پارسا کارشناسی ارشد 1393
موضوع: معماری
استاد راهنما: مصطفی رستمی 
استاد راهنما: مهدی سعدوندی 
استاد راهنما: محمدصادق کاظمی
دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده معماری و شهرسازی

چکیده

مسجد یکی از مهم‌ترین و تاثیرگزارترین کاربری‌های تاریخ معماری ایران است. این اهمیت و تأثیرگذاری را شاید بتوان مدیون نقش شاخص‌گونه آن در بافت اجتماعی پیرامونش دانست. این نقش برجسته در رویکردی تعاملی شروع به تأثیرگذاری نموده و به نوعی مخاطب خود را آموزش می‌دهد. در طول تاریخ شکل‌گیری شهرهای اسلامی، مساجد همواره به عنوان فضاهای عمومی مهم و مردمی دارای عملکرد متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی بوده و در زندگی مردم نقش محوری داشته‌اند.گسستگی در تداوم معماری، انتقال نیافتن تجارب گرانقدر معماران گذشته، آموزش ضعیف و ناتوانی در درک مفاهیم سنت و مدرنیته، دامان معماری مساجد را نیز گرفته و با وجود داشتن بستر غنی فرهنگ معماری ایران، خلاقیت و تعالی را از معماری مساجد سلب کرده است. گوناگونی بی‌نظم و تنوع بی‌منطق راهکارهای معاصر برای مسجد همانطور که از آشفتگی معماری مسجد سخن می‌گوید از پریشان‌حالی وضعیت معماری معاصر نیز پرده بر می‌دارد. امروزه از آنجا که حجم مهمی از بناهای عمومی را مساجد تشکیل می‌دهند، بازنگری در عملکردها، سامان‌دهی ساخت ‌و ساز و نظارت بر طرح و ساخت این بناها به‌شدت مورد نیاز است. تطبیق کالبد مسجد با نیازهای زندگی امروز، در عین حفظ عبادت مسجد؛ طراحی مسجدی فعال و ایجاد مکانی مناسب برای مشارکت؛ تعامل افراد نمازگزار، طرحی منطبق با بافت اجتماعی وکالبدی محدوده مورد نظر که متناسب با شرایط ساخت و ساز و تکنولوژی موجود که درصرفه‌جویی منابع انرژی موثر باشد،از اهداف این پژوهش است که پرسش‌های، مسجد محله چه خصوصیاتی دارد؟ چگونه می‌توان به مسجدی فعال و منطبق با شرایط زندگی امروز دست یافت؟ چگونه می‌توان اصالت معماری عبادی مسلمانان را در معماری مسجد حفظ کرد؟ ارتباط صحیح مسجد و مردم در چیست؟ و چگونه آن را تقویت کنیم؟ آیا فیزیک وکالبد مسجد بر کیفیت محیط پیرامون خود تاثیر گذار است؟ را شامل می‌شود.در این پژوهش به شناخت ابعاد گوناگون مسجد و کارکردهای آن،سپس شناخت شهر و چالش‌های مساجد قدیم و معاصر شهر نجف آباد اصفهان، از جمله مغایرت کالبد مسجد با جهت قبله وعدم تناسب مساجد با محیط،که شناخت و درک نادرستی از فضا را به نمایش می‌گذارد و باعث تناقض در طراحی‌ها می‌شود بررسی گردیده است.با توجه به موقعیت سایت مورد نظر، ایجاد فضای جلوخان برای مسجد محله که علاوه بر شاخص نمودن مسجد، باعث تاثیرگذاری کالبد مسجد بر کیفیت محیطی بافت پیرامونش و تعامل بیشتر نمازگزاران و همچنین جداسازی عملکردهای جانبی (عملکردهای متناسب با مسجد)با عملکرد اصلی مسجد و از طرفی همخوانی کالبد اصلی مسجد با جهت قبله، در کلیتی به‌هم‌پیوسته واستفاده از مصالح و رنگ متناسب با مسجد ، نتایج کلی این پژوهش می‌باشد.