در میان دشت‌های سرسبز و کوه‌های بلند استان مرکزی، قلعه‌ای کهن به نام قلعه توس خودنمایی می‌کند. این قلعه با قدمتی که به سده هفتم هجری قمری بازمی‌گردد، در سه کیلومتری جنوب غرب روستای خرازان، از توابع شهرستان تفرش، واقع شده است.

قلعه توس در دوران خود، دژی استوار و نفوذناپذیر بوده و از اهمیت نظامی و استراتژیک بالایی برخوردار بوده است. این قلعه در مکانی صعب‌العبور بنا شده تا از گزند دشمنان در امان باشد.

ویژگی‌های قلعه توس:

• موقعیت استراتژیک: قلعه توس بر فراز تپه‌ای مشرف به دشت‌های اطراف بنا شده و از این رو، موقعیتی استراتژیک برای کنترل منطقه داشته است.
• معماری منحصر به فرد: این قلعه از بخش‌های مختلفی مانند برج دیدبانی، انبار آذوقه، مخزن آب و تعداد زیادی اتاق تشکیل شده بود. مصالح به کار رفته در ساخت قلعه از سنگ، آجر و گچ بوده است.
• دفاع غیرقابل نفوذ: قلعه توس با دیوارهای بلند و برج‌های نگهبانی، از استحکامات دفاعی بالایی برخوردار بوده است.

سرنوشت قلعه توس:

با گذشت زمان و تحولات تاریخی، قلعه توس از رونق افتاد و به مرور زمان رو به ویرانی گذاشت. امروزه از این مجموعه بزرگ تاریخی، تنها بقایایی ویرانه به جا مانده است. با این وجود، قلعه توس همچنان از جاذبه‌های گردشگری تفرش به شمار می‌رود و هر ساله گردشگران بسیاری از این مکان تاریخی دیدن می‌کنند.

نکاتی برای بازدید از قلعه توس:

• مسیر دسترسی: برای رسیدن به قلعه توس، باید از جاده تفرش به سلفگان حرکت کنید و سپس به سمت روستای خرازان بروید. از روستای خرازان تا قلعه توس، حدود 3 کیلومتر راه صعب‌العبور وجود دارد که باید پیاده طی شود.
• بهترین زمان بازدید: بهترین زمان برای بازدید از قلعه توس، فصل بهار و پاییز است که هوا خنک و مطبوع است.
• نکات ایمنی: هنگام بازدید از قلعه توس، به نکات ایمنی توجه کنید و از صعود به دیوارها و برج‌ها خودداری نمایید.

ثبت ملی قلعه توس:

با توجه به ارزش تاریخی و فرهنگی قلعه توس، این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۰۰۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بازدید از قلعه توس، سفری به اعماق تاریخ ایران است. این قلعه که زمانی شاهد رویدادهای مهم تاریخی بوده است، امروزه یادآور عظمت و شکوه گذشته ایران است.