جان استوارت میل، فیلسوف و اقتصاددان انگلیسی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های لیبرالیسم کلاسیک در قرن نوزدهم است. وی در آثار خود به ویژه در دو کتاب «دربارهٔ آزادی» و «اخلاق هنجاری» به بحث دربارهٔ عدالت و آزادی پرداخته است.

عدالت در اندیشه میل

میل عدالت را به عنوان یکی از اصول اساسی اخلاق و سیاست می‌پذیرد. وی بر این باور است که عدالت «قاعده‌ای است که بر اساس آن هر فرد باید به اندازهٔ سهم خود از مزایا و معایب اجتماعی بهره‌مند شود». در این تعریف، عدالت مبتنی بر مفهوم «سهم» است. هر فرد به نسبت سهم خود از جامعه، حق دارد از مزایای آن بهره‌مند شود و از معایب آن در امان بماند.

میل معتقد است که عدالت در دو حوزهٔ اصلی قابل بحث است: عدالت توزیعی و عدالت ترمیمی. عدالت توزیعی به نحوهٔ توزیع مزایا و معایب اجتماعی میان افراد اشاره دارد. عدالت ترمیمی نیز به جبران خسارات وارد شده به افراد اشاره دارد.

میل در مورد عدالت توزیعی، بر این باور است که افراد باید به اندازهٔ توانایی‌ها و شایستگی‌های خود از مزایای اجتماعی بهره‌مند شوند. وی معتقد است که هر فرد باید فرصت‌های برابر برای توسعهٔ توانایی‌های خود داشته باشد.

میل در مورد عدالت ترمیمی، بر این باور است که افراد باید در برابر خسارات وارد شده به آنها جبران شوند. وی معتقد است که دولت باید از افراد در برابر ظلم و ستم محافظت کند.

آزادی در اندیشه میل

میل آزادی را به عنوان یکی از ارزش‌های اساسی انسانی می‌پذیرد. وی بر این باور است که آزادی شرط لازم برای رشد و شکوفایی انسان است.

میل آزادی را به عنوان «آزادی عمل» تعریف می‌کند. آزادی عمل به معنای این است که افراد آزادند بدون دخالت دیگران، اعمال خود را انجام دهند.

میل معتقد است که آزادی عمل برای همهٔ افراد، صرف نظر از جنسیت، نژاد، مذهب و طبقهٔ اجتماعی، ضروری است. وی بر این باور است که آزادی عمل شرط لازم برای تحقق عدالت است.

میل در مورد آزادی عمل، سه شرط را مطرح می‌کند:

آزادی بیان: افراد باید آزاد باشند تا افکار و عقاید خود را آزادانه بیان کنند.
آزادی اجتماع: افراد باید آزاد باشند تا با یکدیگر اجتماع تشکیل دهند و برای اهداف مشترک خود تلاش کنند.
آزادی مذهب: افراد باید آزاد باشند تا دین خود را انتخاب کنند و به مناسک مذهبی خود عمل کنند.

میل معتقد است که دولت باید از آزادی افراد محافظت کند. وی بر این باور است که دولت فقط در صورتی می‌تواند دخالت در آزادی افراد داشته باشد که این دخالت برای حفظ آزادی خود افراد ضروری باشد.

رابطهٔ عدالت و آزادی در اندیشه میل

میل عدالت و آزادی را دو ارزش اساسی انسانی می‌داند که با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند. وی معتقد است که عدالت و آزادی دو جنبهٔ یک سکه هستند.

میل بر این باور است که عدالت بدون آزادی امکان‌پذیر نیست. وی معتقد است که اگر آزادی نباشد، امکان برقراری عدالت عادلانه وجود نخواهد داشت.

میل همچنین بر این باور است که آزادی بدون عدالت امکان‌پذیر نیست. وی معتقد است که اگر عدالت نباشد، آزادی افراد به نفع افراد قدرتمند نقض خواهد شد.

در نتیجه، میل معتقد است که عدالت و آزادی دو ارزش مکمل هستند که برای تحقق یکدیگر ضروری هستند.

تاثیر اندیشه‌های میل بر اندیشهٔ سیاسی و اجتماعی

اندیشه‌های جان استوارت میل تأثیر عمیقی بر اندیشهٔ سیاسی و اجتماعی در قرن نوزدهم و بیستم داشته است. وی یکی از بنیانگذاران لیبرالیسم کلاسیک است و اندیشه‌های وی در شکل‌گیری دولت‌های لیبرال در کشورهای غربی نقش مهمی داشته است.

اندیشه‌های میل در مورد عدالت و آزادی نیز تأثیر عمیقی بر اندیشهٔ سیاسی و اجتماعی داشته است. وی با دفاع از آزادی عمل و حقوق افراد، نقش مهمی در گسترش دموکراسی و حقوق بشر در جهان داشته است.

اندیشه‌های میل همچنان در حال حاضر نیز مورد توجه فیلسوفان، سیاستمداران و فعالان حقوق بشر است.