نظریه مکانیسم دفاعی فروید، که توسط زیگموند فروید، بنیانگذار روانکاوی، توسعه یافت، توضیح می دهد که چگونه افراد از مکانیسم های روانی ناخودآگاه برای محافظت از خود در برابر اضطراب ناشی از افکار، احساسات یا خاطرات دردناک یا غیرقابل قبول استفاده می کنند.
فروید معتقد بود که ذهن انسان از سه بخش تشکیل شده است:

خودآگاه: بخش آگاه ذهن، که شامل افکار، احساسات و خاطراتی است که فرد از آنها آگاه است.
ناهوشیار: بخش ناخودآگاه ذهن، که شامل افکار، احساسات و خاطراتی است که از آگاهی فرد خارج هستند.
فرسابود: بخش میانی ذهن، که بین خودآگاه و ناخودآگاه قرار دارد.

فروید معتقد بود که ناخودآگاه منبع اضطراب است. اضطراب ناشی از تکانه ها، خواسته ها یا خاطرات ناپسند است که فرد نمی خواهد آنها را بپذیرد. برای مقابله با اضطراب، افراد از مکانیسم های دفاعی استفاده می کنند.
فروید ده مکانیسم دفاعی اصلی را شناسایی کرد:

انکار: انکار واقعیت یک موضوع دردناک یا غیرقابل قبول.
واپس رانی: سرکوب افکار، احساسات یا خاطرات دردناک یا غیرقابل قبول به ناخودآگاه.
فراموش کردن: فراموش کردن عمدی یک موضوع دردناک یا غیرقابل قبول.
دلیل تراشی: ارائه توضیحات منطقی برای رفتار یا افکاری که در واقع توسط عوامل ناخودآگاه هدایت می شوند.
شخصیت سازی: نسبت دادن ویژگی های خود به دیگران.
جابجایی: انتقال احساسات، افکار یا رفتار از یک شخص یا شیء به شخص یا شیء دیگری.
واکنش وارونه: بیان احساسات یا رفتاری که در تضاد با احساسات یا رفتار واقعی فرد است.
فرا فکنی: نسبت دادن افکار، احساسات یا رفتارهای خود به دیگران.
گسستگی: جدا کردن افکار، احساسات یا خاطرات دردناک از آگاهی فرد.

مکانیسم های دفاعی می توانند هم مثبت و هم منفی باشند. از یک سو، آنها می توانند به افراد کمک کنند تا با اضطراب و استرس کنار بیایند. از سوی دیگر، استفاده بیش از حد از مکانیسم های دفاعی می تواند منجر به مشکلاتی در روابط، کار و سلامت روان شود.
روان درمانگران اغلب از نظریه مکانیسم های دفاعی فروید برای کمک به بیماران خود در درک و مقابله با چالش های روانی استفاده می کنند.