ایجاد آرمان مشترک و عزم و اراده ملی از جمله مهمترین و اصلی ترین روش های مدیریت و راهبری در سطح کشور است. در شرایط حاضر تحقق اهداف حمایت از تولید، کار و سرمایه به امری ضروری بدل گردیده و موفقیت در آن افزون بر تبحر و مهارت های ویژه، مستلزم داشتن برنامه صحیح، کامل و جامع می باشد. برنامه ای که تمامی الزامات، امکانات، فرصت ها، تهدیدها و روش ها را شناسایی نموده و بهترین راه رسیدن به اهداف را با تکیه بر مزیت ها و توانمندی های موجود برای ایجاد فضای رقابت پذیری ملی فراهم سازد. بر این اساس از مهمترین ضرورت های تحقق آرمان تولید ملی می توان به توسعه و تدوین سیاست ها، راهبردها و برنامه های عملیاتی هماهنگ و یکپارچه برای محقق سازی تولید ملی اشاره کرد. از جانب دیگر هماهنگی و همسویی تصمیمات در سطوح کلان و خرد کشور در راستای تولید ملی نیز امری ضروری بوده و می تواند زمینه بهبود تقسیم کار ملی و تعیین دقیق نقش ها، وظایف و مسئولیت های کلیه سازمانها، نهادها و دستگاه های دولتی و خصوصی مرتبط را برای تحقق این آرمان ملی فراهم سازد. از دیگر الزامات تحقق این هدف ایجاد عزم ملی و توافق جمعی در کشور اعم از بخش دولتی و خصوصی در جهت اتخاذ سیاست های هدایتی و اولویت های حمایتی تولید ملی است. در نهایت باید گفت برنامه ریزی برای مدیریت اصولی نیازهای کسب و کارهای مختلف در دوره حیات آنها از جمله الزاماتی است که برای تحقق آرمان تولید ملی باید مورد توجه قرار گیرد. چرا که توسعه رقابت در سطح بین المللی، ایجاد و توسعه مزیتهای رقابتی را برای دوام و بقاء کسب و کار اجتناب ناپذیر ساخته است. سرعت بالای نوآوری، تنوع محصولات، انتظارات مشتریان و بسیاری مؤلفه های دیگر به عنوان دغدغه های کلیدی مدیران بنگاههای اقتصادی و تولیدی عنوان شده است. در این میان بسیاری از شرکتها و سازمانهای تولیدی با چالش مدیریت کسب و کارهای خود در شرایط سخت پیرامونی مواجه هستند. حمایت از تولید ملی که براساس آن صنایع و کارخانجات مختلف به دنبال راههایی برای دوام و بقا در عرصه تولید رقابتی هستند ایجاب می نماید توجه دولتمردان و نیز صاحبین کسب و کار به الزامات، شرایط، ویژگی ها و نیازمندی های کسب و کارهای مختلف در طول دوره عمرشان بیشتر معطوف گردد. چرا که بر مبنای تئوری های مدیریتی هر کسب و کاری دوره عمری داشته و همانند یک موجود زنده مراحل مختلفی را از نقطه تولد، رشد و بلوغ و نهایتاً پیری و نزول طی می کند. شناخت و بررسی ویژگی های مختلف کسب و کارها در دوره های مختلف زمانی و نیز درک نیازها و انتظارات ایشان کمک می کند تا سیاست های حمایتی و هدایتی دولت برای محقق سازی شعار تولید ملی بهتر تبیین شده و به نحوی اثربخش اجرایی گردد. لذا پاسخگویی به این سؤالات اساسی که چه کسی، چه زمانی و چگونه باید از تولید حمایت کند؟ مستلزم درک و توجه به چرخه عمر سازمانها و کسب و کارهای مختلف می باشد. بدیهی است پاسخگویی به این سؤالات کلیدی موضوعی است که هم در سطوح حاکمیتی و هم در سطوح بنگاهی باید بدان پرداخته شود. در این میان کشور ما نیز در جایگاهی است که می باید تولید و تجارت خود را براساس این تئوری ساماندهی کرده و زمینه بقاء و حیات، و توسعه صنعتی کشور را در سطوح مختلف ملی و بنگاهی فراهم نماید. از جانب دیگر سازمانها به تدریج دریافته اند که باید بتوانند در دوره های زمانی مختلف عمرشان متناسب با ویژگی های هر دوره توانمندی کسب کرده و مزیت های خود را توسعه دهند. نکته کلیدی در این زمینه این است که طرز برخورد دولت نیز در مواجهه با کسب و کارهای مختلف و نیز محصولات و خدمات مختلف متناسب با دوره عمرشان باید متفاوت و متناسب باشد. حال به چند سؤال کلیدی باید پاسخ گفت:
کسب و کارهای مختلف در دوره های مختلف زمانی از عمرشان چه ویژگی هایی دارند؟
برای پاسخ به این سؤال باتوجه به شرایط مختلف و متداول کسب و کارهای مختلف در هر 4 دوره می توان موارد ذیل را برشمرد:

دوره تولد:
¤ سودآوری کم است
¤ سهم بازار اندک می باشد
¤ هزینه های تولیدی بالا است
¤تولید کم است
¤ عملکرد سازمان ضعیف می باشد
¤ مشکل تامین نقدینگی و منابع مالی وجود دارد
¤ تجربه صاحبان کسب و کار اندک است
¤ گرایش بیشتر به محصول و خروجی است
¤ فضای کسب و کار مبهم است
¤ شور و هیجان شرکا برای توسعه کسب و کار زیاد است
¤ نیاز بازار و مشتری چندان شناخته شده نیست
¤ و. . .

دوره رشد:
¤ رشد سودآوری آغاز می گردد
¤ تولید افزایش می یابد
¤ کارایی مدیریت بیشتر می گردد
¤ تجربه صاحبان کسب و کار بیشتر می شود
¤ سیستمهای مدیریتی و عملیاتی توسعه می یابند
¤ نقدینگی افزایش می یابد
¤ تمرکز بر بازاریابی و تبلیغات بیشتر می شود
¤ گرایش به تولید و فرایند تولید بیشتر می شود
¤ جنگ با رقبا بیشتر می شود
¤ اجماع مدیریتی و هماهنگی بیشتر می شود
¤ نسبت به درک نیازها و انتظارات بازار و مشتریان بیشتر توجه می شود
¤ و. . .

ویژگی عمومی کسب و کارها در دوره تکامل
¤ نظام های مدیریتی و عملیاتی نهادینه شده و پایدار می گردند
¤ سهم بازار افزایش می یابد
¤ سودآوری بیشتر می شود
¤ ثبات و پایداری در کسب و کار بیشتر است
¤ رقابت متعادل تر می گردد
¤ انعطافپذیری در کسب و کار بیشتر می شود
¤ قابلیت کنترل عوامل تاثیرگذار بیرونی بیشتر می شود
¤ ثبات تولید بیشتر مشاهده می گردد
¤ هزینه ها قابل کنترل و مدیریت هستند
¤ تمایل به ورود به کسب و کارهای جدید و محصولات جدید بیشتر می گردد
¤ گرایش به حفظ بازار و جلب رضایت مشتری بیشتر می شود
¤ و. . .

ویژگی عمومی کسب و کارها در دوره نزول
¤ بنیه مالی، اجرایی و مدیریتی کسب و کارها تحلیل می رود
¤ بروکراسی افزایش می یابد
¤ کاهش تولید محسوس است
¤ هزینه ها افزایش می یابند
¤ سهم بازار کاهش می یابد
¤ شرکای تجاری متفرق می شوند
¤ دانش و فناوری سیستم به روز نمی شود
¤ رقبای جدید عرض اندام می کنند
¤ انگیزه های ایجاد تغییر و تحول و نوآوری کاهش می یابد
¤ و. . .

کسب و کارهای مختلف در دوره های مختلف زمانی از عمرشان چگونه باید مورد حمایت قرار گیرند؟
باتوجه به ویژگی هایی که در فوق بدان اشاره شد مصادیقی از نیازمندی های کسب و کارهای مختلف را در دوره های مختلف به شرح ذیل می توان برشمرد. (بدیهی است بررسی نیاز و پیشنهاد راه کار مناسب مستلزم شناخت کافی از کسب و کارهای مختلف، محصولات و خدمات آنها بوده و حکمی کلی و عمومی نمی توان برای آنها مطرح ساخت)

دوره تولد:
¤ کمک به تامین دانش و فناوری
¤ کمک به تامین منابع مالی و نقدینگی
¤ کمک به توسعه و توانمندسازی منابع انسانی
¤ خدمات انکوباتوری
¤ آموزش و توانمندسازی مدیران برای مدیریت بهینه منابع و کاهش هزینه ها
¤ کمک برای طراحی و توسعه ایده و تجاری سازی محصولات و خدمات
¤ کمک و زمینه سازی برای شناخت بازار و نیازهای مصرف کنندگان، بازارسازی
¤ کمک به توسعه و شکل گیری کسب و کار
¤ کمک به شکل گیری ارتباطات زنجیره تامین، تولید و توزیع
¤ مشاوره و راهنمایی تخصصی به صاحبان کسب و کار
¤ تسهیل و ساده سازی فرایند ایجاد کسب و کار جدید
¤ شناخت و تامین دانش و فناوری
¤ توسعه و بهبود فضای کسب و کار
¤ اطلاع رسانی، تبادل دانش و تجربیات
¤ و. . .

دوره رشد:
¤ کمک به مدیریت راهبردی کسب و کار
¤ مدیریت سبد محصولات و توسعه درآمدزایی
¤ همکاری و مشارکت برای نفوذ در بازارها، بازاریابی
¤ ارتقای کارایی مدیریت و منابع سازمانی
¤ بسترسازی برای توسعه سیستمهای مدیریتی و عملیاتی
¤ توسعه ارتباطات زنجیره تامین، تولید و توزیع
¤ مدیریت منابع مالی و نقدینگی
¤ توسعه منابع و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری
¤ مدیریت انتقال دانش و فناوری
¤ بازاریابی و تبلیغات تخصصی و مدرن
¤ کمک به توسعه و تقویت تولید و فرایندهای آن
¤ و. . .

دوره تکامل:
¤ کمک به ترویج و تبادل دانش و تجربیات مدیریتی و عملیاتی
¤ کمک به حفظ و توسعه سهم بازار و پایدارسازی کسب و کار
¤ ایجاد یکپارچگی در زنجیره تامین، تولید و توزیع
¤ زمینه سازی حفظ روند سودآوری
¤ کمک به توسعه و متنوع سازی کسب و کار
¤ کمک به محصولات و خدمات جدید
¤ کمک به توسعه بازارها
¤ توسعه دانش و فناوری
¤ بهینه سازی منابع و امکانات
¤ کمک به تثبیت تولید و مدیریت هزینه ها
¤ توسعه مزیت های رقابتی پایدار
¤ بازارداری و حفظ مشتریان
¤ و. . .

¤ دوره نزول:
¤ پشتیبانی مالی و پوشش مخاطرات و ریسک در کسب و کار
¤ باز مهندسی و توسعه بهره وری
¤ توسعه فناوری تولید، بهینه سازی و نوسازی تجهیزات
¤ ایجاد مزیت های رقابتی جدید
¤ کمک به مدیریت بازار، مشتریان و رقبا
¤ کمک به مدیریت هزینه ها
¤ اتحاد راهبردی با رقبای جدید
¤ زمینه سازی ایجاد تغییر و تحول و نوآوری در سازمان
¤ تسهیل خروج از کسب و کار
¤ و. . .

چه دستگاه هایی باید برای مدیریت موثر چرخ کسب و کارها همکاری نمایند؟
در بخش های قبلی برخی ویژگی های کسب و کارها در دوره های زمانی مختلف مورد اشاره قرار گرفت و نیز مصادیقی از نیاز ها و انتظارات ایشان مطرح شد. آنچه که باید مورد تاکید قرار گیرد این است که پاسخگویی به نیازها و انتظارات کسب و کارهای مختلف طی دوره های مختلف زمانی و نیز با توجه به ماهیت کاری و نیز شرایط پیرامونی ملی و بین المللی متفاوت و متنوع بوده و دستگاه های مختلف، در سطوح حاکمیتی و اجرایی وظایف مختلفی را در چارچوب ماموریت های رسمی خود برای مدیریت کسب و کارها برعهده دارند. بدیهی است اتخاذ سیاست های هدایتی و حمایتی هماهنگ و یکپارچه از طریق کلیه دستگاه ها و سازمانهای دولتی و خصوصی متولی می تواند زمینه مدیریت اصولی تحقق شعار سال 91 را فراهم سازد. بدیهی است که نمی توان انتظار داشت تنها یک دستگاه و وزارت خانه فرایند تحقق آرمان تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه را راهبردی و مدیریت نماید، بلکه باید با برنامه ریزی اصولی و از طریق تقسیم کار ملی و با عزم و اراده ای استوار زمینه این امر مهم را فراهم ساخت. به عنوان مثال با مروری بر موارد فوق الذکر به نمونه هایی از وظایف دستگاه های مختلف در این فرآیند می توان اشاره کرد، از جمله حمایت هایی که وزارت علوم و تحقیقات و فناوری برای توسعه دانش و ایده ارائه می دهد یا حمایت هایی که وزارت صنعت معدن و تجارت برای تجاری سازی محصولات و خدمات و توسعه و توانمندسازی کسب و کارهای تولیدی و تجاری ارایه می دهد و یا نقشی که تامین کنندگان مالی برای تامین منابع مالی برعهده دارند جملگی از برنامه هایی است که در یک نظام هماهنگ و هدفمند می توانند زمینه توسعه تولید، اشتغال و سرمایه مولد را برای کشور فراهم سازند.

منبع: / روزنامه / کیهان
نویسنده : مهدی فتح اله