گندم‌کوه، کوهی مخروطی شکل و باستانی در نزدیکی شهر تفرش در استان مرکزی ایران است که به دلیل وجود آثار تاریخی متعدد، از جمله قلعه، سنگ‌نگاره‌ها و استخر سنگی، از اهمیت زیادی برخوردار است. این کوه که به "دماوند کوچک" نیز شهرت دارد، در 25 بهمن 1392 به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.

تاریخچه:

قدمت گندم‌کوه به دوران پیش از اسلام می‌رسد و شواهد نشان می‌دهد که این کوه در گذشته محل استقرار یک قلعه نظامی بوده است. این قلعه که در بالای کوه قرار دارد، از مصالح سنگی و ملات ساخته شده و دارای برج‌ها، دیوارها و فضاهای مختلف مسکونی و نظامی بوده است.

سنگ‌نگاره‌ها:

در دامنه و بالای گندم‌کوه، سنگ‌نگاره‌های متعددی به چشم می‌خورد که قدمت آنها به چند هزار سال پیش می‌رسد. این سنگ‌نگاره‌ها که شامل نقوش بز، انسان، شمشیر و ... هستند، از نظر باستان‌شناسی و مطالعات فرهنگی از اهمیت زیادی برخوردارند.

استخر سنگی:

در نوک قله گندم‌کوه، استخر سنگی بزرگی وجود دارد که گفته می‌شود در گذشته برای ذخیره آب آشامیدنی استفاده می‌شده است. این استخر که با استفاده از تنبوشه‌های سفالی به پایین کوه هدایت می‌شده، از جمله شواهدی است که نشان‌دهنده هوشمندی و خلاقیت ساکنین این منطقه در گذشته است.

جاذبه‌های گردشگری:

علاوه بر ارزش‌های تاریخی و باستان‌شناسی، گندم‌کوه از نظر طبیعی نیز دارای جاذبه‌های زیادی است. این کوه با مناظر زیبا و چشم‌اندازهای دل‌انگیز، مکانی مناسب برای کوهنوردی، طبیعت‌گردی و عکاسی است.

وضعیت فعلی:

متاسفانه، گندم‌کوه در حال حاضر در معرض تهدیدات مختلفی از جمله تخریب‌های انسانی، فرسایش و حفاری‌های غیرمجاز قرار دارد. ضروری است که برای حفظ و صیانت از این اثر ارزشمند ملی، اقدامات لازم انجام شود.

پیشنهادات:

• محدوده‌سازی و حصارکشی محوطه باستانی: برای جلوگیری از ورود افراد و دام به محوطه باستانی و جلوگیری از تخریب آثار تاریخی، لازم است که این محوطه حصارکشی و محدوده‌سازی شود.
• انجام کاوش‌های باستان‌شناسی: با انجام کاوش‌های علمی و باستان‌شناسی می‌توان اطلاعات بیشتری در مورد تاریخ، فرهنگ و تمدن ساکنین این منطقه در گذشته به دست آورد.
• ایجاد امکانات گردشگری: با ایجاد امکانات رفاهی و گردشگری مناسب، می‌توان گندم‌کوه را به یک مقصد جذاب برای گردشگران تبدیل کرد.
• برگزاری برنامه‌های آموزشی و فرهنگی: با برگزاری برنامه‌های آموزشی و فرهنگی می‌توان مردم را با اهمیت این اثر تاریخی آشنا کرد و حس مسئولیت‌پذیری آنها را در قبال حفظ و صیانت از آن افزایش داد.

با حفظ و احیای گندم‌کوه، می‌توانیم گامی مهم در جهت حفظ هویت تاریخی و فرهنگی ایران برداریم.