معرفی کتاب: چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی

نویسنده: دکتر محمد پزشگی
ناشر: انتشارات بوستان کتاب
سال انتشار: ۱۳۸۳

موضوع و اهمیت کتاب:

کتاب «چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی» به بررسی ماهیت و سرشت فلسفه سیاسی در جهان اسلام می‌پردازد. این اثر تلاش می‌کند تا مخاطبان را با فلسفه سیاسی کلاسیک اسلامی، جایگاه آن در میان دیگر دانش‌ها، و تعریف و نوع گزاره‌های آن آشنا کند.

اهمیت کتاب:

• کمبود مطالعات فلسفی-سیاسی در جهان اسلام، در مقایسه با فلسفه اسلامی، یکی از دلایل برجستگی این اثر است.
• این کتاب سعی دارد هویت مستقل فلسفه سیاسی اسلامی را شناسایی کند و به پرسش‌هایی درباره ظرفیت تمدن اسلامی در ارائه الگوهای فلسفی حیات سیاسی پاسخ دهد.
• با توجه به اینکه آثار مشابه در این حوزه به‌صورت محدود و عمدتاً پراکنده هستند، این کتاب به‌عنوان یکی از منابع اصلی در دسترس مخاطبان فارسی‌زبان قرار دارد.

برجستگی‌های کتاب نسبت به آثار مشابه:

تمرکز مستقیم بر فلسفه سیاسی-اسلامی:
برخلاف بسیاری از آثار که فلسفه سیاسی را به‌عنوان موضوعی فرعی در کنار سایر موضوعات مطرح می‌کنند، این کتاب به‌طور خاص به ماهیت فلسفه سیاسی اسلامی پرداخته است.

نگاه درونی به فلسفه سیاسی اسلامی:
این کتاب به جای تحلیل بیرونی یا مقایسه‌ای، داده‌های گردآوری‌شده را بر اساس دستگاه استدلالی و معرفت‌شناختی فیلسوفان مسلمان تحلیل می‌کند.

تمایز از نگاه شرق‌شناسانه:
کتاب برخلاف دیدگاه شرق‌شناسان که فلسفه سیاسی اسلامی را اقتباسی از فلسفه یونان می‌دانند، بر استقلال و اصالت آن تأکید دارد.

کمیابی منابع مشابه:
در زبان فارسی، منابع مستقیم درباره ماهیت فلسفه سیاسی-اسلامی محدود هستند. این کتاب یکی از معدود آثار جامع در این زمینه است.

روش تحقیق و ارائه مطالب:

• روش تحقیق:
  کتاب با استفاده از رویکردی درونی به تحلیل فلسفه سیاسی اسلامی می‌پردازد و آن را به‌عنوان دستگاه فلسفی مستقل بررسی می‌کند.
• شیوه ارائه:
  داده‌های گردآوری‌شده از نظریه‌های فیلسوفان مسلمان در قالب دستگاه معرفت‌شناختی آن‌ها تحلیل شده است.

نتیجه‌گیری کتاب:

• فلسفه سیاسی اسلامی به‌عنوان یک دستگاه فلسفی مستقل و اصیل معرفی می‌شود که اگرچه خاستگاه آن به فلسفه یونان بازمی‌گردد، اما به‌طور کامل با آموزه‌های قرآنی، سنت نبوی و تجارب سیاسی مسلمانان تطبیق یافته و متحول شده است.
• این دیدگاه با منطق مطالعات شرق‌شناسانه که فلسفه سیاسی اسلامی را اقتباسی منحرف از فلسفه یونانی می‌داند، در تضاد است.

ساختار و مباحث اصلی کتاب:

کتاب از یک مقدمه، چهار فصل و یک نتیجه‌گیری تشکیل شده است.

مقدمه:

• بررسی نگرش شرق‌شناسانه به فلسفه سیاسی اسلامی.

فصل اول: تعریف فلسفه سیاسی اسلامی و نسبت آن با دیگر علوم

• تعریف فلسفه سیاسی اسلامی.
• بررسی نسبت فلسفه سیاسی اسلامی با دیگر دانش‌ها.
• مفهوم «اسلامی بودن» فلسفه سیاسی.

فصل دوم: موضوع فلسفه سیاسی و سرشت گزاره‌ها و مفاهیم آن

• بررسی موضوعات اصلی فلسفه سیاسی اسلامی.
• تحلیل سرشت گزاره‌ها و مفاهیم فلسفه سیاسی.

فصل سوم: بنیان‌های فلسفه سیاسی اسلامی

• بنیان‌های هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسانه فلسفه سیاسی اسلامی.
• روش‌شناسی فلسفه سیاسی اسلامی.

فصل چهارم: مسائل فلسفه سیاسی کلاسیک اسلامی

• بررسی مسائل مربوط به اجتماع و ماهیت آن.
• پیدایش اجتماعات بشری و ویژگی‌های آن.
• موضوعات اصلی این فصل:
  • رهبری سیاسی: ضرورت، خاستگاه و انواع آن.
  • حکومت و اخلاق مدنی: ارتباط میان حکومت و اخلاق.
  • عدالت مدنی: مفهوم و انواع آن.

نتیجه‌گیری:

• تأکید بر استقلال و اصالت فلسفه سیاسی اسلامی در مقایسه با فلسفه سیاسی یونان.
• بررسی تأثیر آموزه‌های قرآنی و سنت نبوی بر تحول فلسفه سیاسی اسلامی.

جمع‌بندی:

کتاب «چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی» اثری ارزشمند و جامع در زمینه فلسفه سیاسی اسلامی است. این کتاب با رویکردی درونی و مستقل به تحلیل ماهیت و مبانی فلسفه سیاسی اسلامی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا هویت مستقل این فلسفه را از دیدگاه فیلسوفان مسلمان نشان دهد.

پیشنهاد:
این کتاب منبعی ضروری برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به فلسفه اسلامی، فلسفه سیاسی و مطالعات تمدنی است.