همه چیز درباره تجارت الکترونیک
زمانى که میان صفحات اینترنت به جستوجو مىپردازیم، بىتردید با انبوهى از تبلیغات و بَنرهاى اینترنتى روبهرو خواهیم شد که بخش عظیمى از صفحات وب را به خود اختصاص دادهاند. اینها به همراه سفارش کالا و خدمات، خریدهاى آنلاین و انجام امور تجارى، بدون استفاده از مدارک و اسناد کاغذىِ معمول، تنها بخشى از آن چیزى است که ما آن را «تجارت الکترونیک» مىنامیم.
مبادله الکترونیک دادهها در دهه 1960م.، سرآغاز انجام مبادلات از یک رایانه به رایانهاى دیگر گردید و به این ترتیب، تجارت الکترونیک، اولین بار در Berlin Airlift آغاز شد. از آن پس، تعاریف مختلفى از تجارت الکترونیک که هر یک بیانگر کارکردهاى متفاوت این فنآورى است، ارائه شده است. در یک تعریف اجمالى و در عین حال جامع که کمیسیون اروپایى در سال 1997م. از تجارت الکترونیک ارائه نموده، تجارت الکترونیک این گونه معرفى شده است:
«تجارت الکترونیک، مبتنى بر پردازش و انتقال الکترونیکى دادهها، شامل متن، صدا و تصویر مىباشد. تجارت الکترونیک، فعالیتهاى گوناگونى از قبیل مبادله الکترونیکى کالاها و خدمات، تحویل فورى مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکى وجوه، مبادله الکترونیکى سهام، بارنامه الکترونیکى، طرحهاى تجارى، طراحى و مهندسى مشترک، منبعیابى، خریدهاى دولتى، بازاریابى مستقیم و خدمات پس از فروش را در بر مىگیرد».
یکى از مهمترین ویژگىهاى تجارت الکترونیک، حذف فرآیندهاى غیرضرورى در امور تجارى، کاهش هزینه مبادلات و کاغذبازى و دسترسى سریعتر مشتریان به بازارهاى جهانى است. از سوى دیگر، این امر سبب عرضه محصولات متنوعى - با توجه به نظرات و سلایق مشتریان - شده، منجر به رقابت شدیدى میان عرضهکنندگان مىشود.
یک مثال ساده از تجارت الکترونیک، خرید کالا از یک فروشگاه مجازى (اینترنتى) است. به این ترتیب که خریدار با جستوجویى ساده در اینترنت، فروشگاه مجازى را مىیابد و کالاى مورد نظر را با توجه به فهرستى که در اختیارش قرار مىگیرد، از نظر رنگ، جنس، قیمت و سایر ویژگىهاى موجود، انتخاب و سرانجام پس از مدت زمان قید شده، کالاى خود را دریافت مىکند. صورت حساب نیز به به روشهاى مختلف پرداخت مىشود؛ مثلاً به صورت نقدى پس از تحویل جنس، واریز وجه به حساب بانکى فروشنده (Postal Money Orders)، پرداخت از طریق پول الکترونیکى (Electronical Money) و یا از طریق کارتهاى اعتبارى مانند Visa و MasterCard.
با این حال، همه چیز به این سادگى هم نیست. تجارت الکترونیک براى دستیابى به اهداف مورد نظر خود، پیچیدگىهاى فراوان و پیشنیازهاى سختافزارى و نرمافزارى بسیارى دارد. ابزارهاى مالى و پرداخت الکترونیکى، بخش بسیار مهمى از نیازهاى تجارت الکترونیک به شمار مىآیند. در حال حاضر، کارتهاى اعتبارى، کارتهاى هوشمند، ژتون و کوپن الکترونیک، چک الکترونیک، پول دیجیتال و... از ابزارهاى لازم براى پرداخت صورت حساب خرید کالا و خدمات مىباشند.
از سوى دیگر، فنآورىهاى پشتیبانى کننده تجارت الکترونیک، یعنى فنآورىهاى مخابراتى و ارتباطى، همچون شبکه اینترنت، شبکههاى پست، تلگراف و تلفن، شبکههاى ارزش افزوده و خدمات دادهاى (VADS = Value Added Networks) نیز بسیار حائز اهمیت هستند.
در کنار سختافزار و نرمافزار، پایگاههاى دادهاى و ارتباطى - که زیرساخت اصلى تجارت الکترونیک را تشکیل مىدهند - ارائه خدمات به صورت جستوجوى همکاران تجارى، مذاکره و توافق با آنها، سازماندهى محیط بازار الکترونیک، تبلیغات و... نیز سهم عمدهاى در کسب موفقیت در دنیاى الکترونیک بر عهده دارند.
از نظر نوع مبادلات تجارى، تجارت الکترونیک را مىتوان به گروههاى زیر تقسیم نمود:
1. متداولترین نوع تجارت الکترونیک، تجارت بین بنگاه و مشترى (B2C) است که امور مسافرت، فروش کتاب، ارسال گل، هدیه، کارت پستال، مواد عذایى، جواهرات، کالاهاى ورزشى، سختافزار، موسیقى و... را شامل مىشود.
2. مزایده و مناقصه کالاها و... از طریق اینترنت که در گروه تجارت بین مشترى و مشترى (C2C) قرار مىگیرد.
3. تجارت بین بنگاه و بنگاهى دیگر؛ مانند تعامل بین تولید کنندگان خودرو و قطعهسازان (B2B).
4. «B2A» (Business to Administration) که شامل انواع مبادلات تجارى بین شرکتها و سازمانهاى دولتى، پرداخت عوارض، مالیاتها و... مىباشد.
5. «C2A» (Customer to Administration) که تعاملات تجارى بین مشترى و سازمانهاى دولتى را شامل مىشود.
برخى از مزایاى استفاده از تجارت الکترونیک را مىتوان در فهرست زیر خلاصه نمود:
1. افزایش رقابت در بازارهاى جهانى.
2. خرید و فروش کالا در حداقل زمان ممکن.
3. ایجاد اشتغال و انتقال فنآورىهاى جدید.
4. حذف واسطههاى بازار.
5. افزایش سرمایهگذارى.
6. تبلیغات گسترده به صورت پیامهاى تبلیغاتى، نمایش کالا و... در سطح بینالملل.
7. کاهش ترافیک و حذف ترددهاى بىمورد (بهرهورى در منابع انرژى و حفظ محیط زیست).
8. افزایش سطح تولید.
9. کنترل سریعتر و دقیق موجودىهاى گمرکى، انجام مناقصههاى بین المللى و امور بانکى.
10. انتقال سریعتر نظرات و انتقادات مشتریان به فروشندگان کالا و خدمات (عرضه محصول با توجه به علایق و نیازهاى مشترى) و... .
با وجود ویژگىهاى منحصر به فرد و مزایاى چشمگیر تجارت الکترونیک، این صنعت بدون وجود سیستم بانکى روان و دقیق، امنیت اطلاعات، قوانین گمرکى و مالیاتى شفاف، کد تجارى محصول، توسعه مهندسى نرمافزار و میکروالکترونیک، احراز هویت خریدار و مشترى، استفاده از کارتهاى اعتبارى، حفظ اطلاعات محرمانه افراد، عدم همکارى دانشگاهها و مراکز تحقیقاتى، نبود خطوط ارتباطى پرسرعت و شبکههاى بىسیم و عدم پذیرش اسناد و مدارک توسط قوه قضاییه، نمىتوانید به اهداف گسترده خود دست یابد.
از طرف دیگر، ایجاد اطمینان به این نوع تجارت و فرهنگسازى در میان افراد جامعه از مهمترین مسائل تجارت الکترونیک مىباشد.
ظهور شرکتهاى تجارى، چون پنتاگونا، تجارت الماس، پریم بانک، اى بى ال و گلد کوئست، با ساختارى هرمى و بىنهایت - در ایران و سایر کشورهاى دنیا - سبب شده است که بسیارى از مردم، تجارت الکترونیک را مترادف با قمار الکترونیکى، کلاهبردارى اینترنتى و... بدانند.
وعدههاى فریبندهاى چون درآمد روزانه 7200 دلار به عنوان پورسانت، عایدى روزانه هزار دلار تا پایان عمر، تجارت الماس و... کافى است تا هر بازدیدکنندهاى را به ثبتنام در سایت و خرید کالاهاى پیشنهادى ترغیب و تشویق نماید.
این در حالى است که بسیارى از این شرکتها در ازاى میلیونها دلارى که از فروش ماهانه عایدشان مىشود، مبلغى کمتر از یک میلیون و نیم درآمد خود را تحت شرایطى خاص که به ندرت محقق مىگردد، به عنوان پورسانت به خریداران خود که باید نقش ویزیتور را هم ایفا کنند، مىپردازند.
با این حال، به دلیل عدم آگاهى مردم نسبت به معنى واقعى تجارت الکترونیکى و نیز پایین بودن سطح درآمد و اقتصاد کشور، همواره افراد بسیارى که متأسفانه اکثر آنها از دانشجویان دانشگاهها و مراکز عالى هستند، به این امر مىپردازند و در کشاکش این مبادلات، دو برابر رقمى که به عنوان محصول شرکت مورد نظر به کشور وارد مىشود، به صورت ارز از کشور خارج مىگردد که این خود ضربهاى بزرگ بر پیکره اقتصاد ملى خواهد بود.
تجارت الکترونیک، واقعیتى فراتر از کلاهبردارىها و شرطبندىهاى اینترنتى دارد. تجارت الکترونیکى با قابلیتهایى فوقالعاده، توانسته است تا کنون جایگاه خاصى در سراسر دنیا بیابد.
تجارت الکترونیک، پیش از آن که یک حرفه و یا صنعت باشد، یک فنآورى است و فنآورى، نیازمند آموزش صحیح شیوهها و ابزارهاى امروزى و همگام با دنیاى گسترده تکنولوژى است.
در هر صورت، لازمه موفقیت در هر بازى، آموختن قوانین آن بازى است.
منابع
1. www.sharifnews.com
2. www.IRITN.com
3. www.E-Commerce.com
4. www.EDI.org
5. wwww.wto.com
منبع: / ماهنامه / پرسمان / 1384 / شماره 34، تیر ۱۳۸۴/۰۰/۰۰
نویسنده : رضوان السادات میرمحمدی
نظر شما