پارسا کارشناسی ارشد 1374
پدیدآور: رضا منظمی‌باقرزاده 
استاد راهنما: فرید مر
دانشگاه شیراز

چکیده
در منطقه داراب - نیریز واقع در شرق استان فارس ، 9 اندیس منگنز وجود دارد که مهمترین آنها اندیس آب بند داراب است . تمامی این اندیس‌ها در بین لایه‌های چرت رادیولاردار قرمز رنگ واقع شده‌اند. در این مطالعه، کانی‌شناسی و ژئوشیمی این اندیس‌ها بطور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است . براساس مطالعه کانی‌شناسی به روش پراش ایکس (XRD)، کانی پیرولوزیت عمده‌ترین کانی منگنز در اکثر اندیس‌ها است . آنالیز شیمیایی کانسنگ‌های منگنز، حاکی از درصد بالایی از منگنز بالاخص در اندیس‌های آب بند I، آب بند II، گرازی و اندر بوده و فقر نسبتا" شدیدی را نسبت به آهن از خود نشان می‌دهد که این خود نشانی از شرایط خاص رسوبگذاری این نهشته‌ها است . کانسنگ‌های منگنز این اندیس‌ها، فقیرشدگی مشخصی را نسبت به عناصر جزیی (trace) از خود بروز می‌دهد که احتمالا" حاکی از رسوبگذاری سریع اکسیدهای منگنز کلوئیدی است ، بطوریکه زمان کافی جهت جذب این عناصر توسط این اکسیدها (جذب بر روی سطح با بار منفی) حاصل نشده است . از نقطه نظر ساختاری و نوع نهشتگی منگنز در این اندیس‌ها، 2 نوع نهشتگی تشخیص داده شده است : (1) باندهای منگنز با ضخامت مختلف و بطور متناوب با لایه‌های چرت رادیولاردار قرمز رنگ ، که این نوع نهشتگی به احتمال زیاد همزمان با رسوبگذاری اولیه تشکیلات منطقه رخ داده است ، و (2) پرشدگی درز و شکافهای سنگ میزبان (چرتهای رادیولاردار قرمز رنگ)، که در این حالت رسوبگذاری منگنز کمی بعد از رسوبگذاری اولیه صورت پذیرفته است . در منطقه مورد مطالعه، چند رخنمون از پیلو بازالت مشاهده می‌شود. با توجه به مطالعه کانی‌شناسی، و آلتراسیون‌های موجود در کانی‌ها، همچنین نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی و مطالعه عناصر نادر خاکی (REE) کانسنگهای منگنز موجود در اندیس‌ها و بازالت‌های بالشی منطقه، منشاء منگنز را می‌توان به بازالت‌های بالشی موجود در منطقه مطالعاتی نسبت داد، بدینصورت که بر اثر تبادلات شیمیایی انجام گرفته بین بازالت‌های بالشی و آب دریا، عناصری از قبیل منگنز توسط آب دریا از سنگ مادر (بازالت‌های بالشی) شسته شده و بدرون محیط رسوبگذاری (دریا) ریخته شده است که این رسوبگذاری چنین تشخیص داده می‌شود که در محل‌هایی دور از محل خروج این محلول‌های گرمایی انجام گرفته است . براساس نتایج حاصل از مطالعه ضریب همبستگی اجزاء تشکیل دهنده این کانسنگ‌ها، چنین تشخیص داده می‌شود که عناصر منگنز و کلسیم و به مقدار اندکی نیز عناصر آهن و سیلیسیوم دارای منشاء هیدروترمال بوده در حالیکه عناصری از قبیل تیتانیوم، آلومینیوم، منیزیم، و آهن و سیلیسیوم (عمدتا") دارای منشایی غیرهیدروترمال (احتمالا" خاکزاد) می‌باشد. همچنین نتایج حاصل از مطالعات آماری، تا حدود زیادی تائید کننده مطالعات کانی‌شناسی و ژئوشیمی مبنی بر سه دسته مجزا از اندیس‌های مرتبط با هم می‌باشد. در نهایت شواهد کانی‌شناسی، ژئوشیمی، ساختاری و آماری به دست آمده در این تحقیق، حاکی از آن است که 9 اندیس موجود در این منطقه دارای منشایی مشترک بوده و کانه‌زایی نیز به صورت هیدروترمال - بروندمی (hydrothermal-exhalative) صورت گرفته و گدازه‌های بالشی نیز در این میان نقش تامین کننده یون منگنز را عهده‌دار بوده‌اند.