پیشنهاده کارشناسی ارشد 1395
پدیدآور: الهه داودیان 
استاد راهنما: جواد میکانیکی
استاد مشاور: مفید شاطری
دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

مسکن به عنوان پناهگاه و محل اقامت انسانی، از مهمترین نیازها و احتیاجات انسان ها می باشد به طوری که میتوان گفت از اصلی ترین عنصرهای تشکیل دهنده ی زندگی فرد می باشد. بشر همیشه در طول تاریخ و قبل از آن برای داشتن سرپناهی بهتر و ایمن تر روش های گوناگونی را انجام داده و سعی بر آن داشته است که همیشه مسکن خود را به گونه ای طراحی کند که با محیط طبیعی وی سازگار باشد.مسکن هم اکنون عامل اصلی جامعه پذیری افراد نسبت به جهان و کالایی عمده و تعیین کننده در سازمان اجتماعی فضاست که در شکل گیری هویت فردی، روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش بسیار تعیین کننده ای دارد( Short, 2006:199) . بخش مسکن را می توان یکی از مهمترین بخش های توسعه در یک جامعه دانست. این بخش با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی خود اثر گسترده ای در ارائه ویژگی ها و سیمای جامعه به مفهوم عام دارد. در این میان مساکن روستایی، تجلی گاه شیوه های زیستی، معیشتی و در نهایت نیروها و عوامل موثر محیطی و روندهای اجتماعی- اقتصادی تاثیرگذار در شکل بخشی به آنهاست (سعیدی،1373،511). روستاها با توجه به ماهیت خود و همچنین متناسب با ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و به ویژه محیط جغرافیایی که در آن واقع شده اند دارای ساماندهی درونی و کالبدی خاصی در نوع سکونت هستند.روستاییان با توجه به دسترسی به مواد اولیه مسکن که اغلب از منابع محلی تامین میشود، اقدام به احداث مسکن خود مینمایند که در نهایت استانداردهای مربوط به مسکن رعایت نشده است، از این رو توجه جدی به کیفیت و کمیت ساختمانها یا به عبارتی مسکن روستایی، در برنامه های توسعه روستایی لازم و ضروری می نماید چرا که مسکن مناسب و استاندارد از شاخص های توسعه روستایی به شمار می رود (لطفی و همکاران،106،1389). امروزه از جمله مشکلات اساسی خانه های روستایی کشور ایران، پایین بودن کیفیت آنها از نظر مصالح بکار رفته و ساخت مساکن است که این کیفیت پایین آسیب پذیری شدید مساکن روستایی را در برابر بلایای طبیعی مث سیل و زلزله و وزش خاک و لغزش زمین موجب شده است. با کیفیت نبودن مسکن روستایی علاوه بر مهاجرت روستائیان، افزایش نابرای های اجتماعی را به دنبال داشته، سلامت روان افراد ساکن در این مساکن را دچار اختلال می کند و باعث ایجاد مشکلات اقتصادی و محیطی هم در نواحی روستایی می‌شود که نیاز است برای کاهش این مهاجرت ها امکانات رفاهی و زیربنایی در روستاها فراهم شود. همچنین مسکن نامناسب روستائیان را در برابر بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله، از یک سو و رانش خاک و لغزش زمین، از سوی دیگر در معرض خطر قرار می‌دهد. با خالی شدن روستاها و مهاجرت روستائیان به شهر دولت درصدد حل این مشکلات بر آمده که در این راستا بازسازی منازل مسکونی روستایی در دستور کار قرار گرفته است. اهمیت این امر باعث شده که در کشور مسئولین امر سعی در برنامه ریزی صحیح در این زمینه داشته باشند چه بسا انتخاب برنامه صحیح در زمینه تامین مسکن به روند توسعه کشور ها کمک شایانی کرده است. در کشور ما هنوز درصد بالایی از جمعیت در نواحی روستایی زندگی میکنند و با توجه به افزایش روز افزون مهاجرت های روستاییان به شهرها و افزایش معضلات شهرنشینی و مدیریت شهری لازم است به توسعه روستایی اوجه ویژه معطوف شود. در طی سالهای اخیر رویکرد اعطای اعتبارات بهسازی مسکن در سطح گسترده و برای دستیابی به این اصل قانونی در نواحی روستایی کشورمان اجرا شده است. هدف این طرح، ارتقا و بهبود کیفیت مسکن های روستایی است(مطیعی لنگرودی،100،1386).