پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1398
پدیدآور: محمد مهرداد مهدوی
استاد راهنما: آناهیتا مقبلی
دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران شرق

چکیده

این رساله، پژوهشی بینارشته‌ای است که قصد آن یافتن رابطه‌ای برای تحلیل و تفسیرِ فیلم از دریچه‌ی نظریه‌ی ادبیِ«زیبایی‌شناسی دریافت» و مکتب کنستانس می‌باشد. این نظریه که از نظریه‌های متأخر در حوزه‌ی نقدادبی است، بر محور مخاطب تاکید دارد و اساساً معنا و مفهوم اثر را از زاویه‌ی او معتبر می داند. از سویی دیگر به نظر می‌رسد از میان سینماگران ایرانی، سینمای اصغر فرهادی، بیش از بقیه مخاطب‌مدار باشد و او برای درک، دریافت و شعور بینندگانش، احترام زیادی قائل است. مدعای کلی این است که شناسه‌های مکتب کنستانس و آرای سردمدارانش یاس و آیزر، به خوبی در فیلم‌های اصغر فرهادی قابل ردگیری هستند. درونمایه‌های غنیِ فیلم‌های فرهادی(خصوصا سه فیلمی که برای این پژوهش گزینش شده‌اند)از رویکرد زیبایی‌شناسیِ دریافت قابل فهم و تفسیر است و در این پژوهش تلاش بر این بوده تا نخست به این ادعا پرداخته شود که آیا اساسا می توان یک تئوری ادبی را برای بررسی و نقد فیلم به کار گرفت و بعد این که آیا فیلم‌های اصغر فرهادی، ظرفیت بازخوانی و تفسیر با رویکرد مکتب کنستانس را دارند؟ برای نیل به این منظور، تحقیقی نظری-کاربردی انجام شد و از منابع کتابخانه‌ایِ اندکِ داخلی و برخی از منابع دست اول استفاده گردید. فیلم های «چهارشنبه‌سوری»، «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» به ترتیب مورد بازخوانی قرار گرفتند. مقایسه‌هایی با عناصر زیبایی‌شناسی دریافت شکل گرفت و هم‌خوانی‌های بسیار جالب توجهی مشاهده گردید. در نهایت این نتیجه حاصل شد که با به وجود آمدن امکان خوانش‌های متکثر از یک اثر، می‌توان شاهد تاثیرات فرهنگی سودمندی نیز همچون: گفتگومند شدن و پویایی اذهان جامعه، به رسمیت شناختن نظرات مختلف، تکثرگرایی و دوری از انحصارگرایی و مطلق‌انگاری بود که البته همه و همه از تجربه‌های مطلوب نظریه دریافت هستند.