روزنامه همشهری یکشنبه 4 شهریور ,1375 25 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1051

این همه تاخیر و وقت کشی, آیا جز بی اعتنایی عملی به عالی ترین عنصر حیات آدمی و بی ارزش انگاری ثروت ملی نیست

اشاره: در روزگارانی نه چندان دور مسافران هواپیماها در ایران عموما اقشار پردرامد بودند. اما امروزه لایه های میانی جامعه نیز این توانایی را کسب کرده اند تا با هواپیما مسافرت کنند. دلیل اصلی ایجاد این وضعیت بهم خوردن نسبت قیمت ها در نرخ حمل مسافر با وسایط نقلیه زمینی و هوایی است. فزونی تقاضا برای مسافرت با این وسیله نسبت به عرضه وسایل حمل مسافر یا هواپیما موجب مشکلات عدیده ای شده است که برخی از آنها را در این گزارش می خوانید.
ساعتی به پرواز هواپیما باقی مانده بود. معطل نکرد. از جلو دانشگاه تهران, اتومبیلی کرایه کرد. اتومبیل, در میان انبوه دیگر خودروهای پشت چراغ قرمز گم شد. راننده با بی اعتنایی اتومبیل را خاموش کرد. مرد با اضطراب نگاهی به ساعت انداخت. هنوز اندکی وقت داشت. نمی دانست چرا دل شوره گرفته است.
با نگرانی به راننده گفت: آقا پرواز دارم باید زودتر به فرودگاه
برسم. کمی سریعتر حرکت کنید.
راننده کلافه از گرما, با دستمال ,عرق سروصورتش را پاک کرد و هیچ نگفت واز میان سیل اتومبیل ها به سرعت به راه افتاد. وحشت مسافر را گرفته بود. گفت: آقا لطفا یک کم یواش تر. . . راننده, اتومبیل را کناری نگه داشت و گفت: آقام که شما باشید نمی گذارید رانندگی کنیم; بفرمایین پشت فرمان و ما را خلاص کنید. . . مرد به لبخندی بسنده کرد. راننده دنده را چاق کرد و به راه افتاد. . .
مسئول اطلاعات, ساعت پرواز هواپیما به مقصد آبادان را اعلام می کرد.
مردبا عجله به سوی محل دریافت کارت پرواز دوید.
لحظه ای بعد کارت پرواز در دست, با آرامش خاطر به سوی سالن پرواز
حرکت کرد, صدای مردی از دور دست به گوش می رسید که برای گرفتن کارت
پرواز التماس می کرد.
گرمای داخل سالن کلافه کننده بود. از زمان مقرر پرواز 20 دقیقه گذشته
بود. با ناراحتی از مسئول پذیرش کارت پرواز علت دیرکرد را پرسید.
آقا یک ساعتی تاخیر دارید
مرد همانجا خشکش زد. اوباید ساعتی بعد در اهواز از دانشجویان امتحان
می گرفت. با ناراحتی روی صندلی سرید. . .

مشکل تهیه بلیت هواپیماامروزه هر گونه سفری و با هر وسیله ای به
ویژه هواپیما, سرشار و توام بامشکل ناخواسته است. اولین مشکل که
بعضا حتی مسافر را از سفر پشیمان می کند, از همان مرحله اول یعنی
بلیت آشکار و به وجود می آید که در برخی مواقع ناممکن است. متقاضیان
سفر با هواپیما برای تهیه بلیت قبل از پیگیری از کانالهای تعریف شده
و رسمی, به واسطه و پارتی روی می آورند.
بسیاری از کسانی که قصد سفر باهواپیما دارند, بلیت را توسط دوستان و
آشنایان بدست می آورند.
. اکبرپیروند می گوید: در گذشته چندین بار به دفاتر فروش بلیت
هواپیما مراجعه کردم. اما همیشه دست از پا درازتر برمی گشتم. این
بار به توصیه همسرم, توانستم بلیت تهیه کنم: برادر یکی از همکارانم
در یک شرکت هواپیمایی کار می کرد. ماجرا را به او گفتم و خدا خیرش
دهد او هم بلیت را برایم فراهم کرد.
شهروند دیگری نیز می گوید: دو سه بار به یک دفتر فروش بلیت
هواپیمایی مراجعه کردم; اما برای روزی که می خواستم سفر کنم, بلیت
نبود. اما زمانی که آشنایی پیدا کردم, دقیقا از همان دفتر, بلیت
برای روز مورد نظر پیدا شد!
با وجود اینکه در سالهای اخیر بر توان ناوگان نسبتا کهنسال حمل و
نقل هوایی کشور افزوده شده و نیز قیمت بلیت هواپیما مرتبا افزایش
یافته, متاسفانه تهیه بلیت همچنان به سختی انجام می شود و تهیه بلیت
شرکت های هواپیمایی آسمان و هما به مراتب سخت تر از سایر شرکتهای
هواپیمایی است. چرا
مدیران شرکت های هواپیمایی, مهمترین دلیل را عدم تناسب بین تقاضا و
عرضه می دانند که باعث می شود بلیت سر از بازار آزاد درآورد.
. عابدزاده مدیر عامل شرکت هواپیمایی آسمان می گوید: به دلیل
ناکارآبودن ناوگان ترابری ریلی و جاده ای, ناوگان حمل و نقل هوایی
با متقاضیان غیرواقعی مواجه و متحمل فشارهای ناخواسته است. از سوی
دیگرارزانی بلیت هواپیما نسبت به نرخ خدمات اتوبوس و قطار موجب شده
تاگرایش و تمایل به استفاده از ناوگان هوایی افزایش یابد و
برشمارمتقاضیان سفرهای هوایی افزوده شود
. احمدصانعی معاون بازرگانی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما)
نیزمی گوید: وقتی کفه های تقاضا و عرضه همخوانی نداشته باشند, بازار
سیاه به وجود می آید و بلیت به گونه ای دیگر به دست متقاضیان
می رسد.
او می افزاید: البته اقداماتی از جمله گسترش دفاتر فروش بلیت و
برخورداری آنها از وسایل مجهز و واصلاح شیوه های فروش بلیت تب
بدفروشی بلیت را کاهش می دهد.

بیشتر به دوستان می رسدمردم می گویند درصد قابل توجهی از بلیت های
هواپیماها, به آشنایان ,اقوام و دوستان عرضه می شود و یا در قبال
دریافت وجوه بیشتر در اختیار متقاضیان واقعی قرار داده می شود. این
مساله از سوی برخی صاحبان آژانس ها صریحا و تلویحا مورد تاکید قرار
گرفت. مساله تهیه بلیت هواپیما از زمانی حادتر شد که روش دو نرخی
اختراع شد. بر اساس روش های موجود, به استثنای دو شرکت هواپیمایی هماو
آسمان که می باید نرخهای اصطلاحا منجمد را رعایت کنند, سایر شرکت های
هواپیمایی مجازند بلیت خود را مطابق با هزینه های تمام شده ارائه
دهند. طرفداران این روش معتقدند در چنین وضعیتی هر چند بلیت گرانتر
می شود, اما به سهولت به دست متقاضیان واقعی می رسد. اما واقعیت این
است که مردم بیشتر به دنبال تهیه بلیت های ارزان می روند.
با این همه این تازه گام نخست برای سفرهای هوایی است. مشکل
بعدی ,تاخیر پروازهاست. اکثر سفرهای هوایی با تاخیر انجام می شود.
ازدحام مسافر و تاخیر در پروازها نقش سفر هوایی را کاملا تغییر داده
است. دیگر سفرهای هوایی ارتباط چندانی با ضرورت سفر و سرعت ندارد.
پروازها را بیشتر کسانی پر می کنند که بتوانند از مدتهای بسیار پیش تر
برنامه ای برای سفر خود تدارک ببینند.

پرواز توام با تاخیرمسافرانی که هواپیما را برای سفر انتخاب
می کنند, مهمترین مزیت را عامل زمان می دانند. در بیشترکشورها,
هواپیما ابزاری برای کاستن از اتلاف وقت است. شرکت های هواپیمایی
برنامه های پروازی خود را با این مقصود تنظیم می کنند که به مسافران
اجازه داده می شود از زمان خود حداکثر استفاده را ببرند.
در ایران اما, نه در فرودگاه و نه در شرکتهای هواپیمایی ,ظاهرا
کسی نگران زمان وانجام به هنگام و مطابق برنامه پرواز نیست. بر
اساس برآوردهای موجود, در پروازهای داخلی مسافر بین 3 تا 6 برابر
زمان پروازی را در زمین معطل انجام تشریفات می ماند.
تاخیر تقریبا همیشگی ,یکی از مهمترین دلایلی است که مسافران هوایی
را آزرده می سازد.
. ایرج پاشازاده می گوید: به مناسبت شغلی که دارم, حداقل یکبار در
ماه باید به یکی ازشهرها سفر کنم. به یاد ندارم سفری بدون تاخیر,
حتی اندک, انجام شده باشد, گویی به صورت یک اصل و امر عادی درآمده
است. ظاهرا هم مرجع و دستگاهی وجود ندارد تا به این وضعیت سامان
بدهد. اگر پروازی بدون تاخیر انجام شود, باید تعجب کرد.
. محمد صلصالی نیز می گوید: والدینم ساکن رشت هستند. چند ماه پیش
قرار بود پدرم تحت عمل جراحی قرار گیرد. می بایستی خود را سریعا
به رشت می رساندم. توسط یکی ازدوستانم, بلیتی تهیه کردم. دوساعت
قبل از پرواز به فرودگاه مهرآباد رفتم. شاید از بخت بد من بود که
پرواز با 5 ساعت تاخیر انجام شد. به عبارتی بیش از 8 ساعت طول کشید
تا به رشت رسیدم . راه زمینی , کمتر از 5 ساعت بعد شما را به منزل
می رساند.

از زمان شاه عباس اول! اکثر کسانی که برای انجام سفرهای خود از
هواپیمااستفاده می کنند, بر وجود تاخیر ساعت پروازها صحه می گذارند.
تاخیر پروازها در هر سال به چه میزان است
بررسی های سال 1373 نشان می دهد که مسافران پروازهای داخلی در این سال
به طور متوسط 23 دقیقه تاخیر در هر پروازداخلی را تحمل کرده اند.
تاخیر در پروازهای خارجی نیز به طورمتوسط 32 دقیقه بوده است .
. صانعی معاون بازرگانی شرکت هواپیمایی هما می گوید: طی سال 1374
متوسط تاخیر پروازدر خطوط پروازی داخلی 27 دقیقه بوده است .
اگر این ارقام را در تعداد کل مسافران هوایی ضرب کنیم ,معلوم
می شود چه حجمی ازسرمایه زمانی به دلیل تاخیرات پروازی از دست
می رود.
در سال 1374 بیش از 8 میلیون نفر برای سفرهای داخلی خود از هواپیما
استفاده کرده اند. اگر تعداد مسافران را در متوسط تاخیر پرواز یعنی
27 دقیقه ضرب کنیم , پروازهای داخلی در این سال مجموعا با 216
میلیون دقیقه تاخیر انجام شده است . یعنی 3,6 میلیون ساعت یا حدود
411 سال تاخیر پروازی . این معادل آن است که کسی از زمان شاه عباس اول
تاکنون در انتظار هواپیما نشسته باشد!
علت این همه تاخیر چیست! اینهمه تاخیر و وقت کشی ها بی اعتنایی عملی به
عالی ترین عنصر حیات آدمی ,بی ارزش انگاری ثروت ملی ,بی اعتباری
دستگاههای ذیربط نسبت به حقوق حقه و طبیعی مسافران است.
آیا نمی توان از هرز رفت این مقدار زمان جلوگیری کرد
. احمدصانعی می گوید: بخشی ازتاخیرات به دلایل فنی است. ناوگان
حمل ونقل هوایی کشورپیر و فرسوده است. متوسط سن ناوگان حمل و نقل
کشور به ویژه هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هما معادل 16 سال است که
از متوسط سن هواپیماهای دنیا, کمی بالاتر است.
ما هواپیمایی داریم که 30 سال از عمر آن می گذرد. طبیعی است ناوگان
پیر و فرسوده, اشکالات فنی بسیاری دارد و زمان و امکانات بسیاری برای
سرپا نگه داشتن آن نیاز است.
مدیرعامل شرکت هواپیمایی آسمان نیز می گوید: بخشی ازتاخیرها به
دلیل ناهماهنگی های موجود در روش عملیاتی نهادهای متعدد کنترل
کننده در فرودگاههای کشور پدید می آید. برخی نیز ناشی از عملکرد خود
شرکتهای هواپیمایی است.
در بخش دلایل درون سازمانی ,کارکرد بخش های فنی بیشترین دلایل بروز
تاخیرهای پروازی است. در میان دلایل برون سازمانی نیز وضعیت هوا,
کنترل ترافیک هوایی و تسهیلات فرودگاهی بیشترین سهم را در پدید آمدن
تاخیر پروازی دارند.

امان از تشریفات بارها مشاهده شده هواپیمایی کاملا آماده انجام
پروازبوده است, اما به دلیل ترافیک هوایی بیش از نیم ساعت در
انتظار پرواز مانده است.
بسیاری از مسئولین شرکتهای خدمات هواپیمایی و حتی مسافران, مسائل
فرودگاهی رااز دلایل اصلی معطلی مسافران و تاخیر پرواز هواپیما
می دانند.
در گذشته مسافری که از فرودگاه مهرآباد به مقصد خارج از کشور پرواز
داشت باید16 مرحله ایستایی گوناگون را می گذراند. اکنون مسافر در
مدخل مورد بازدید امنیتی قرار می گیرد. بعد توشه او روی دستگاهی
می رود تا بازدید شود. از طرف دیگر مامور نیروی انتظامی نیز مسافر را
بازدید بدنی می کند. بعد از ورود مسافر به گمرک ,ارزیاب بار دیگر
چمدان را باز می کند. یک مامور دیگر هم کار ارزیاب را کنترل می کند.
سپس مسافر به سمت باجه شرکت هواپیمایی مربوط می رود و بار خود را
تحویل می دهد.
بعد از آن به قسمت گذرنامه می رود تا نیروی انتظامی گذرنامه اش را
بازدید کند. بعد از این مرحله وی وارد سالن ترانزیت می شود تا ساک
دستی و جیبهایش دوباره بازرسی شود. پس از طی این مراحل, نماینده
شرکت هواپیمایی, کارت سوار شدن به هواپیما را بازدید می کند تا مسافر
بتواند سوار اتوبوس ویژه هواپیما شود.
ادامه دارد