در دوران پس از جنگ جهانی دوم، بریتانیا با چالش‌های متعددی در حفظ استیلای خود بر جهان عرب روبرو بود. در سال ۱۹۴۸، پس از موج خشونت و ارعاب از جانب گروه‌های صهیونیست، بریتانیا به قیمومت خود در فلسطین پایان داد و نیروهایش را از منطقه خارج کرد. این امر، به تاسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸ منجر شد.
علاوه بر این، در سال ۱۹۵۴، با کاهش اهمیت کانال سوئز برای امپراتوری بریتانیا، این کشور موافقت‌نامه‌ای با رژیم انقلابی جمال عبدالناصر در مصر امضا کرد. بر اساس این توافق، قوای بریتانیا از کانال سوئز خارج می‌شدند، اما حق بازگشت به منطقه در صورت حمله خارجی به مصر یا هر یک از اعضای اتحادیه عرب را داشتند.
با این حال، ملی شدن کانال سوئز توسط ناصر در سال ۱۹۵۶، بریتانیا و فرانسه را به اقدام مشترک برای اشغال مجدد کانال سوق داد. این اقدام نه تنها با شکست روبرو شد، بلکه به تضعیف بیشتر اعتبار بریتانیا در جهان عرب و افزایش محبوبیت ناصر کمک کرد.
در پی این تحولات، ناصر به رهبری جنبش پان‌عرب، در سال ۱۹۵۸ اتحاد مصر و سوریه را تشکیل داد (که البته در سال ۱۹۷۱ منحل شد) و به فروپاشی حکومت هاشمی در عراق منجر شد.
سرانجام، در سال ۱۹۷۱، بریتانیا باقی‌ماندۀ نیروهای خود را از خلیج فارس خارج کرد و به بیش از یک قرن دخالت مستقیم سیاسی و نظامی خود در منطقه پایان داد.
دلایل خروج بریتانیا از جهان عرب:

ظهور جنبش‌های ملی‌گرا: در پی جنگ جهانی دوم، جنبش‌های ملی‌گرا در سراسر جهان عرب به قدرت رسیدند و خواهان استقلال و پایان سلطه خارجی بودند.
کاهش قدرت اقتصادی بریتانیا: جنگ جهانی دوم، بریتانیا را از نظر اقتصادی به شدت ضعیف کرد و این کشور دیگر توان حفظ مستعمرات خود را به مانند گذشته نداشت.
فشار افکار عمومی: افکار عمومی در بریتانیا به شدت مخالف ادامه حضور نظامی در منطقه بود.
موفقیت ناصر: جمال عبدالناصر با ملی کردن کانال سوئز و رهبری جنبش پان‌عرب، به نمادی از مقاومت در برابر استعمار تبدیل شد و به تضعیف موقعیت بریتانیا در منطقه کمک کرد.

پیامدهای خروج بریتانیا:

ایجاد خلاء قدرت در منطقه: خروج بریتانیا از جهان عرب، خلاء قدرتی در منطقه ایجاد کرد که منجر به رقابت‌های منطقه‌ای و درگیری‌های متعدد شد.
افزایش نفوذ ایالات متحده: با خروج بریتانیا، ایالات متحده به عنوان قدرت اصلی در منطقه ظهور کرد.
تداوم تنش در روابط اعراب و اسرائیل: خروج بریتانیا از فلسطین و تاسیس دولت اسرائیل، منجر به تنش‌های دائمی در روابط اعراب و اسرائیل شد.

منابع:

کتابِ «مسئلهٔ شرق» نوشتهٔ ای. ال. مک‌فی
ترجمهٔ زهره هدایتی بیدهندی
از مجموعهٔ کارگاه تاریخ

نکاتی برای بحث:

به نظر شما، چه عواملی در خروج بریتانیا از جهان عرب نقش داشتند؟
پیامدهای خروج بریتانیا برای منطقه چه بود؟
روابط بریتانیا با جهان عرب پس از خروج از منطقه چگونه بود؟