پارسا کارشناسی ارشد 1393
موضوع: کشاورزی، عمومی و میان رشته ای
پدیدآور: احمد اشتیاقی جو 
استاد راهنما: حسین ملکی 
استاد مشاور: محمدرضا اختصاصی
دانشگاه یزد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی

چکیده

بخش عمده‌ای از کشور ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود و آب بعنوان یک عامل محدود کننده‌ی فعالیت‌های بشر در این مناطق به شمار می‌آید. وجود سیلاب-های مخرب و کمبود آب در این مناطق، لزوم مهار سیلاب‌ها را ایجاب می‌کند. پخش سیلاب یک استراتژی مناسب برای مهار سیلاب و بهره‌وری از آن است. در این پژوهش سعی شده تا با تلفیق منطق بولین و مدل‌‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، مناسب‌ترین عرصه‌ها برای اجرای عملیات تغذیه مصنوعی در دشت تایباد واقع در استان خراسان رضوی شناسایی شوند. بدین منظور ابتدا داده‌های 11 پارامتر تاثیرگذار شیب، ضخامت آبرفت، ضریب انتقال، افت آب زیرزمینی، تراکم زهکشی، نفوذپذیری، هدایت الکتریکی، فاصله ازچاه، فاصله از روستا، کاربری اراضی و لیتولوژی منطقه‌ی مورد مطالعه، در محیط GIS آماده‌سازی گردید و با استفاده از روش ANP و AHP به ترتیب وزن هرمعیار و وزن کلاس‌های هر لایه در نرم‌افزار Super Decision و Expert Choice محاسبه شدند. در مرحله بعد به روش منطق بولین نواحی دارای محدودیت برای تغذیه مصنوعی حذف گردید سپس با استفاده از توابع تحلیلی GIS کل محدوده برای هر یک از معیارهای تعیین شده در دو روش ذکر شده پهنه‌بندی شد. در نهایت، با تلفیق نقشه‌های پهنه بندی شده بر اساس وزن اکتسابی از روش ANP و AHP نقشه‌های نهایی در 5 کلاس از کاملا مناسب تا نامناسب تهیه شد. در مرحله بعد با تلفیق نقشه‌ها و بر اساس منطق بولین نقشه نهایی فقط در 2 کلاس مناسب و نامناسب ترسیم شد. که براساس روش AHP،0/6 درصد از دشت در طبقه کاملا مناسب، 25/4 درصد در طبقه مناسب، 45/2 درصد در طبقه نسبتا مناسب، 3/4 درصد در طبقه نسبتا نامناسب و 25/4 درصد در طبقه نامناسب قرار گرفت. براساس روش ANP 2/9 درصد از دشت در طبقه کاملا مناسب، 30/1 درصد در طبقه مناسب، 40/3 در طبقه نسبتا مناسب، 1/3 درصد در طبقه نسبتا نامناسب و 25/4 درصد در طبقه نامناسب قرار گرفت. براساس منطق بولین 16/7 درصد از دشت مستعد تغذیه مصنوعی می‌باشد؛ که میزان هم‌پوشانی مناطق کاملا مناسب و مناسب روش AHP با روش بولین 6/56 درصد و با روش ANP 60/8 درصد می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره می‌توان مناطق پتانسیل‌دار را با زمان و هزینه کمتر اولویت‌بندی کرد و از آنجا که مدل ANP تاثیر روابط و وابستگی‌ها را در بین زیر معیارها و شاخص‌ها لحاظ می‌کند توانایی بیشتری در تصمیم‌گیری‌های چند معیاره دارد. هم‌چنین نتایج نشان داد که مناطق کاملا مناسب برای تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها اغلب در حاشیه دشت‌ها، آبرفت‌ها و مخروط افکنه‌های آبرفتی دانه درشت تا متوسط با شیب کمتر از 3 درصد واقع شده‌اند.