کرد.
بر اساس آمارهای موجود، به علت اعتصاب در صنعت نفت در ماه های پایانی سال میلادی 1978 تولید نفت خام ایران با کاهشی معادل روزانه 430 هزار بشکه نسبت به یک سال قبل از آن به 5 میلیون و 275 هزار بشکه در روز رسید.
آمار تولید واقعی ایران در سال های قبل از آن فقط برای دو ماه به 6 میلیون بشکه در روز رسیده بود، ولی تولید نفت نه در آن سال و نه در سال های بعدی به آن میزان باقی نماند.
افزایش ناگهانی قیمت نفت در سال های 1354 تا 1357 اقتصاد ایران را بیش از گذشته وابسته به نفت کرده و افزایش ناگهانی واردات کشور را در سال 1356 سبب شده بود.
با پیروزی انقلاب اسلامی در 22بهمن 1357 نظام نوپای اسلامی ایران به منظور کاهش وابستگی به نفت، با وجود توان تولید بیش از 5 میلیون و 700 هزار بشکه در روز، تولید روزانه نفت را به حدود نصف کاهش داد؛ از این رو تولید در پایان سال 1979 به 3 میلیون و 175 هزار بشکه در روز یعنی حدود 55 درصد تولید یک سال قبل از اعتصاب های صنعت نفت رسید.
اگر آغاز و پس از آن ادامه جنگ تحمیلی، سبب اختلال در امور اقتصادی و به ویژه نفتی ایران نمی شد، سیاست کاهش وابستگی به نفت می توانست تحولات تعیین کننده ای در دهه اول انقلاب ایجاد کند. البته این به معنای آن نیست که چون قیمت نفت خام پس از پیروزی انقلاب اسلامی و قطعی شدن کاهش صادرات ایران، افزایش سریعی یافت و در نتیجه با همان میزان کمتر صادرات نفت نیز، ایران می توانست اقتصاد خود را اداره کند بلکه با توجه به تغییر ساختار سیاسی وابسته رژیم گذشته به ساختاری مستقل، ایران عملاً می توانست در اقتصاد نیز استقلال از وابستگی به درآمدهای نفتی را پایه ریزی کند.
بیان این مطلب، نفی اقدام ها و کوشش های فراوان برای رهایی از وابستگی به صادرات نفت خام در طی آن دوران تاکنون نیست، ولی خسارت های وارد شده به اقتصاد کشور، به دلیل جنگ تحمیلی صدام علیه ایران، اولویت یاد شده را به تعویق انداخت.
نگاهی کوتاه به برخی از ارقام در صنعت نفت، نشان از هدف گرفتن دشمن بعثی و آمران خارجی آن به ناکارآمد و متوقف کردن این صنعت در آن سال ها دارد. همان طور که این سیاست در سال های پس از جنگ تحمیلی تا کنون از طریق اعمال تحریم های یک جانبه و تهدید طرف های نفتی به همکاری با صنعت نفت ایران، ادامه یافته است.
تولید نفت خام ایران در سال 1979 بر اساس سیاست کاهش وابستگی به صادرات نفت خام به 3 میلیون و 175 هزار بشکه در روز رسید. در این سال ظرفیت پالایشی ایران کمی بیش از یک میلیون بشکه در روز بود.
در سال 1981 که آسیب های ناشی از حمله های سبعانه رژیم صدام، خسارت های جانی و مالی فراوانی به کشور اسلامی ایران وارد کرد، تولید نفت خام به کمتر از نیمی از تولید سال اول پیروزی انقلاب اسلامی (یک میلیون و 325 هزار بشکه در روز) و ظرفیت پالایش به 625 هزار بشکه در روز کاهش یافت.
اگر چه صنعتگران مخلص نفت یک سال بعد تولید را به 2 میلیون و 410 هزار بشکه در روز رساندند و در دو سال بعد، ظرفیت پالایش نفت کشور به 670 هزار بشکه در روز افزایش یافت، ولی ادامه پشتیبانی آمران خارجی از صدام سبب شد تولید نفت خام در سال 1986 به یک میلیون و 905 هزار بشکه در روز و در سال بعد، ظرفیت پالایشی به حدود 530 هزار بشکه در روز کاهش یابد.
با وجود در تیررس بودن تاسیسات نفتی حتی در استان های مرکزی کشور، افتخار فرزندان این مرزبوم در صنعت نفت این است که در تمام سال های جنگ تحمیلی صدام، حتی یک روز تولید، توزیع و صادرات نفت و فرآورده های آن و تولید و توزیع گاز کشور قطع نشد، اگر چه در این راه، صنعت نفت هزار شهید، تعداد زیادی جانباز و آزاده تقدیم انقلاب اسلامی کرد و یکی از وزیرانش (شهید محمدجوادتندگویان) هنگام سرکشی به مناطق نفت‌خیز با تعدادی از یارانش به اسارت گرفته و در زندان صدام شهید شد.
با اقتدار بیش از پیش جمهوری اسلامی ایران در سال های جنگ تحمیلی صدام تا سال های پس از آن و تا کنون که به واقع دوران " جنگ تحمیلی سیاسی و خبری" آمران همان جنگ تحمیلی صدام است، این صنعت توانسته است توان خود را در بسیاری از زمینه ها افزایش دهد؛ برای مثال ذخایر قابل استحصال نفت که در سی و یک سال پیش با کمک های مالی، فنی و مدیریتی بیشتر شرکت های بزرگ نفتی دنیا معادل 59 میلیارد بشکه بود، اکنون با اتکا به امکانات علمی و تخصصی داخلی به حدود 138 میلیارد بشکه رسیده است.
توان تولید نفت خام که بخش عمده آن به کمک شرکت های خارجی در سال های پایانی عمر رژیم گذشته افزایش یافته بود، در جنگ تحمیلی صدام، هدف اصلی حمله های شدید قرار گرفت و ظرفیت تولید نفت را به یک میلیون و 325 هزار بشکه در روز کاهش داد، اما با همت، غیرت و توان علمی و تجربی فرزندان همین ملت سلحشور، این ظرفیت بازسازی شد؛ به گونه ای که هم اکنون این رقم به حدود 4 میلیون و 200 هزار بشکه در روز رسیده است.
همچنین ظرفیت پالایشی ایران که در26 سال پیش به دنبال حملات نیروهای نظامی صدام به 530 هزار بشکه در روز کاهش یافته بود، به کمک فرزندان ملت در صنعت نفت اکنون به یک میلیون و 650 هزار بشکه در روز رسیده است.
ذخایر اثبات شده گاز که در 31 سال پیش حدود 14 تریلیون متر مکعب و تولید آن 33 میلیون متر مکعب در روز بود، با وجود تمام مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی نظامی صدام و تنگناهای حاصل از جنگ تحمیلی سیاسی و خبری آمران صدام، به همت والای فرزندان مردم شریف این مرزبوم اسلامی، به حدود30 تریلیون مترمکعب و تولید آن به 560 میلیون متر مکعب رسیده است.
ظرفیت نصب شده تولید محصولات پتروشیمی در 31 سال پیش 5/3 میلیون تن در سال بود و بیشتر به تولید کود شیمیایی اختصاص داشت. عزم جزم و راسخ فرزندان این ملک بر ساختن این صنعت چنان بود که کشور پس از مدتی از ورود بسیاری از محصولات پتروشیمی بی نیاز شد و ظرفیت نصب شده کنونی، بیش از 47 میلیون تن در سال نشانه دیگری بر این خودباوری است.
تقدیر و تایید آنچه به ثمر رسیده به معنای نبود انتقاد، یا نفی امکان انجام بهتر آنچه طی این دوران انجام شده است و یا سعی بر بهبود آن نیست.
قدر مسلم آن است که در طول 31 سال اخیر بر این صنعت عظیم، دورانی پر از تلاش و کوشش مخلصانه گذشته است؛ از شکست اقتصادی رژیم وابسته پیشین تا مقاومت جانانه در مقابل متجاوزان نظامی صدام که به دنبال تخریب و انهدام تاسیسات این صنایع بودند و تا پایداری صبورانه در برابر مخاصمات سیاسی و خبری خودرئیس خواندگان جهان.
اما هیچ یک از تلاش های معاندان این نظام مقدس در طی این دوران پر فراز و نشیب نتوانسته است به تضعیف روحیه خودباوری و درهم شکستن تصویر اعتلای این صنعت و محو اندیشه ساختن ایرانی با جایگاه رفیع جهانی بینجامد.

منبع: / خبرگزاری / شانا ۱۳۸۸/۱۱/۱۲
نویسنده : حجت الله غنیمی فرد