کارشناسی ارشد 1395
پدیدآور: فاطمه ماستری فراهانی
استاد راهنما: علی شیخ‌مهدی 
استاد مشاور: رضا افهمی
دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری

چکیده

کسب هویت یکی از دغدغه‌های بزرگ زنان در تاریخ معاصر کشورمان بوده است ولی همچنان محدودیت‌های موجود سد راه هویت‌یابی زنان ایرانی بوده است. این بی‌توجهی به هویت انسانی زنان را می‌توان در آثار بسیاری از هنرمندانی که مردانه به این تقسیم‌بندی اعتقاد دارند یافت. اگر به طور عمیق و موشکافانه به آثار به ظاهر ارائه شده در جهت احقاق حقوق از دست رفته زنان به وجود آمده‌اند بنگریم متوجه این حقیقت تلخ می‌شویم که اگرچه در ظاهر از زنان و حقوق از دست رفته آنان دم زده شده است اما رویکردی انتقادی به موقعیت زنان در حصار محدودیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ارائه نشده و پژوهش بنیادی به این موضوع متاسفانه در سینمای ایران در حد سطح باقی‌مانده است. سیمون دوبوار در کتاب جنس دوم به جست و جوی راه‌های رهایی زنان از وضعیت موجود برآمده است. او به این نکته اشاره می‌کند که زنان باید هویت خود را از نو تعریف کنند و از خود بپرسند که فارغ از وظایفی به غیر از همسر بودن برای مردان یا مادر بودن برای فرزندان، هویت زنانه آنان چیست؟ در این پژوهش سعی شد با بهره گرفتن از آرای سیمون دوبوار به عنوان چارچوب نظری و با رویکردی انتقادی به بازنمایی مفهوم زن در آثار فیلم‌سازان ایرانی داریوش مهرجویی، علی حاتمی، اصغر فرهادی پرداخته شود.نتایج حاکی از این بود که فیلمسازان مورد نظر گرچه نمایندگانی از قشر روشنفکر جامعه می‌باشند اما شناخت جامعی نسبت به زن و حقوق انسانی او در جامعه ندارند. در واقع به نظر می رسد که در لایه‌های زیرین فیلم‌های آنان نگاهی مردسالارانه جریان دارد که نه تنها به پیشرفت کسب هویت انسانی زنان ایرانی کمکی نمی-کند، بلکه تأثیر منفی بر جایگاه اسلامی زنان در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی برجای می‌گذارد. همچنین نتایج نشان داد که با گذشت زمان از شدت این رویکرد برتری‌طلبانه تا حدی کاسته شده است. کلید واژه‌ها: سینمای ایران، هویت زنانه، سیمون دوبوار، علی حاتمی، اصغر فرهادی، داریوش مهرجویی

«123456»