امیرحسین غلام‌زاده نطنزی، خبرگزاری ایرنا 
اگر اهل سفر کردن و مسافرت هستید، قطعا در مسیر راه‌های زمینی خودروهای سنگین و کامیون‌های زیادی را خواهید دید که در حال رفت و آمد هستند.
شاید در نگاه اول این خودروها و رانندگانشان برای ما ساده به نظر برسند و یا شبیه انسان‌های معمولی باشند، اما آن‌ها ایران را به لحاظ اقلیمی و تفاوت‌های آب و هوایی بسیار خوب و شاید بهتر دیگران، می‌شناسند.
برای یافتن بهترین راه‌ها و جذاب‌ترین آن، اگر دوستی یا خویشاوندی از این قشر دارید، درواقع گنجینه بزرگی از اطلاعات کشور در اختیار دارید که به صورت رایگان همه آن را در اختیارتان می‌گذارد. این که بهتر است در چه مکان‌هایی غذا بخورید، در چه جاهایی در مسیر راه استراحت کنید، کدام رستوران‌ها با کدام شاخص نشان از کیفیت غذای بالا دارند، همگی از جمله مواردی است که در همصحبتی با یک راننده باتجربه خودرو سنگین مانند کامیون به دست خواهد آمد.

رانندگان این خودروها در جاده‌های بین شهری، متناسب با هر فصل سال در ایران، می‌توانند نقاط خوش آب و هوا برای مسافرت را به شما معرفی کنند. این بار به پیشنهاد یکی از این افراد به سراغ معرفی منطقه‌ای از ایران رفتیم که در همسایگی یکی از گرم‌ترین مناطق ایران است. «تفرش» در استان مرکزی، موضوع این گزارش است که در ادامه می‌خوانیم:

تفرش کجاست؟

شهر تفرش، مرکز شهرستان تَفرِش، یکی از شهرهای استان مرکزی ایران است. این شهر در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در موقعیت شمال شرقی آن واقع، و در بین رشته کوه‌هایی محصور و آب و هوایی بسیار مطبوع دارد. تفرش در ارتفاع حدود ۲هزار متری از سطح دریا قرار دارد و دارای هفتاد روستاست که از آن جمله می‌توان به کبوران، نقوسان، بازرجان، فرک، جفتان و رودبار اشاره کرد.

تفرش در استان مرکزی، در ارتفاع حدود ۲هزار متری از سطح دریا قرار دارد و دارای هفتاد روستاست.دیرینگی این شهر به قبل از اسلام می‌رسددیرینگی این شهر به پیش از اسلام می‌رسد و اغلب نام نخستین آن را «گبرش» می‌دانند که از «گبر» می‌آید. در دوران بعد از ورود اسلام و حاکمیت اعراب و زبان عربی بر ایران به تفرش، طبرس نیز گفته شده‌ است.

محدوده فعلی تفرش از متصرفات هخامنشیان، مادها و اشکانیان بوده، از دوره ساسانیان گورهای حوض‌گونه زرتشتیان و بعضی دژها به یاد مانده ‌است. بعد از آن در زمان طاهریان و صفاریان و سامانیان و آل‌بویه و غزنویان نیز با وجود عدم وجود آثار، جزء متصرفات آن به‌شمار می‌رفته و در دوره ساسانیان بخشی از حصه قباد بوده ‌است.
در دوره خلافت عمر و همزمان با فتح اصفهان، کاشان و قم، شهر تفرش نیز توسط «مالک بن عام اشعری» فتح شد. در کتب جغرافیایی پس از اسلام، این شهر بخشی از ولایت کوهستان یا جبال آمده ‌است. در دوره سلجوقیان نیز نام تفرش به صورت «طبرس» رواج پیدا کرد ، به گونه‌ای که برخی از بزرگان و ادیبان شهر به این نام منسوب شده با لقب «طبرسی» شناخته می‌شدند.

چرا تفرش جاذبه دارد؟

برای درک وضعیت جغرافیایی و زیبایی یک منطقه بهتر است تا ابتدا به سراغ نقشه ایران برویم. با نگاهی به نقشه در خواهیم یافت که این شهر تقریبا در جنوب غرب شهرستان ساوه قرار گرفته که گرمای آن در بین همه شهرهای ایران مشهور است. اما این گرما هیچ ارتباطی با خنکای دلنشین منطقه تفرش که به لحاظ فاصله هوایی کمتر از ۵۰ کیلومتر هم هست، ندارد.

به عبارتی زمانی که در حال عبور از کنار دشت‌های تفتیده ساوه هستید، می‌توانید با کمی ادامه مسیر به سمت اراک و بعد از منطقه راهجرد، از مسیر جاده اصلی به سمت شمال خارج شده و به منطقه کوهستانی تفرش وارد شوید. شهری که رسیدن به آن نیازمند عبور از گردنه‌های سرسخت و کوهستانی است. این همان چیزی است که می‌تواند جذابیت این منطقه را دو چندان کند.

آب و هوای شهر نسبتا سرد و خشک است. حداکثر دمای آن °۳۲ در تابستان‌ها و حداقل آن °۱۵- در زمستان‌ها است.

در دوره سلجوقیان نام تفرش به صورت «طبرس» رواج پیدا کرد به گونه‌ای که برخی از بزرگان و ادیبان شهر به این نام منسوب شده و با لقب «طبرسی» شناخته می‌شدندتفرش را کوه‌های متعددی احاطه کرده و از این‌رو تفرش را «چال تفرش» هم خوانده‌اند.

در قسمت شمال شهر تفرش قله «گندم کوه » واقع شده ‌است این کوه مخروطی شکل۲ هزار و ۱۵۶متر ارتفاع دارد و تقریبا از تمام نقاط شهر قابل رویت است و بنا به گفته قدیمی‌ها به این علت گندم کوه نامیده می‌شود که اگر از فراز «گردنه خرازان» به این کوه و تپه مجاور آن نگاه کنید مشاهده می‌کنید که کوه گندم و تپه‌های مجاور آن مانند انبوهی از خرمن و گندم‌های کوبیده نشده ‌است.

دیگر کوه‌های معروف: «دیمنار، کوه دایره‌ای خورنده» که دو غار «علی خورنده و گاوخور» در آن است و این کوه دایره‌ای شکل زیبا نماد شهر بوده و از همه جای شهر قابل رویت است.

در داخل شهر یک رود جریان دارد. یکی از جاذبه‌های طبیعی تفرش آب معدنی «چشمه آب گراو» است. این چشمه به فاصله ۵ کیلومتری تفرش میان دو روستای قدس و طراران واقع شده و دسترسی به آن آسان است.
قلعه‌های گبری، سنگ‌نگاره‌هایی در مناطقی از نقاط بیابانی تفرش و گورهای نشسته بر فراز روستای کبوران (گبران) و یک مکان تاریخی که بر فراز روستای کبوران جای گرفته و به چهار طاقی معروف است، از دیگر نقاط باستانی این شهر هستند.

آبشار «قطره باران» یا «آبشار کوه باران» هم در ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان تفرش قرار دارد. اطراف این آبشار،که در یک دره سرسبز قرار گرفته، پوشیده از گیاه پرسیاوش است و منظره‌ای تماشایی را به وجود آورده و ریزش آب قنات بر روی گیاهان اطراف آبشار فضایی روح‌بخش را در دل بیابان‌ها برای گردشگران ایجاد کرده است. به‌تازگی در این مکان پلکانی به سمت آبشار ساخته شده است.

در یکی از کوچه باغ‌های محله «آب دکان» تفرش هم بقایای خانه‌ای متعلق به دوره قاجار قرار دارد که ۲۰۰ سال قدمت دارد و به نام خانه «میرفخرایی » در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جاذبه های طبیعی تفرش در جای جای این منطقه پراکنده اند، بنابراین برای دیدن آنها باید به تدریج از شهر فاصله گرفت.
نزدیک ترین این نقاط روستای «طاد» چسبیده به تفرش است، تاجائیکه می توان آنرا تفرش دانست. بزرگترین ویژگی طاد داشتن باغ های میوه زیاد است که به یمن وجود قنات خوش نفس روستا این چنین قبراق و سرحال ایستاده است.
قنات روستا در مرکز روستا واقع شده و آب آن پس از ذخیره شدن در یک استخر بزرگ از طریق جویهای متعددی در باغ های سراسر طاد توزیع می شود. این قنات وسیله ای طبیعی برای تعدیل هوا، گهواره ای برای پرورش میوه های ناب و سرانجام محیط روح افزا که حاصل آن آرامش روح خسته آدمی است.

روستای «خانک» هم یکی از مناطق نمونه گردشگری طبیعی در استان مرکزی است که در مسیر تفرش – ساوه قرار گرفته است. خانک در ابتدا مانند کیک تولدی به رنگ قهوه‌ای سوخته به چشم می‌خورد که علت آن وجود اکسید آهن در خاک این روستا است.
در ابتدای خانک و در پس کوچه باغها قناتی وجود دارد که شهره عام و خاص است. علاوه بر قنات آبشار خانک هم بهانه دیگری برای دیدن این روستا است که در گذشته‌های نه چندان دور دلیلی برای ایجاد یک آسیاب سنتی در کنار این آبشار بوده است.

فصل تابستان و به وبه ویژه شهریورماه یکی از فصول و ماه‌های مناسب برای سفر به شهر توریستی تفرش است

راه‌های دسترسی به تفرش کدام است؟

برای رسیدن به این شهر از تهران دو مسیر وجود دارد. در مسیر نخست باید از مسیر اصلی تهران، ساوه، سلفچگان و سپس به سمت اراک، استفاده کرد.
مسیر دوم هم از سمت تهران به قم و سپس به سمت اراک بعد از راهجرد است. فاصله این شهر تا تهران هم از مسیر اول ۲۴۰ کیلومتر و زمانی معادل با ۲ ساعت و ۵۷ دقیقه و از مسیر دوم ۲۴۹ کیلومتر و زمانی برابر با ۳ ساعت و ۲ دقیقه است. هر دو مسیر تا بعد از راهجرد دارای مسیری اتوبانی با انواع مراکز خدماتی و رفاهی است.

فصل تابستان و به وبه ویژه شهریورماه یکی از فصول و ماه‌های مناسب برای سفر به این شهر توریستی است. تفرش شهری توریستی و ییلاقی است که در انتهای جاده خود قرار داشته و بعد از آن شهر دیگری نیست و از این نظر می‌توان گفت شهری در بن‌بست است.

با همه این توصیف‌ها می‌توان گفت ایران ما در هر نقطه از خود مناطقی دارد که می‌توان گرمای شدید تابستان را با حضور در آن‌ها به میزان بسیار زیادی کاهش داد و از لطافت آن لذت برد.
به جرات می‌توان گفت که چنین وضعیتی در همه جای کشور وجود دارد، زیرا نقاط بکر فراوانی در این خطه زرخیز قرار دارد که در جای خود دیدنی است و در فاصله زمانی و مسافتی بسیار مناسبی با محل سکونت مردم قرار گرفته‌اند. ماه پایانی تابستان فرصت مغتنمی برای بازدید از این منطقه است.

علاوه‌براین، مراکز اقامتی سنتی به همراه یک هتل و سایر مراکز تفریحی و گشت و گذار در تفرش ارزش سفر و دیدن این شهر را دوچندان کرده است.

منابع:

دائرةالمعارف اسلامی. مدخل تفرش، بازدید در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۱۱.