زعفران، طلای سرخ ایران، در حالی که شهرت جهانی دارد و به عنوان مرغوب‌ترین زعفران جهان شناخته می‌شود، سهم اندکی از بازار جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. این موضوع، چالشی بزرگ برای اقتصاد ایران و به ویژه کشاورزان زعفران‌کار محسوب می‌شود.

علل این مشکل:

• بسته‌بندی و برندسازی ضعیف: متأسفانه، بخش قابل توجهی از زعفران ایران به صورت فله‌ای و بدون برند به کشورهای دیگر صادر می‌شود. این کشورها پس از بسته‌بندی و برندسازی مجدد، زعفران ایرانی را به نام خود به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند. اسپانیا نمونه بارز این موضوع است. این کشور در حالی که سالانه کمتر از یک تن زعفران تولید می‌کند، اما صادرات آن بیش از 50 تن است.
• نبود تعرفه ترجیحی: عدم وجود تعرفه ترجیحی بین ایران و هند، یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان زعفران در جهان، باعث شده تا این کشور نیاز خود را از طریق واسطه‌ها و با استفاده از زعفران ایرانی به نام کشورهای دیگر تامین کند.
• نوسانات قیمتی: نوسانات فراوان قیمت زعفران در داخل کشور، مانع از ارائه قیمت ثابت به خریداران خارجی می‌شود. این موضوع، برنامه‌ریزی بلندمدت را برای صادرکنندگان دشوار می‌کند و از تمایل خریداران برای عقد قراردادهای بلندمدت می‌کاهد.

راه‌حل‌های پیشنهادی:

• حمایت از برندسازی و بسته‌بندی: دولت باید با ارائه مشوق‌ها و حمایت‌های لازم، زمینه را برای برندسازی و بسته‌بندی مناسب زعفران ایرانی فراهم کند. این امر به افزایش ارزش افزوده زعفران ایرانی و جلوگیری از سوءاستفاده کشورهای دیگر از نام و اعتبار این محصول کمک می‌کند.
• تلاش برای انعقاد تعرفه ترجیحی: رایزنی‌های دیپلماتیک برای انعقاد تعرفه ترجیحی با کشورهای هدف صادرات زعفران، به ویژه هند، می‌تواند به کاهش قیمت نهایی این محصول برای مصرف‌کنندگان در این کشورها و افزایش سهم ایران از بازار جهانی زعفران کمک کند.
• ایجاد ثبات در قیمت زعفران: دولت باید با تدابیر لازم، از جمله خرید حمایتی و ذخیره‌سازی زعفران در زمان افت قیمت، ثبات بیشتری در بازار این محصول ایجاد کند. این امر به نفع کشاورزان زعفران‌کار و صادرکنندگان خواهد بود و از نوسانات شدید قیمتی که برنامه‌ریزی را دشوار می‌کند، جلوگیری خواهد کرد.

نقش رسانه‌ها و تشکل‌های تخصصی:

رسانه‌ها و تشکل‌های تخصصی مرتبط با زعفران نیز می‌توانند با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی، به افزایش تقاضا برای زعفران ایرانی و ارتقای جایگاه این محصول در بازار جهانی کمک کنند.

جمع‌بندی:

زعفران ایرانی، محصولی استراتژیک با پتانسیل‌های اقتصادی بالا. حل چالش صادرات این محصول و افزایش سهم ایران از بازار جهانی زعفران، نیازمند عزم ملی و همکاری دولت، بخش خصوصی، کشاورزان و سایر ذینفعان است. با اتخاذ تدابیر مناسب و رفع موانع موجود، می‌توان شاهد رونق صادرات زعفران ایرانی و افزایش منافع حاصل از این محصول برای کشور و کشاورزان بود.