قه از گذشته تا امروز:

روستای قهاب، در پهنه شمالی-شرقی اصفهان، گویی داستانی کهن را در دل هر سنگ و خشتی زمزمه می‌کند. قدمت این روستا به دوران باستان می‌رسد، زمانی که اصفهان به عنوان یک شهر سپاهی دفاعی شناخته می‌شد و جی، همسایه‌اش، نقشی مشابه بر عهده داشت.

حافظ ابونعیم، مورخ نامدار، در کتاب خود از قه به عنوان پناهگاهی برای مردمان رستاق‌های جی یاد می‌کند. گویی این سرزمین، در گذر تاریخ، همواره مامنی برای مردمان در جستجوی آرامش بوده است.

قه در دوران پیش از اسلام، سکونتگاه مردمان قه بود. با ظهور اسلام و حمله اعراب، قه ویران شد و بازماندگان آن به جی پناه بردند. قه، که زمانی شهری آباد بود، به روستایی در دل رستاق‌های جی تبدیل شد.

حافظ ابونعیم در کتاب خود از هفت شهر در این منطقه نام می‌برد، که قه، مهربن و جی از جمله آنها بودند. از این هفت شهر، چهار شهر ویران شدند و قه، مهربن و جی تا زمان ظهور اسلام باقی ماندند.

قه، به همراه مهربن و جی، 27 رستاق و 3313 دهکده را در بر می‌گرفت. وسعت و آبادانی این منطقه، حکایتی از رونق و شکوه آن در دوران گذشته دارد.

در دوره صفویه، در مجاورت روستای گورت، جنگی میان شاه سلطان حسین و محمود افغان درگرفت. این نبرد، که به شکست ایرانیان انجامید، گواهی بر اهمیت استراتژیک این منطقه در طول تاریخ است.

در سال 1135 هجری قمری، در زمان حمله افغان‌ها، محمد بدیع، کدخدای گورت، از فرماندهان مدافع پایتخت بود. رشادت و دلاوری او در تاریخ این سرزمین به یادگار مانده است.

روستای مزرعه گورت، در مجاورت روستای گورت، در دوره قاجار شکل گرفت. گفته می‌شود در اوایل حکومت قاجار، در املاک کدخدا باغ و عمارتی وجود داشته است.

در زمان خالصه‌فروشی، ظل‌السلطان، حاکم اصفهان، و خواهرش کسریٰ بانو، ملقب به بانوی عظمی، مالکیت ده را به دست آوردند. بانوی عظمی به ظلم و ستم بر رعایا به شهرت داشت و محمدعلی حبیب‌آبادی در کتاب مکارم الآثار از ستم‌های او بر مردم این منطقه سخن گفته است.

قهاب، با وجود فراز و نشیب‌های تاریخی، همچنان در گذر زمان پا برجا مانده است. این روستا، گویی آیینه‌ای از تاریخ اصفهان و ایران است و در هر گوشه از آن، داستانی از رشادت، صبر و استقامت مردمان این سرزمین روایت می‌شود.

منابع:

• صدر هاشمی، محمد. (۱۳۲۶). تاریخ اصفهان. جلد اول. اصفهان: چاپخانه قدسی.
• مهریار، محمود. (۱۳۸۲). فرهنگستان جغرافیای ایران. جلد ۲۹: اصفهان. تهران: انتشارات دایره جغرافیایی ستاد ارتش.
• حبیب‌آبادی، محمدعلی. (۱۳۶۴). مکارم الآثار در ذکر اخبار اصفهان. به کوشش محمد رمضان عندلیب. تهران: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
  
  به کوشش مهندس الهام حسینی