پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1395
پدیدآور: الهام اسدی 
استاد راهنما: اسماعیل صادقی
دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

نمادگرایی به عنوان یک مکتب ادبی در غرب ظهور کرد. سمبولیسم شیوه ی عصیانی بود که به ستیز با قراردادهای پیشین پرداخت و در صدد برآمد تفکر ایده الیستی و برآمده از رویا و تخیل را دستمایه ی ادبیات و آفرینش آثار ادبی سازد. تاریخ نماد نشان می دهد که هر موضوعی می تواند ارزش نمادین پیدا کند به شرط این که فضا و بستر مناسب برای گسترش معنای آن مهیا شود. نماد یکی از پویاترین صورخیال است که موجب گستردگی معنا می شود. عمده ترین ویژگی های سخن نمادین عبارتند از :آشنایی زدایی، معنازایی، اثرگذاری در اقوام و فرهنگ ها، ایجاد وحدت ملی و تحول ارتباط با پدیده هاست . نماد و نمادپردازی در شعر شاعران معاصر کاربرد خاص و مهمی داشته است. تاثیر زندگی مدرن از یک سو و تاثیر سنت های ادبی، خاصیتی دوگانه و متفاوت به نمادهای شاعران معاصر داده است. در شعر ژاله قائم مقامی شکست در زندگی باعث شده است نمادهایی را که به کار می برد در زمینه ی زندگی خانوادگی و انتقاد از مردان باشد. در شعر طاهره صفارزاده، سنت های ادبی در نماد سازی شعری او تاثیر بسزایی داشته است. فروغ فرخزاد به دلیل تسلط بر زبان و ادبیات و آشنایی عمیق با مسائل اجتماعی باعث شده است بسیاری از نمادهای سنتی را به شیوه ی جدید ارائه دهد. با رشد و گسترش شاخه های زبانشناسی، تفاوت زنان و مردان در استفاده از زبان کم کم مورد توجه قرار گرفت. شاعران زن معاصر تلاش کرده اند که عواطف و احساسات خود را به عنوان گفتار زنانه یا زنانه نویسی وارد مقوله ی ادبیات کنند.

مطالعات مشابه:
تأثیرات فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی بر اشعار زنان معاصر، به ویژه در دهه‌های اخیر، موجب تغییرات زیادی در نگاه به نقش و جایگاه زنان شده است. شاعران زن معاصر تلاش می‌کنند تا از طریق شعر، تجربیات، احساسات، و دیدگاه‌های خود را در مورد موضوعات مختلف اعم از جنسیت، هویت، اجتماع، و حقوق زنان، ابراز کنند.

در این سیاق، نمادهای زنانه در شعر زنان معاصر می‌تواند به شکل‌ها و مضامین متنوعی ظاهر شود. این نمادها ممکن است نشان‌دهنده توانمندی‌ها، آرمان‌ها، مبارزات، و همچنین آسیب‌ها و مشکلات زنان باشند. در زیر، تعدادی از نمادهای معمول در شعر زنان معاصر آورده شده‌اند:

گل و گلابی: در بسیاری از شعرها، گل و گلابی به عنوان نمادهای زنانه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این نمادها ممکن است نمایانگر زیبایی و نرمی باشند و یا به عنوان نمادهای مقاومت و قدرت زنان در برابر سختی‌ها و تنش‌ها نمایش داده شوند.

آب: آب می‌تواند نمادی برای زندگی، تغذیه، و تجدید حیات باشد. در شعر زنان معاصر، این نماد ممکن است به عنوان نمادی از قدرت زنان در مواجهه با تحولات و چالش‌های زندگی مورد استفاده قرار گیرد.

باد و هوا: باد و هوا می‌تواند نمادهایی از آزادی، حرکت، و تغییر باشند. در شعرهای زنان معاصر، این نمادها ممکن است به عنوان نمادهای اعتراض و خودبیانی زنان در جهت تغییرات اجتماعی و فرهنگی به کار روند.

آینه: آینه نمادی از خودشناسی و تأمل در بسیاری از شعرها می‌شود. شاعران زن معاصر ممکن است از آینه به عنوان وسیله‌ای برای بازتاب و درک بهتر هویت و موقعیت زنان استفاده کنند.

شب و روز: این نماد می‌تواند به تناوب‌ها و تغییرات زندگی اشاره کند. شب به عنوان نماد تاریکی و روز به عنوان نماد روشنایی و امید در برخی از شعرهای زنان معاصر ظاهر می‌شود.

پرنده: پرنده نمادی از آزادی و پرواز است. در شعر زنان معاصر، این نماد ممکن است به تجربه‌ها و خواسته‌های زنان در جهت آزادی و خودمختاری اشاره کند.

توجه داشته باشید که این نمادها ممکن است توسط هر شاعر به شکلی خاص بیان شوند و تفسیرهای مختلفی داشته باشند. همچنین، شاعران معاصر تمایل دارند به ابراز هویت‌های گوناگون زنانه، از جمله تنوع فرهنگی، اجتماعی، و جنسی، در اشعار خود.

نمادگرایی یکی از شیوه های رایج در شعر زنان معاصر است. شاعران زن با بهره گیری از نمادها، مفاهیم و مضامین زنانه را به شیوه ای شاعرانه و خلاقانه بیان می کنند. این نمادها می توانند از اشیا و موجودات طبیعی، اسطوره ها و باورهای مذهبی، و یا حتی مفاهیم انتزاعی گرفته شده باشند.

برخی از رایج ترین نمادهای زنانه در شعر زنان معاصر عبارتند از:

طبیعت: طبیعت به ویژه عناصری مانند گل، دریا، ماه، و آفتاب از نمادهای رایج در شعر زنان معاصر هستند. این عناصر نماد زیبایی، ظرافت، و لطافت زنانگی هستند.

اسطوره ها: اسطوره ها نیز منبع غنی از نمادهای زنانه هستند. شاعران زن از اسطوره های مختلف مانند آناهیتا، الهه مادر، و فرشته برای بیان مفاهیم زنانه استفاده می کنند. این اسطوره ها نماد قدرت، آفرینش، و عشق هستند.

مفاهیم انتزاعی: شاعران زن همچنین از مفاهیم انتزاعی مانند حس، عشق، و آزادی برای بیان مفاهیم زنانه استفاده می کنند. این مفاهیم نماد ویژگی های ذاتی زنانگی مانند احساسات، عواطف، و آرزوها هستند.

در شعر برخی از شاعران زن معاصر، نمادها نقشی محوری ایفا می کنند. به عنوان مثال، در شعر طاهره صفارزاده، نمادهای آناهیتا و مادر نمادهایی مهم هستند که در بسیاری از شعرهای او تکرار می شوند. صفارزاده از این نمادها برای بیان مفاهیمی مانند آفرینش، عشق، و قدرت زنانگی استفاده می کند.

در شعر فروغ فرخزاد نیز نمادها نقشی مهم دارند. فروغ از نمادهای متنوعی مانند گل، دریا، و آفتاب برای بیان مفاهیمی مانند زیبایی، عشق، و آزادی استفاده می کند.

نمادگرایی در شعر زنان معاصر، شیوه ای موثر برای بیان مفاهیم و مضامین زنانه است. این شیوه به شاعران زن این امکان را می دهد تا مفاهیم و تجربیات زنانه را به شیوه ای شاعرانه و خلاقانه بیان کنند.