کنار آمدن با فشارهای زندگی و کسب و مهارت های فردی و اجتماعی همواره بخشی از واقعیات زندگی انسان بوده و در ادوار متفاوت زندگی او به اشکال گوناگون تجلی یافته است. در دوران کودکی تعارض ها جلوه چندانی ندارد اما با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری های ویژه سنین نوجوانی و جوانی، کشمکش های درونی و محیطی بیشتر تظاهر پیدا می کنند. تا مدت های طولا نی این که مسایل روزمره زندگی می تواند اثرهای زیان بخش بر روی سلا مت جسمی و روانی داشته باشد مورد تردید بود. اما مطالعات اخیر نشان داده است که این امر حقیقت دارد. در واقع بین تعداد مسایل روزمره ای که افراد تجربه می کنند و علا یم مشکلا ت سلا مت و تنش های روان شناختی و هم چنین فیزیولوژیکی، همبستگی وجود دارد. حتی شواهدی وجود دارد دال بر این که استرس می تواند بر سیستم ایمنی تاثیر مفنی بگذارد و خطر ابتلا به بیماری های عفونی را افزایش دهد.
آن چه که امروزه به مهارت های زندگی مشهور است حاصل کار پژوهشگران عصر حاضر نیست بلکه بسیاری از این مهارت ها در لا به لا ی تعالیم الهی و به خصوص در قرآن کریم و احادیث معصومین بیان شده است. تلا ش برای در برقراری ارتباط مفید و موثر با دیگران در خودشناسی «توجه به ارزش ها» که از اصول اصلی مهارت های زندگی است به کرات در آیات قرآن، نهج البلا غه، صحیفه سجادیه و احادیث منقول از سایر معصومین «ع» مورد تاکید قرار گرفته است. عبارت مشهور «من عرف نفسه، فقد عرف ربه» از امام علی «ع» سرلوحه بهره مندی از یک زندگی مطلوب و موثر است ومهارت های زندگی بدون «خودشناسی» بی معناست.

انواع مهارت های زندگی
«مهارت های زندگی» عبارتند از مجموعه ای از توانایی ها که زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم میآورند. این توانایی ها، فرد را قادر می سازند مسئولیت های نقش اجتماعی خود را بپذیرد بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواست ها، انتظارات و مشکلا ت روزانه به ویژه در روابط بین فردی و به شکل موثرتری روبه رو شود.
توانایی های روانی- اجتماعی- لا زم برای رفتار انطباقی و موثر، افراد را قادر می سازند تا به طور موثر با مقتضیات و چالش های زندگی روزانه مقابله کنند. آموزش این مهارت ها، موجب ارتقای رشد شخصیتی و اجتماعی، محافظت از حقوق انسان ها و پیشگیری از مشکلا ت روانی و اجتماعی می شود. مهارت های زندگی بی شمارند اما مهم ترین این مهارت ها به شرح زیر است:

1- مهارت خودآگاهی
آگاهی فرد از موجودیت خود، به این مفهوم است که کیست و چیست و به کجا خواهد رفت.
«خود» قبل از یادگیری زبان شکل می گیرد و مهم ترین منبع شکل گیری «خود» مادر است، اما تا بلوغ مراحل متعدد دیگری را طی می کند تا فرد به یک «خود» تثبیت شده تری برسد.
کاری که باید بکنیم این است که خود را بشناسیم و یاد بگیریم که با خود چگونه کنار بیائیم، همواره به نکات مثبت خود بیشتر اهمیت دهیم و منفی ها را حذف کنیم. مهارت خودآگاهی شامل اجزایی از قبیل: آگاهی از نقاط ضعف و قوت، تصویر خودواقع بینانه، آگاهی از حقوق و مسئولیت ها، توضیح ارزش ها و انگیزش برای شناخت است. به خاطر داشته باشیم که مدارا کردن از درون خود فرد آغاز می شود برای دوست داشتن دیگران ابتدا بایدخود را با همه توانایی ها و ناتوانایی ها دوست داشته باشیم.

2- مهارت همدلی
یعنی از دریچه چشم مخاطب به مساله نگاه کردن به عبارت دیگر، آنگونه که او حس می کند حس کنیم و در نهایت به یک حس مشترک برسیم. همدلی در دل مهارت خودآگاهی و هسته اصلی مهارت ارتباط است.

گام های رسیدن به همدلی
الف- پرهیز از ارزیابی و قضاوت درباره رفتار طرف مقابل
ب- خود را در جایگاه فرد دیگر قرار دادن
ج- افزایش تحمل و ظرفیت روانی
د- رشد شخصیتی (یک انسان رشد یافته توان همدلی بیشتری دارد)
ج- داشتن دلی بی کینه، حسد، کبر، غرور و طمع و دوست داشتنی شدن و...

3- مهارت تفکر خلا ق
یعنی توانایی ابداع افکار و راه حلی که قبلا وجود نداشته است به عبارتی، توانایی نوآوری و خود را محدود ندیدن (از شکست نترسیدن) چرا که با شکست تجربه بیشتری پیدا می کنیم.

گام های رسیدن به تفکر خلاق
الف - سوال کردن (آیا راه دیگری وجود دارد یا نه؟)
ب- مثبت نگری
ج- یادگیری فعال (جست و جوی اطلا عات جدید)
د- افزایش اعتماد به نفس وخودباوری
ح- تشخیص راه حل های جدید برای مشکلا ت
و- افزایش عزت نفس

ادامه دارد ...

منبع:وزنامه مردم سالاری ۱۳۸۸/۰۳/۰۵
نویسنده : لیلا مومنیان