در دوران گذشته، سیاب و آسیابانی از مشاغل مهم و حیاتی به شمار می‌رفت، چرا که نان قوت غالب مردم بود و گندم، حاصل دسترنج کشاورزان، در این آسیاب‌ها به آرد تبدیل می‌شد تا برای مصرف سالانه آنها آماده شود. این آسیاب‌ها معمولاً در کنار رودخانه‌ها و جوی‌های پر آب بنا می‌شدند تا از نیروی آب برای چرخش سنگ‌های آسیاب استفاده شود.

تفرش نیز در گذشته از این قاعده مستثنی نبود و چندین آسیاب در کنار رودخانه آبکمر و نقاط دیگر آن وجود داشت که امروزه فقط ویرانه‌هایی از آنها باقی مانده است. این آسیاب‌ها نه تنها نقش مهمی در تامین نان مردم داشتند، بلکه به عنوان یکی از عناصر اصلی منظره طبیعی و تاریخی تفرش نیز به شمار می‌رفتند.

برخی از آسیاب‌های معروف تفرش عبارت بودند از:

• آسیاب حاج علی و دو آسیاب دیگر در دره آبکمر: این مجموعه آسیاب‌ها در کنار رودخانه آبکمر قرار داشتند و از مهم‌ترین آسیاب‌های تفرش بودند.
• آسیاب در قلعه: این آسیاب در داخل قلعه تفرش واقع شده بود و به احتمال زیاد برای تامین آرد مورد نیاز ساکنان قلعه استفاده می‌شده است.
• آسیاب شمس آباد: این آسیاب در روستای شمس آباد تفرش قرار داشت و از آسیاب‌های معروف این منطقه بود.
• آسیاب شاهک: این آسیاب در روستای شاهک تفرش واقع شده بود و به دلیل کیفیت آردی که تولید می‌کرد، شهرت داشت.

دلایل متعددی برای از بین رفتن این آسیاب‌ها وجود دارد:

• تغییر در شیوه تولید نان: با صنعتی شدن فرآیند تولید نان و استفاده از کارخانه‌های آردسازی، نیازی به آسیاب‌های سنتی به تدریج از بین رفت.
• خشکسالی: در سال‌های اخیر، تفرش با کمبود بارش و خشکسالی مواجه بوده است که این امر به کاهش جریان آب در رودخانه‌ها و جویبارها و در نتیجه از کار افتادن آسیاب‌های آبی منجر شده است.
• بی‌توجهی و عدم رسیدگی: متاسفانه بسیاری از این آسیاب‌ها به حال خود رها شده و مورد مرمت و بازسازی قرار نگرفته‌اند که این امر به تخریب تدریجی آنها و از بین رفتن هویت تاریخی و فرهنگی تفرش منجر شده است.

حفظ و احیای این آسیاب‌ها می‌تواند فواید مختلفی داشته باشد:

• جاذبه گردشگری: این آسیاب‌ها می‌توانند به عنوان جاذبه‌های گردشگری مورد استفاده قرار بگیرند و به رونق صنعت گردشگری در تفرش کمک کنند.
• احیای هویت تاریخی و فرهنگی: حفظ و بازسازی این آسیاب‌ها به حفظ هویت تاریخی و فرهنگی تفرش و انتقال آن به نسل‌های آینده کمک می‌کند.
• ایجاد اشتغال: با مرمت و بازسازی این آسیاب‌ها و تبدیل آنها به مراکز فرهنگی یا گردشگری می‌توان برای افراد محلی اشتغال‌زایی کرد.