خانه محمدعلی فروغی، که به "خانه ذکاءالملک" نیز معروف است، در قلب تهران، در حوالی میدان حسن‌آباد و خیابان ولیعصر، واقع شده بود. این خانه‌باغ تاریخی، که روزگاری شاهد رویدادهای مهمی در تاریخ معاصر ایران بوده است، متاسفانه در سال‌های اخیر تخریب شده و جای خود را به ساختمانی جدید داده است.
نقش‌آفرینی در تاریخ:

اهمیت این خانه بیشتر به دلیل وقوع یک رویداد تاریخی سرنوشت‌ساز در آن است. در شهریور 1320، زمانی که قوای متفقین به ایران حمله کردند، رضاشاه پهلوی، مغموم و هراسان، به این خانه پناه برد و از محمدعلی فروغی، سیاستمدار برجسته آن دوران، یاری خواست. فروغی که در آن زمان از سوی شاه خلع شده و خانه‌نشین بود، در این دیدار تاریخی، نقش مهمی در رقم خوردن سرنوشت ایران ایفا کرد.

نقل قول تاریخی:

در این دیدار، شاه از فروغی خواست تا راه چاره‌ای برای او بیابد. فروغی با درک شرایط وخیم، نامه استعفای رضاشاه را به رشته تحریر درآورد و راه را برای انتقال قدرت به ولیعهد، محمدرضا پهلوی، هموار کرد.

نقل قول مشهور:

نقل می‌کنند که در هنگام ترک خانه فروغی، شاه دختری از نوادگان فروغی را در آغوش گرفت و با لحنی غمگین گفت: "فروغی، نوه توست؟" و فروغی در پاسخ گفت: "بله، البته نوه محمدولی اسدی نیز هست." این جمله فروغی، کنایه‌ای ظریف به اعدام محمدولی اسدی، داماد او، به دستور رضاشاه بود. شاه که از این کنایه برآشفته شده بود، در پاسخ گفت: "دیگر وقت گله‌گذاری نیست."
 

اهمیت تاریخی:

خانه فروغی، به عنوان یکی از شاهدان عینی تحولات مهم تاریخ معاصر ایران، از اهمیت بالایی برخوردار بود. اسناد و مدارکی که در این خانه کشف شد، گویای بسیاری از ناگفته‌ها و حقایق در خصوص مسائل سیاسی و روابط خارجی ایران در آن دوران بود.

تخریب و فقدان:

متاسفانه، در سال‌های اخیر، این خانه تاریخی که می‌توانست به عنوان میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده حفظ شود، تخریب شد و جای خود را به ساختمانی جدید داد. با تخریب این خانه، بخشی از حافظه تاریخی ایران نیز از بین رفت.

درس‌هایی از تاریخ:

خانه محمدعلی فروغی، یادآور وقایع مهمی در تاریخ ایران است. این خانه، نمادی از فراز و نشیب‌های قدرت، درایت و تدبیر سیاستمداران و همچنین گذر زمان و تحولات ناگزیر در تاریخ است. تخریب این خانه، زنگ خطری برای حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و تاریخی ایران به شمار می‌رود.