اِتباع در آوایش قمی، بخش ۱: اِتباع آوایی پسین
اِتباع، یک ساخت صرفی است که به وسیله آن، دو واژه هم‌آوا یا هم‌معنی، با واو عطف کنار هم می‌آیند و هدف از کاربرد این ساخت، معمولا ایجاد اسم جمع یا توضیح و تکمیل معنی یا حتی تاکید بر آن است؛ مانند "اسیر و ابیر" و "جیغ و ویغ" و "سَت و سیر" "گل و گیاه".
در آوایش قمی نیز از اِتباع، زیاد استفاده می‌شود، اما یک روش عمده آن، پدید آوردن واژه تابع پسین، با تغییر واج نخست آن به "م" است. این روش در آوایش قمی کاربرد فراگیر دارد؛ ضمن این که در محاوره، معمولاً "واو" عطف آن را حذف می‌کنند:
اُتاق (و) مُتاق
پیر (و) میر
جاهاز (و) ماهاز
خاک (و) ماک
دِل (و) مِل
روزنومه (و) موزنومه
قابلامه (و) مابلامه
کار (و) مار
گُل (و) مُل
لوله (و) موله
کار مار ندیری؟
ناگفته نماند در چنین روشی، هر گاه واج نخست واژه اول، "م" باشد، در آغاز واژه دوم، به جای واج "م"، "پ" می‌آورند:
ماسوله (و) پاسوله
مَداد (و) پَداد
مُقوّا (و) پُقوّا
مورچه (و) پورچه
میخ (و) پیخ
میخ پیخا ر اَ رو زَمین جَم کن!
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
نظر شما