فرموده‌اند که «درون انسان عالم اکبر است» یعنی جهان با همه عظمتش در برابر باطن انسان کوچک است، با این وصف تصور اجتماع این جهان‌های بزرگ تصوری به غایت عظیم و باورنکردنی است.
انسان‌ها با فکرها و ذهنیت‌ها و روح و روان‌‌های مختلف هر کدامشان دنیایی از مسایل را در خود انباشته دارند و چون به مرحله «عمل» و «اقدام» می‌رسند اقیانوسی از اصطکاک‌ها و تعامل‌ها و ارتباط‌ها و نزاع‌ها و اختلاف‌ها را بوجود می‌آورند و هنگامی که همه این کنش‌ها و واکنش‌ها در یک مرز جغرافیایی گرد هم می‌آیند، جامعه تشکیل می‌شود و دانش‌های اجتماعی تلاش می‌کنند تا قواعد حاکم براین جوامع را بشناسند و از سوابقش، لواحقش را قابل پیش‌بینی کنند.
بررسی و کنکاش پیرامون اجتماع آدمیان و هزاران مسایلی که از این اجتماع حاصل می‌شود کاری سترگ و پیچیده و البته شیرین و راهگشا است.
این یک نیاز مستمر است که عده‌ای از عقلاء و صاحب‌نظران و اجتماع‌شناسان همواره اخلاق اجتماعی، مشکلات اجتماعی، قوت‌ها، ضعف‌ها، چالش‌ها، جهش‌ها و پدیده‌ها و جدیده‌های جامعه را رصد کنند و برخودآگاهی یک ملت بیفزایند و افت و خیزش را در تصویری روشن و قابل تحلیل ارائه نمایند.
در این میان انعکاس صحیح و عالمانه خبرهای اجتماع و تحلیل واقع‌بینانه آنها و مهمتر از آن طرح صورت مسایل و کشف آخرین پدیده‌ها و استیضاح از صاحب‌نظران و متولیان «کاری» مهم و روشنگرانه و در ردیف اهمیت جامعه‌شناسی است. اگر از جامعه بهترین رصدها صورت گیرد و دقیق‌ترین تحلیل‌ها ارائه شود ولی در میان مردم انعکاس نداشته باشد و نخبگان و دلسوزان و خواص از آن بی‌اطلاع باشند درواقع آن «خودآگاهی» مورد نظر و مطلوب و چاره‌ساز متوجه جامعه نخواهد شد و مردم همچنان با چشمان بسته حرکت خواهند کرد.
هنگامی چشمان عموم مردم باز خواهد بود و به روشنی راه را از چاه خواهند شناخت که رسانه‌ها به وظایف خود عمل کنند و در ارائه واقعیت‌ها و چالش‌ها و معضلات قلمی آزاد و دلسوز داشته باشند. اجتماع ما با هزاران خوبی و بدی با صدها فرصت و تهدید با ده‌ها نقطه قوت و ضعف روبروست، راهی جز شناخت همه آنها وجود ندارد، باید بدانیم کجاها در خطریم؟، کی پایمان می‌لنگد؟ چگونه می‌توانیم از گردنه‌ها عبور کنیم و چه سان باید سوزن آگاهی را در رگ و پی خود تزریق کنیم؟
ظاهر و رفتار آن کودکی که در خیابان لابلای ماشین‌ها می‌چرخد و آدامس می‌فروشد برای یک جامعه آگاه یک علامت است، شهرمان که از آلودگی تیره و تار می‌شود یک مسئله است، آبی که به هدر می‌دهیم، جمعیتی که افزونش می‌کنیم، طلاقی که سرچشمه نامهربانی‌ها می‌شود، ازدواجی که بدون فکر و اندیشه به سوی فصل کردن پیش می‌رود، نخبه عزیزی که مهاجرت می‌کند، گرمایی که بر ضعف‌های ما هجوم آورده است همه و همه باید زیر ذره‌بین قرار گیرند، جوانانمان باید بیش از هر زمان دیگری محل بحث و توجه دقیق و همه جانبه قرار گیرند، ما بیش از هر زمان دیگر نیازمند مطالعه و فکر و چاره‌جویی پیرامون مسایل اجتماعی هستیم، چه بخواهیم، چه نخواهیم، چه خوشمان بیاید و چه با پاک کردن صورت مسایل خیال خویش را راحت کنیم، کاروان بشری دارد به سرعت برق و باد حرکت می‌کند و تحول می‌پذیرد، یک «مکث» کافی است تا سال‌ها از قافله بشری عقب بیفتیم، یک غفلت، عدم شناخت، یک انحراف کارمان را مشکل می‌کند، آیا می‌توانیم قاطع و قانع و آگاه بگوییم که «مکث» و غفلتی در کارمان نبوده است؟
ضمیمه اجتماعی روزنامه اطلاعات تلاش دارد با استفاده از اساتید و صاحبان فکر و اندیشه آینه‌ای بر آینه‌های موجود بیفزاید و فصلی از کتاب قطور اجتماعمان را باز کند و کلمه به کلمه سطور جامعه را باز بخواند و زیر و زبرش را از هم تفکیک کند و در قرائتش صحیح و بی‌غلط اهتمام ورزد. در این راه دقت خوانندگان و ملاحظه و انتقادشان تقویتمان خواهد کرد.

منبع: روزنامه اطلاعات ۱۳۸۹/۵/۱۱
نویسنده : جعفر ‌گلابی