گهواره؛ شهری با گذشته‌ای پربار و دگرگونی‌های جمعیتی

شهر گهواره، واقع در منطقه دالاهو، با نام اولیه شیرک، سابقه‌ای طولانی و پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. این شهر که در اواخر دوره نادری با تأسیس قلعه زنجیری توسط ایل گوران به گاباره یا گهواره تغییر نام داد، طی سده‌های متمادی شاهد تحولات جمعیتی و فرهنگی بسیاری بوده است.

اقلیت‌های تاریخی گهواره: روایتی از همزیستی و مهاجرت

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تاریخ گهواره، حضور اقلیت‌های مذهبی و قومی در این شهر بوده است. یهودیان، از جمله این اقلیت‌ها، تا اواسط قرن بیستم جمعیت قابل توجهی را در گهواره تشکیل می‌دادند. ریشه‌های حضور آن‌ها به اوایل دوره قاجار و مهاجرت از عثمانی بازمی‌گردد. این جامعه کوچک، کنیسه‌ای داشت و به زبان هورامی تکلم می‌کرد. یهودیان گهواره عمدتاً به مشاغلی چون تجارت، آسیابداری و پرورش کرم ابریشم مشغول بودند.
 

موج نخست مهاجرت یهودیان از گهواره در سال ۱۳۴۴ به سمت شهرهای کرمانشاه، قصر شیرین و سرپل ذهاب آغاز شد و اوج این مهاجرت در دهه ۱۳۵۰ و همزمان با مهاجرت گسترده یهودیان از ایران رخ داد. در نهایت، تمامی یهودیان اهل گهواره، چه آن‌ها که پیشتر شهر را ترک کرده بودند و چه کسانی که در کرمانشاه ساکن بودند، مهاجرت کردند و بدین ترتیب، حضور چند صد ساله این اقلیت در گهواره به پایان رسید.

کولی‌ها نیز تا حدود سال‌های ۱۳۵۰ خورشیدی، نزدیک به ۱۵ خانواده در گهواره زندگی می‌کردند. این افراد در فصل تابستان در محلی به نام بان‌دومان ساکن بودند و سپس با پایان فصل گرما به شهرستان‌های قصر شیرین و سرپل ذهاب مهاجرت می‌کردند. پس از انقلاب، زندگی ییلاقی و قشلاقی کولی‌ها از بین رفت و کولی‌های گهواره نیز کوچ کرده و در حومهٔ شهرهایی همچون کرمانشاه، قصر شیرین، سرپل ذهاب، صحنه و کنگاور اسکان پیدا کردند.

تحولات جمعیتی و عوامل مؤثر بر آن

تحولات جمعیتی گهواره تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله:

• عوامل اقتصادی: مهاجرت به شهرهای بزرگ به دنبال فرصت‌های شغلی بهتر
• عوامل اجتماعی: تغییرات در سبک زندگی و فرهنگ
• عوامل سیاسی: رویدادهای سیاسی همچون انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق

قرار گرفته است.

نتیجه‌گیری

شهر گهواره با تاریخچه‌ای غنی و قدمتی طولانی، شاهد تحولات جمعیتی و فرهنگی بسیاری بوده است. حضور اقلیت‌هایی همچون یهودیان و کولی‌ها، به غنای فرهنگی این شهر افزوده است. مهاجرت‌های گسترده در دهه‌های اخیر، ترکیب جمعیتی گهواره را دستخوش تغییر کرده و منجر به کاهش جمعیت برخی از اقلیت‌ها شده است.