پارسا کارشناسی ارشد 1389
موضوع: صنایع دستی و هنرهای سنتی
پدیدآور: محبوبه توکلی نجف‌آبادی 
استاد راهنما: محمدتقی آشوری 
استاد مشاور: رضا الله‌داد
دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی

چکیده

تحقیق حاضر به منظور یافتن عوامل موثر در افت کیفی فرش دستباف نجف‌آباد و با هدف بررسی وضعیت تولید، بررسی کیفی نمونه‌هایی از فرش گذشته و حال، بررسی عوامل مختلف موثر بر تولید فرش در مراحل مختلف همچون (رنگرزی و طرح و مواد اولیه و ...)، تأثیرپذیری فرش نجف‌آباد از دیگر شهرها و بررسی میزان و نحوه تولید فرش در حال حاضر در نجف‌آباد، انجام شده است.به‌منظور دستیابی به اهداف مورد نظر، علاوه بر تحقیقات کتابخانه‌ای، اطلاعات میدانی از طریق مصاحبه با پیشکسوتان و دست‌اندکاران فرش نجف‌آباد به‌دست آمد. این اطلاعات شامل نحوه‌ی تولید، تفاوت‌ها و ویژگی‌های قالی‌های تولیدی در نجف‌آباد طی سال‌های گذشته بوده‌ و با توجه به اطلاعات به‌دست آمده، تولید قالی در نجف‌آباد به سه دوره تقسیم شد. دوره‌ی اول تولیدات از نیمه دوم قرن 13 هجری قمری تا1320هجری شمسی، دوره‌ی دوم تولیدات سال‌های 1320 تا 1365 و دوره‌ی سوم تولیدات بعد از سال 1365 تا 1389 را در بر می‌گیرد.در راستای دستیابی به عوامل موثر بر افت کیفی فرش‌های نجف‌آباد، 40 نمونه از قالی‌های منسوب به نجف‌آباد (دوره اول 13 نمونه، دوره‌ی دوم 17 نمونه، دوره‌ی سوم 10 نمونه) مورد بررسی کیفی قرار گرفت. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه‌ی کیفیت فرش و روش‌های بهبود کیفی آن، چهار متغیر ابعاد، طرح و نقش، بافت و مواد اولیه و متغیرهای فرعی و شاخص‌های هر یک مشخص شده و از الگوی به‌دست آمده جهت بررسی و نمره‌دهی کیفی به نمونه‌های به-دست آمده استفاده شد، این مرحله با راهنمایی و بهره‌گیری از تجربیات کارشناسان مربوطه به انجام رسید. نتایج به‌دست آمده در این مرحله با استفاده از نرم افزار SPSS مورد بررسی و تحلیل‌های آماری قرار گرفته و نتایج حاکی از این است که متغیر ابعاد، در نمونه‌های هر سه دوره با افزایش کیفیت همراه بوده است. سایر متغیرها از کاهش کیفیت برخوردار بوده‌اند. متغیر بافت در نمونه‌های دوره‌ی دوم نسبت به دوره قبل و بعد از خود در وضعیت بهتری از کیفیت قرار داشته است و معایب کیفی در نمونه‌های این دوره کمتر از سایر دوره‌ها به‌چشم می‌خورد. با توجه به نظریه ارائه شده در بخش اول تحقیق و نتایج به‌دست آمده در طول تحقیق، با توجه به تأثیر مستقیم نقش تولید-کنندگان و سیاست‌های اجرایی آنان در بخش تولید و تأمین مواد اولیه و طرح و نقش، سیاست-های تولیدی تولیدکنندگان به‌عنوان عامل اصلی در افت کیفی فرش دستباف نجف‌آباد شناخته شدند.