اورکلاکینگ دانش محبوب عاشقان سخت افزار رایانه است. با امکانات جدیدى که تولیدکنندگان در اختیار کاربران قرار مى دهند، روز به روز برتعداد علاقه مندان به این دانش اضافه مى شود.
اورکلاک به معناى افزایش فرکانس قطعات مختلف رایانه است براى دستیابى به کارایى بیش از آنچه هر یک از آنها قادر به ارائه آن هستند. کاربرانى که قصد انجام اورکلاک را دارند بیشتر روى افزایش فرکانس هاى قطعات اصلى سیستم مانند پردازنده، کارت گرافیک و حافظه تمرکز مى کنند. دلایل انجام این عمل از سوى کاربران متفاوت است، برخى از آنها براى افزایش کارایى سیستم هاى خود به این کار اقدام مى کنند، برخى دیگر تنها به عنوان یک سرگرمى و تفنن و برخى نیز از روى کنجکاوى. اما فرآیند اورکلاک داراى مزایا و معایب خاصى است زیرا با استفاده از اورکلاک شما مى توانید قطعات را مجبور کنید تا در سرعت هاى بالاترى نسبت به آنچه براى آن طراحى شده اند به کار بپردازند. این مسئله هنگامى جالب تر مى شود که متوجه مى شوید که تفاوت بسیارى از قطعات گرانتر و توانمندتر با هم جنس هاى ارزان قیمت تر خود در همین تفاوت فرکانس است که شما پس از انجام اورکلاک به آن دست یافته اید.
اما تفاوت اورکلاک با روش هاى معمولى که براى افزایش سرعت سیستم استفاده مى شود در این است که سایر روش ها عمدتاً نرم افزارى هستند و به نوعى مى توان آنها را ترفند به حساب آورد اما این ترفندها فقط در حیطه محدودى عمل مى کنند یعنى در همان محیط سیستم عامل مورد استفاده، اگر شما در سیستم عامل دیگرى که روى رایانه تان نصب است بخواهید از آن بهره بگیرید دیگر جوابگو نخواهد بود و براى شما دردسرساز خواهد شد.
بیشتر اورکلاک هاى صورت گرفته از سوى کاربران روى سه قطعه Cpu، Ram و VGA انجام مى شود، اما سؤالى که در این جا مطرح مى شود این است که اگر این قطعات مى توانند با سرعت بیشترى کار کرده و عملیات مورد نظر را انجام دهند چرا کارخانه سازنده قطعه مذکور آن را اورکلاک نمى کند دلیل این امر آن است که کارخانه هاى سازنده قطعات تنظیمات قطعه مذکور را در پایدارترین حالت و وضعیت براى آن قطعه در نظر مى گیرند و به دلیل این که اورکلاک موجب ناپایدارى در قطعه مى شود، شرکت سازنده خود اقدام به اورکلاک نمى کند. دلایل زیادى براى ناپایدارى در قطعه وجود دارد که به عنوان نمونه مى توان به نامرغوب بودن قطعه، ضعف قطعه، معیوب بودن قطعه، دماى بالا و ... اشاره کرد.

اصطلاحات فنى
در دانش اورکلاک شما نیاز به دانستن معناى برخى از اصطلاحات فنى دارید که در اینجا به صورت مختصر به آنها اشاره اى مى شود.
FSB: (Front Side Bus) واحد اندازه گیرى FSB هرتز است. عددى که به عنوان FSB بیان مى شود نمایانگر سرعت ارتباط بین پردازنده و پل شمالى (North Bridge) است. این نماد مختص cpu هاى شرکت اینتل است و در cpuهاى ساخت AMD از اصطلاح HT (Hyper Transprot) استفاده مى شود.
Multiplier: بیانگر عددى است که مقدار FSB (و یا HT) در آن ضرب شده و حاصل آن نشان دهنده سرعت داخلى cpu است.
Vcore: بیانگر ولتاژ موجود در پردازنده است که با افزایش آن فرکانس کارى پردازنده هم افزایش مى یابد.
VDIMM: بیانگر ولتاژ اعمال شده به Ram است که افزایش آن به افزایش فرکانس Ram را در پى خواهد داشت.
VDD: ولتاژ پل شمالى با VDD نمایش داده مى شود که افزایش آن سبب افزایش FSB خواهد شد.

اورکلاک
به دلیل آن که در فرآیند اورکلاک قطعات مختلف مجبور مى شوند با سرعتى بیش از آنچه که براى آن طراحى شده اند به فعالیت بپردازند احتمال ناپایدارى سیستم به مراتب نسبت به حالت عادى افزایش خواهد یافت. فرآیند اورکلاک شدیداً فرآیندى مبتنى بر آزمون و خطاست و به دلیل آن که اورکلاک سبب افزایش جریان مصرفى و حرارت تولیدى قطعه خواهد شد، امکان آسیب رسیدن به قطعه وجود خواهد داشت. پس همواره مراقب خطرات این کار باشید. اما چگونه مى توان قطعات را اورکلاک کرد در ادامه مقاله به سه قطعه از قطعاتى که بیش از همه عملیات Over clock بر روى آنها انجام مى شود اشاره کرده و فرآیند اورکلاک هر یک از آنها را به خلاصه بررسى خواهیم کرد.

Cpu
در سال هاى قبل بسیارى از کاربران با استفاده از تغییر موقعیت Jumperها و یا Dip Switch ها نسبت به تغییر فرکانس و ولتاژ MB اقدام مى کردند اما پس از روى کار آمدن Bios و کنترل همه عملکردهاى سخت افزارى توسط آن این روش دیگر قدیمى و غیرقابل انجام تبدیل شد. با در دست گرفتن تنظیمات Bios مى توان همه عملکردهاى سیستم را تحت کنترل خود درآورد. که به عنوان نمونه مى توان به افزایش فرکانس که یکى از اصلى ترین تنظیمات است اشاره کرد، با توجه به این که فرکانس پردازنده ضریبى از فرکانس گذرگاه است افزایش آن فرکانس پردازنده را نیز افزایش خواهد داد، اما در بسیارى از Mother Board ها افزایش فرکانس گذرگاه پردازنده سبب افزایش تمامى فرکانس هاى دیگر از جمله فرکانس هاى حافظه، درگاه PCI، PCI EXP و ... مى شود. به همین دلیل ممکن است هنگام افزایش فرکانس حتى در صورتى که پردازنده توانایى کار در فرکانس هاى فوق را داشته باشد به دلیل عدم تحمل سایر قطعات سیستم بى ثبات شده و آسیب ببیند.

VGA
کارت هاى گرافیکى را به دو روش نرم افزارى و سخت افزارى مى توان تقویت نمود. در روش نرم افزارى از برنامه هایى که تحت سیستم عامل Windows عمل مى کند استفاده مى شود و در روش سخت افزارى معمولاً تغییراتى در Bios صورت مى گیرد. در روش نرم افزارى امکانات بیشترى در اختیار کاربران براى تغییر وجود دارد و به علاوه نرم افزارهاى زیادى براى تغییر در تنظیمات تراشه هاى ATI و nvidia وجود دارد. اما خطر ناسازگارى نرم افزارهاى Over clocker با برخى نسخه ها از درایورها نیز خود مشکل بزرگى است. با توجه به این نکته که به طور کلى موجى براى بخش و مشخص کردن نهایت فرکانس قابل دستیابى براى هر تراشه گرافیکى وجود ندارد باید ابتدا با گام هاى کوچکى این فرآیند را شروع کرد و با سعى و خطا به نهایت فرکانس تراشه رسید، بالا بردن ناگهانى فرکانس تراشه موجب ناپایدارى و متوقف شدن سیستم مى شود.

Ram
علاوه بر Cpu و VGA با تغییر برخى از مشخصات حافظه Ram مى توان کارایى سیستم را افزایش داد. افزایش فرکانس و یا کاهش تأخیرها از جمله راه هایى هستند که با استفاده از آنها مى توان کارایى Ram را افزایش داد، این افزایش نیز مانند افزایش FSB و Cpu ها است. در بسیارى از Mother Board ها فرکانس گذرگاه پردازنده (Cpu FSB) و فرکانس حافظه (FSB Ram) توسط یک واحد تولید فرکانس مشترک تعیین مى شود و به همین دلیل این دو با هم رابطه اى مستقیم دارند. یکى دیگر از راه هاى اورکلاک کردن Ram کاهش زمان تأخیرهاى موجود در آن است. در حافظه هاى Ram براى دستیابى به هر بخش از داده ها به چند سیکل clock و یا مدت زمان خاصى نیاز است. اگرچه زمان دسترسى به هر بخش حافظه براى خواندن و نوشتن بسیار کم است اما وقتى حجم داده هاى مورد نیاز و تعداد دفعات خواندن و نوشتن داده ها را به صورت کلى در نظر بگیرید متوجه تأثیر این زمان بر کارایى کلى سیستم خواهید شد.

نرم افزارها
اگر به دنبال راه حل هاى ساده ترى براى Over clock مى گردید مى توانید به سراغ نرم افزارهاى زیادى که براى این کار طراحى شده اند بروید، در این بین بعضى از تولیدکنندگان سخت افزار مانند سازندگان Mother Boardها اقدام به معرفى و عرضه نرم افزارهایى براى Over clock محصولات خود نموده اند که در این بین مى توان به نرم افزار Eaytune محصول شرکت Gigabyte اشاره کرد که به همراه Mother Boardهاى این شرکت عرضه مى شود.
براى مشاهده سریع تصاویر، مایکروسافت برنامه آیفون عرضه کرد
برنامه Seadragon mobile به کاربران امکان مى دهد تنها با چند ضربه انگشت تصاویر بزرگ را در آیفون مشاهده کنند.
این برنامه که توسط Livi Laba طراحى شده نخستین برنامه از شمار برنامه هاى ویژه آیفون است که مایکروسافت تدارک دیده است.
Seadragon موتورى است که از نرم افزار مرور عکس photosynth مایکروسافت که براى مشاهده تصاویر بزرگ در اینترنت طراحى شده استفاده مى کند.
هر چند که اپل و مایکروسافت رقباى بازار به شمار مى روند این شرکت نرم افزار آیفون را به دلیل محبوبیت و قابلیت هاى گرافیکى این دستگاه انتخاب کرد.

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۷/۱۰/۲۱
نویسنده : وحید نقشینه