موضوع : شهرشناسی | قم شناسی

تغییرات آوایی افعال ساده در آوایش قمی

پاری افعال ساده در آوایش قمی، یا در تمام صیغه‌ها یا در برخی صیغه‌ها، دستخوش دگردیسی آوایی متفاوت می‌شوند که بیشتر این دگردیسی‌ها با قواعد دگردیسی آوایی قابل توجیه‌اند. در اینجا بعضی از چنین دگردیسی‌هایی را می‌آوریم و به خواست خدای منان در بحث از دگردیسی‌های آوایی، قواعد آن‌ها را بیان خواهیم کرد:

آمدن:
ماضی ساده سوم شخص مفرد: 
اومِه: آمد.
صرف ماضی ساده منفی:
نِیمَدَم، نِیمَدی، نِیمِه، نِیمَدیم، نِیمَدیت، نِیمَدن (با یای ساکن).
امر دوم شخص مفرد: 
بی: بیا.

آوردن: اُوُردن.

اَنداختن: اِنداختن/اِندیختن.
امر دوم شخص مفرد:
بِندا/بِندی: بینداز.

بایستن:
فعل لازم یک‌شخصه:
بائَس/باس: باید.

بَراَنداختن: وَراِنداختن.

برجَستن: وَرجَسّن.
صرف مضارع ساده:
وَرجَم، وَرجی، وَرجِه، وَرجیم، وَرجَیت، وَرجَن.
صرف مضارع استمراری:
ورمی‌جَّم، وَرمی‌جّی، وَرمی‌جّه، ورمی‌جّیم، ورمی‌جّیت؛ وَرمی‌جَّن.
امر دوم شخص مفرد:
ورجو: بَرجَه.

برداشتن: وردُشتن/ وَشتن.

برشتن: بیریشتن.

پاشیدن: پاچیدن.

تراشیدن: تارشیدن.

تَرَکیدن: تَرکیدن (با رای ساکن).

جَستن:
صرف مضارع التزامی:
بِجّم، بِجّی، بِجّه، بِجّیم، بِجّیت، بِجَّن.

چیدن: چیندن.

خراشین: خارشیدن.

دانستن: دونَسَّن.

دواندن: دُووندن.

دَویدن: دُویدن/دُییدن.

دیدن: 
صرف مضارع التزامی:
بیبینم، بیبینی، بیبینه، بیبینیم، بیبینیت، بیبینن.

رِشتن: ریشتن.

رفتن:
امر دوم شخص مفرد:
بُر: برو.

زدن:
ماضی ساده دوم شخص مفرد:
زِه.

سپاردن: سُفُردن.
صرف مضارع التزامی:
بِسفُرم، بِسفُری، بِسفُره، بِسفُریم، بِسفُریت، بِسفُرَن (با سین ساکن).

طَلَبیدن: طَلبیدن (با لام ساکن).

فرستادن: فِرسادن/فِرسیدن.
صرف مضارع التزامی:
بِرفِسَّم، بِرفِسّی، بِرفِسّه، بِرفِسّیم، بِرفِسّیت، بِرفِسَّن.

فُروختن: فوروختن.
صرف مضارع التزامی:
برفوشم، برفوشی، برفوشه، برفوشیم، برفوشیت، برفوشن.

فهمیدن: فّمیدن.

کاویدن:  کُویدن/کُییدن.

کردن:
ماضی ساده سوم شخص مفرد:
کِه: کرد.

کوباندن: کوفوندن.

گذاشتن: گُذُشتن/ گُییشتَن.
امر دوم شخص مفرد:
بِذ/بذی: بگذار.

گرفتن:
صرف مضارع التزامی:
بیگیرم، بیگیری، بیگیره، بیگیریم، بیگیریت، بیگیرن.

گفتن:
امر دوم شخص مفرد:
بوگو: بگو.

نِشَستن: نِشِسَّن.
صرف مضارع التزامی:
بیشینم، بیشینی، بیشینه، بیشینیم، بیشینیت، بیشینن.

نِوِشتن: نیویشتن.
صرف مضارع التزامی:
بینیویسم، بینیویسی، بینیویسه، بینیویسیم، بینیویسیت، بینیویسن.

با درخواست اصلاح و تکمیل.

دکتر علیرضا فولادی

نظر شما