پارسا کارشناسی ارشد 1399
پدیدآور: نرجس گودرزیان 
استاد راهنما: اشکان رحمانی 
استاد مشاور: مهدی ارجمند اینالو
موسسه آموزش عالی ارم، گروه پژوهش هنر
چکیده

کتیبه‌نگاری در مساجد تاریخی جامع و سنگی داراب فراوان دیده می‌شود، و به طور کلی آیات قرآنی و عناوین بر در و دیوار این دو مسجد تاریخی شهر جلوه‌گری می‌کند. پژوهش حاضر که سعی دارد کتیبه های مساجد سنگی و جامع داراب را از منظر فرم و فضا مورد بررسی قرار دهد در پی پاسخ به این پرسش است که چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در فضا و فرم خط کتیبه‌های مساجد سنگی و جامع داراب وجود دارد. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی و تطبیقی است و جمع-آوری اطلاعات در آن، به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی انجام پذیرفته است. بدین منظور ابتدا به مطالعه تزئینات و کتیبه‌های سطوح دو مسجد پرداخته‌ شده و سپس با مقایسه تزئینات و کتیبه‌های این سطوح، اشتراک و افتراق آن‌ها تعیین شده است. تزئینات این دو مسجد تاریخی داراب در محراب و مناره‌ها به چشم می‌آیند ولی بیشترین تزئینات و نقوش هندسی را مناره‌های مسجد جامع داراب به خود اختصاص داده است. افتراقات این دو مسجد سنگی و جامع بیش از همه در نوع خطوط و جنس مصالح به کار رفته در کتیبه‌ها مشاهده می‌شود و با توجه به بررسی متون کتیبه‌های مساجد سنگی و جامع داراب این گمان تقویت شد که طراحی و اجرا تزئینات در کتیبه‌های مسجد جامع کمی دقیق‌تر از تزئینات کتیبه‌های مسجد سنگی به نظر می‌رسد. به طور کلی موضوعات کتیبه‌های مسجد سنگی صرفا تاریخی و بیشتر شامل تاریخ ساخت مسجد و بانی بنا و به خط ثلث می‌باشد اما در مناره‌های مسجد جامع داراب کتیبه‌هایی با محتوای آیات قرآن و اسماء متبرک با اشکال تزئینی و به خط کوفی بنایی دیده می‌شود، این کتیبه‌ها شاخص‌ترین و متعددترین کتیبه‌ها در مساجد داراب هستند که در قالب نوشته برجسته و هندسی اجرا شده‌اند. اما آنچه مهم است غنا و سادگی موجود در کتیبه‌ها، و حضور اصول و مبانی گرافیک است که در کتیبه-های دو مسجد تاریخی داراب از سطح بالایی برخوردار می‌باشد.