روزنامه شرق، سه شنبه ۱۶ دی ۱۳۸۲ - ۱۳ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۶ ژانویه ۲۰۰۴

گروه اجتماعی ، معصومه شهریاری: انتقال پایتخت از تهران در نهمین روز از وقوع زلزله بم درحالی از سوی دبیر شورای امنیت ملی کشور مطرح و پیش بینی می شود که شهرهای بزرگی مانند شیراز، تبریز، کرمان، جیرفت و سبزوار نیز با گسل های متعدد در معرض زلزله قرار دارند.در حالی بحث زلزله در تهران افکار عمومی را به خود جلب کرده است که مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران سه گسل اصلی پایتخت را به این شرح اعلام می کند؛ گسل شمال تهران از لشگرک و سوهانک شروع شده و تا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سوی غرب تهران امتداد دارد. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر می گیرد.گسل  ری یا گسل جنوب تهران نیز که پیش بینی می شود خطرناک ترین گسل کشور در صورت وقوع زلزله است از جاده خاوران شروع و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در حد نصاب کوره های آجرپزی چهاردانگه پایان می یابد.گسل شرق تهران نیز با گذر از سرخه حصار و بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان کشیده شده است.

این سه گسل عمده در حالی شهر تهران را تهدید می کند که برخی محققان و پژوهشگران اظهار می دارند که رعایت موارد مقاوم سازی در ساخت وساز تنها در ۱۰ تا ۱۵ درصد ساختمان های تهران رعایت شده است و پیش بینی می شود که در زلزله ۷ تا ۸ ریشتری اکثر ساختمان ها به خصوص سازه های با بافت فرسوده شهر فرو ریزد.شهردار تهران نیزاعلام کرد با توجه به وجود این چند گسل عمده در تهران از این پس با شناسایی محل دقیق آنها اجازه ساخت و ساز در محدوده گسل ها را نمی دهیم و تلاش می کنیم ساختمان های موجود هم به مکان های دیگری منتقل شوند.

ساخت وساز بی رویه و بدون نظارت دستگاه هایی مانند شهرداری ها، وزارت مسکن و شهرسازی و نظام مهندسی کشور در پایتخت درحالی در چند ساله اخیر از دید بسیاری از مسئولان مورد بی اعتنایی قرار گرفته است که بسیاری از ساخت وسازها و برج ها بر روی گسل های تهران احداث شده است.

- تنها برای مدیران

از سوی دیگر شهردار تهران روز گذشته با برقراری یک جلسه اضطراری در ستاد مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرده است که انتقال پایتخت از تهران تأثیری بر آمادگی این شهر در مواجهه با حوادث غیرمترقبه ندارد.

محمود احمدی نژاد در حاشیه نشست شناسایی و بررسی گسل های تهران با اعضای ستاد بحران شهر تهران گفت: انتقال سازمان های دولتی از تهران خوب است اما با این انتقال تنها مدیران ساکن در تهران به جایی امن منتقل می شوند.

وی خبر از توافق شهرداری تهران با وزارت مسکن و شهرسازی درخصوص تهیه طرح جامع شهر تهران داد. درحالی که ۱۲ سال است که خبر تهیه این طرح جامع مدام به شهروندان اعلام می شود. تهران در حالی این سال ها را بدون طرح  جامع می گذراند که هر روز به زلزله وعده داده شده اش نزدیک تر می شود.

- معافی تهرانی ها از عوارض مقاوم سازی

شهردار تهران همچنین خبر داد مقاوم سازی ساختمان ها در تهران از پرداخت عوارض معاف شد.

وی با تاکید بر این که بافت های فرسوده شهر تهران بسیار زیاد است هدف از معاف شدن تهرانی ها از پرداخت عوارض مقاوم سازی ساختمان ها را ایجاد ارزش افزوده و کاهش هزینه ها برای تشویق مردم به نوسازی و مقاوم سازی خانه ها عنوان می کند.

- دست اندر کاران بی اطلاع اند

شهردار تهران تعلل در تهیه این طرح را متوجه وزارت مسکن و شهرسازی می داند و می گوید: «طبق قانون، تهیه طرح های جامع شهری بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است.»

از سوی دیگر استانداری تهران نیز عملکرد شهرداری تهران را در نظارت بر اعمال قوانین شهرسازی ضعیف اعلام می کند.

معاون عمرانی استاندار تهران در حالی که مقاوم سازی ساختمان  های دولتی پایتخت را نیازمند ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار می داند از تعداد ساختمان های غیرمقاوم تهران در برابر زلزله بی اطلاع است.

خطر لرزه پذیری تهران در حالی افکار عمومی را پس از وقوع زلزله بم متوجه خود کرده است که شهردار تهران وعده می دهد: «هرگاه احتمال خطر بالا بدهیم این خطر پذیری را داریم که مردم را مطلع کنیم و از آنان بخواهیم که یک شب را بیرون از منزل سپری کنند.»

- تشکیل سازمان دفاع شهری

در نشست اضطراری دیروز مدیران شهری تهران و اعضای ستاد حوادث غیرمترقبه تهران اولویت  های اجرایی برای مواجهه با زلزله بررسی شد.

در این نشست که پشت درهای بسته تشکیل شد لایحه تشکیل سازمان دفاع شهری با هدف تمرکز  مدیریت در امداد و نجات و امدادرسانی تصویب شده است. گفتنی است این سازمان با عضویت ۲۴ سازمان عضو ستاد مدیریت بحران شهر تهران تشکیل می شود.

به گفته شهردار تهران برای امداد رسانی به موقع در زلزله تهران ۲۱ باند فرود بالگرد در ۲۱ منطقه شهر تهران احداث می شود.

- تاکید بر ایمن سازی

محسن غفوری آشتیانی، رئیس  پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی کشور به «شرق» می  گوید:هر یک از نظرات و صحبت ها در مورد انتقال پایتخت از تهران به طور مسلم نکات مثبت و منفی دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. مسلماً داشتن یک پایتخت امن و ایمن و پایتخت کم تراکم با هوای پاک مطلوب همه است. وی معتقد است: انتقال انباشت سرمایه از تهران در فرصت فرار ممکن نیست. وی تاکید دارد دو راهکار ایمن سازی تهران و انتقال پایتخت را نمی توان از هم منفک کرد. آشتیانی با بیان اینکه زلزله به جز تهران در شهرهای دیگری نیز مطرح است اظهار داشت: «اگر بحث انتقال مطرح باشد پس باید شیراز هم منتقل شود، تبریز و کرمان نیز باید منتقل شود و آیا در جیرفت و سبزوار نیز این فلسفه قابل اجرا است؟ وی بر ایمن سازی پایتخت از گذر علم تاکید می کند.

- رودبار و منجیل نقطه عطف

قبل از زلزله منجیل و رودبار تعداد پژوهشگران زلزله شاید کمتر از تعداد انگشتان دست بود اما با وقوع آن مسئولان در زمینه تقویت علمی این بخش فعال شدند و کارشناسان متعددی تربیت شدند. زلزله منجیل نخستین زلزله ای بود که توجه ویژه ای به آن شد. نخستین زلزله ای بود که در یک منطقه شهری و صنعتی اتفاق افتاد.

امروز تجهیزات و سطح شناخت و دانش ما از گسل های لرزه خیزی کشور بهتر از سال های گذشته است. امروز می توانیم براساس بررسی های خود احتمالات وقوع زلزله در نقاطی از کشور را نیز بدهیم.

امروز ما ساختمان های بد کمتر می سازیم اما هنوز می سازیم. امروز تخلفات ما کمتر شده اما همچنان ادامه دارد. مدیریت ساخت و سازها بهتر شده اما همچنان مدیریت ساخت و ساز غیرعلمی و بدون استفاده از دانش تولید شده در کشور در حال فعالیت است.

رئیس پژوهشگاه زلزله معتقد است: در یک کلام هم دانش داریم هم قوانین و دستورالعمل های فراوان اما چرا واقعه ای به اندازه بم اتفاق می افتد. طی ده سال اخیر توسعه شهرهایمان نامتناسب با خطر زلزله بوده است. ده ها سال توسعه این شهرها بدون توجه به میزان خطر زلزله صورت گرفته و گاه سازگار هم بوده است.

وی با تاکید بر راهکارهای عملی برای مقابله با زلزله گفت: ما نمی توانیم با سیاستگذاری و اجرای مقطعی طی یک یا دو سال، ده ها سال بی توجهی را جبران کنیم.

امروز باید تصمیم بگیریم که از دانش فنی تولید شده در کشور بهره ببریم. پژوهشگاه بین المللی ماشینی است که دولت آن را بنا نهاده و باید از آن حداکثر استفاده را بکند.

به گفته غفوری آشتیانی، ما از زلزله بم بسیار درس گرفتیم. درس گرفتیم که هنوز درس نگرفته ایم و زلزله را جدی نگرفته ایم. درس گرفته ایم که هنوز از دانش فنی استفاده نمی کنیم. کارشناسان مشکلات فراروی بحث زلزله در ایران را متکی بر به کارگیری و اجرای دانش فنی می دانند. عدم انسجام مدیریت درزمان پس از بحران مشکل زا است و تلفات انسانی را زیاد می کند.