پیشنهاده کارشناسی ارشد 1398
پدیدآور: محدثه پیام عسکری
استاد راهنما: دکترحسن امامی
استاد مشاور: دکتر محمد امین ناصح
دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

گویش مردم تربت‌جام را باید در محدوده خراسان که بسیاری از شهرهای آن در محدوده جغرافیایی افغانستان و جمهوری‌های استقلال‌یافته‌ی شوروی سابق قرار دارند بررسی و جستجو کرد. از خراسان به‌عنوان خاستگاه زبان دری یاد می‌شود. گویش جام دارای مشترکاتی با فارسی افغانی و فارسی تاجیکی به‌خصوص به لحاظ واژگانی است. دو گویش جام و تایباد از سوئی متأثر از زبان‌های ایرانی جنوب غربی از قبیل فارسی، تاجیکی، بختیاری، لری و ..است و از طرفی رنگ و صیغه‌ی زبان‌های جنوب شرقی همچون افغانی را دارا هستند. گویش، گونه متمایزی از یک زبان است در یک محدوده جغرافیایی یا اجتماعی معین که توسط واژه‌ها و ساختارهای دستوری خاص خود تعیین می‌شود(کریستال،102:1992). مهم‌ترین ملاک زبانشناختی برای تشخیص زبان از گویش، معیار قابلیت فهم متقابل است (دبیرمقدم،108:1387). در این پژوهش مسائلی همچون انواع ماده‌های مضارع، ماضی، مجهول، وندهای فعل، وجه و زمان فعل و ... بررسی‌شده است. بررسی انواع فعل‌های ساده، پیشوندی، مرکب و ... از قسمت‌های دیگر این پژوهش است. در این پژوهش به بررسی ویژگی‌های فعل در گویش‌های مرزی تربت‌جام و تایباد نیز پرداخته ‌شده است و نمونه‌هایی از ساخت فعل برای این دو گویش ذکرشده است.