۱۲۹۱: امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و ارومیه به روسیه واگذار شد
در سال ۱۲۹۱ شمسی، در پی انعقاد قراردادی بین دولت ایران و بانک استقراضی روس، امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و همچنین خط فرعی آن تا ساحل دریاچه ارومیه به روسیه اعطا شد. این قرارداد که در ۱۴ بهمن ۱۲۹۱ به امضای طرفین رسید، دارای مفاد و نکات قابل توجهی بود که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم:
مفاد قرارداد:

مدت قرارداد: ۷۵ سال

مسیر خطوط:
خط اصلی: جلفا به تبریز به طول ۱۴۷ کیلومتر
خط فرعی: تبریز به ساحل دریاچه ارومیه به طول ۱۳۰ کیلومتر

سازنده خطوط: بانک استقراضی روس
مالکیت خطوط: پس از ۷۵ سال، خطوط به دولت ایران واگذار می‌شد.
معافیت‌های مالی: بانک استقراضی روس از پرداخت مالیات و عوارض گمرکی برای مصالح و تجهیزات مورد نیاز ساخت خطوط معاف بود.
حق استخراج معادن: بانک استقراضی روس حق استخراج معادن ذغال سنگ و نفت در حوالی خطوط راه‌آهن را به دست آورد.
سود ایران: دولت ایران از حق استفاده از خطوط و ۵ درصد سود ویژه برای استخراج معادن ذغال سنگ و نفت بهره‌مند می‌شد.

نکات قابل توجه:

اعطای امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و ارومیه به روسیه، بخشی از رقابت‌های قدرت بین روسیه و انگلستان در ایران بود.
این قرارداد، انتقادات بسیاری را در داخل ایران به همراه داشت. مخالفان، این قرارداد را مغایر با منافع ملی ایران می‌دانستند و معتقد بودند که این امتیاز، به نفوذ بیشتر روسیه در ایران و وابستگی اقتصادی کشور به این دولت منجر خواهد شد.
ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و ارومیه، در سال ۱۲۹۵ آغاز شد و در سال ۱۲۹۸ به پایان رسید. این خطوط، نقش مهمی در حمل و نقل کالا و مسافر بین ایران و روسیه ایفا کردند.

عواقب قرارداد:

اعطای امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و ارومیه به روسیه، تبعات و پیامدهای مختلفی برای ایران داشت. از جمله این پیامدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش نفوذ روسیه در ایران
وابستگی اقتصادی ایران به روسیه
نارضایتی عمومی در ایران
تشدید رقابت‌های قدرت بین روسیه و انگلستان در ایران

جمع‌بندی:
اعطای امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و ارومیه به روسیه، یکی از رویدادهای مهم تاریخ ایران در دوره قاجار بود. این قرارداد، تبعات و پیامدهای مختلفی برای ایران داشت که برخی از آنها تا به امروز نیز ادامه دارند.