دو ویژگی آوایی در آوایش قمی
ویژگی یک:
در آوایش قدیمی‌تر قمی، مصوت کوتاه "ه: e" امروزی پایان واژه‌ها، حتی پیش از پسوند، به صورت مصوت کوتاه " : a" ادا می‌شود:
بچَه/بَچَّه: بَچِِه/بچِّه.
خونَه: خانِه.
خونَگی: خانِگی؛ هر چیز که در خانه پدید آمده باشد، مانند نان و تخم مرغ.
رَفتََه بودم: رَفتِه بودم.
سُکَه: سُکِه؛ سنگ سختی به شکل‌های گوناگون که از ذوب شدن آجر در کوره آجرپزی به دست می‌آید.
کوچَه: کوچهِ.
ویژگی دو:
در آوایش قدیمی‌تر قمی، هر جا لازم باشد تا برای واژه‌های مختوم به مصوت کوتاه "ه: e"، کسره اضافه بیاورند که با این وضعیت، کاربرد صامت میانجی "ی" نیز لازم می‌افتد، به جای صامت میانجی و خود کسره اضافه، تنها از صامت "ی" نصفه‌و‌نیمه با نام "یای ابتر" بهره می‌برند:
بَچَه‌ی مرتُم: ...bachay: بَچِه‌یِ مردم.
کوچَه‌ی سرحوض: ...kuchay: کوچِه‌یِ سرحوض.
از قراین متعدد کتابخانه‌ای و میدانی این‌گونه برمی‌آید که در فارسی دری، برای چنین وضعیتی، همین نحوه خوانش رایج بوده است و همزه‌ای که جای "یای میانجی" و "کسره اضافه"، روی "ه" می‌نویسند، همزه نیست و به شکل و علامت "ی" نصفه‌و‌نیمه یا همان "یای ابتر" است.
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۳/۰۳
نظر شما