حضرت رضا(ع) ولی خدا و تربیت شده مهد ولایت و مکتب حق بود و چون خدا را بهتر از مردم می شناخت، در قبال او خضوع و خشوع بسیار داشت. حضرت در علم و تقوا شهره آفاق بود و در فصاحت و بلاغت نظیر نداشت. منزل آن بزرگوار مرکز تجمع علما و دانشمندان بود و خراسان به یمن حضورش افتخاری ویژه پیدا کرد. برای بررسی بیشتر فرازهای زندگی و فضایل نیکوی آن حضرت، گفتگویی داشته ایم با استاد عزیزا... عطاردی که مولف کتب بسیاری در مورد معصومین(ع) بخصوص حضرت رضا(ع) است که در ادامه می خوانید.

* جناب عطاردی! اگر ممکن است برای شروع بحث مروری داشته باشید به آغاز امامت حضرت رضا(ع)، زیرا جریان امامت آن حضرت با فراز و نشیبهای بسیار همراه شده، این جریان به چه دلایلی شکل گرفت؟
** همان طور که می دانید، حضرت رضا(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارش امام موسی بن جعفر(ع) عهده دار امامت شد. نقل است که تمامی اصحاب حضرت موسی بن جعفر(ع) امامت امام هشتم(ع) را تأیید کردند و فقط عده ای از واقفیه در این مورد اختلاف نظر پیدا کرده اند. علت قضیه هم این بوده که مقداری از اموال مسلمین در دست آنها بوده و چون امام موسی کاظم (ع) در زندان به شهادت رسید، آنها از این فرصت استفاده کردند و اموال را ضبط و منکر امامت فرزندش حضرت رضا(ع) شدند.
از این جهت اعتراض این افراد به امامت حضرت رضا(ع) باطل و بی جهت است. ضمن اینکه این جماعت در همان دوران از هم پاشیده شدند.

* در روایات دینی و تاریخ اقوال مختلفی در مورد تأیید امامت امام هشتم (ع) مطرح شده، به چند نمونه در این باب اشاره می فرمایید؟
** بله، در باب تأیید امامت پیشوای هشتم، دلایل محکم و قاطع بسیاری مطرح شده، از آن جمله نعیم قابوسی می گوید: حضرت موسی بن جعفر(ع) فرمود:
فرزندم علی، بزرگترین فرزندان من است. من او را از همه بیشتر دوست دارم و او با من در جفر نگاه می کند و جز پیامبر و یا وصی او حق ندارند در جفر نگاه کنند.» و باز محمد بن اسحاق عمار نقل می کند: به حضرت موسی بن جعفر عرض کردم: مرا به کسی که دین خود را از وی اخذ کنم، هدایت نمی کنید؟ فرمود: «این فرزندم علی است؛ همانا پدرم دستم را گرفت و مرا نزدیک قبر حضرت رسول (ص) برد و فرمود: ای پسر من، خداوند فرمود من در زمین خلیفه قرار می دهم، خداوند هر گاه مطلبی فرمود؛ آن را انجام می دهد.» پس علی بن موسی پس از من خلیفه مسلمین و امام است و هر کس او را پس از من انکار کند، کافر به دین خداست.»

* چرا حضرت رضا(ع) را عالم آل محمد (ص) نام نهاده اند؟
** از آن جهت که ایشان پاسخگوی تمام نیازهای علمی عصر خود بود. ضمن اینکه طرح مناظرات گسترده با سران ادیان نخست در دربار مأمون، نه تنها امام رضا(ع) را کوچک نکرد، بلکه اقتدار ایشان را به عنوان بنده برگزیده خدا برهمگان تأیید کرد. ضمن اینکه مناظرات، بسیاری از سران ادیان و دانشمندان بلاد دیگر را هم علاقه مند به اسلام و حضرت رضا(ع) کرد. اسحاق بن موسی بن جعفر هم نقل می کند: پدرم به فرزندانش می فرمود: این برادر شما علی عالم آل محمد(ص) است. مسایل خود را از وی بپرسید و مطالب او را نگهداری کنید. من از پدرم جعفربن محمد مکرر شنیدم که می فرمود: «عالم آل محمد(ص) در صلب توست ای کاش من او را می دیدم. او با امیرالمومنین (ع) همنام است.»

* یکی از مهمترین فضایل حضرت رضا(ع) تکلم ایشان به زبانهای مختلف است، زیرا این تسلط و قدرت حضرت در شناخت زبانها، بارها و بارها در مناظرات موجب شگفتی دانشمندان شد، خوب است در این مورد بیشتر بدانیم.
** بله، یکی از قدرتهای بلافصل علی بن موسی الرضا(ع) تسلط به زبانهای مختلف و تکلم به آنهاست. اباصلت نقل می کند: روزی به ایشان گفتم یا بن رسول ا... من در تعجب هستم که شما چگونه همه زبانها را می دانی؟ فرمود: «ای اباصلت! من حجت خداوند در زمین و میان مردم هستم و خداوند در صورتی با مردم اتمام حجت کرده است که حجت وی همه زبانها را بداند. آیا نشنیده ای که امیرالمومنین (ع) فرمود: به ما فصل الخطاب داده اند و فصل الخطاب هم شناختن لغات و زبانهای مختلف است.»

* جناب عطاردی! در باب مهربانی و رأفت حضرت رضا(ع) بسیار شنیده ایم اما جنس مهربانی ایشان بسیار متفاوت است، در این باره چه مواردی قابل طرح است؟
** حضرت رضا(ع) محبت و مهربانی بی انتهایی داشت و این مهم میسر نبود مگر با اتصال ایشان به محبت مثال زدنی خداوند. حضرت به مظلومان محبت می کرد و در راه ماندگان را مورد کرامت خود قرار می داد. هرگز اجازه نمی داد حالت خواهش و التماس در کسی پدیدار شود و حاجت او را ادا می کرد. همچنان که امروز هم بی انتها به زائرانش محبت می کند و همه ما ایشان را به مهربانی و رأفت می شناسیم.

* این امام مهربان از ما به عنوان پیروانش چه می خواهد؟
** حق او را بشناسیم آن گونه که باید و خودش در این باره می فرماید: «هر کس مرا زیارت کند و حق من را بشناسد من و پدرانم در قیامت از وی شفاعت خواهیم کرد و هر کس که ما شفیع وی باشیم، رهایی خواهد یافت حتی اگر به اندازه جن و انس گناه آورده باشد. زیرا پدرم از جدم و او از پدرش روایت کرده که پیامبر اکرم(ص) فرمود: هر کس مرا در خواب ببیند، مثل این است که مرا دیده. زیرا شیطان نه به صورت من و نه صورت یکی از اوصیای من و نه شیعیان درنمی آید و رؤیای صادقه جزیی از هفتاد جزء نبوت است.»

منبع: روزنامه قدس ۱۳۸۹/۳/۱۲
خبرنگار : ملیحه پژمان