عبدالعزیز جواهرالکلام با نگارش کتاب "تاریخ طهران"، گامی مهم در جهت ثبت و ضبط تاریخ پایتخت ایران برداشت. این کتاب به دلایل زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:

• پیشگامی در حوزه تهران‌شناسی: جواهرالکلام یکی از نخستین پژوهشگرانی بود که به صورت جدی و جامع به تاریخ تهران پرداخت و اثری مکتوب از آن به جا گذاشت.
• منبعی جامع و قابل اعتماد: کتاب "تاریخ طهران" اطلاعات جامعی را در مورد جنبه‌های مختلف زندگی در تهران قدیم ارائه می‌دهد و به عنوان یک منبع معتبر برای پژوهشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• روش تحقیق علمی: جواهرالکلام در نگارش این کتاب، از روش تحقیق علمی استفاده کرده و به منابع مکتوب و مستندات تاریخی استناد کرده است.
• پوشش گسترده زمانی: این کتاب، تاریخ تهران را از قرن سوم هجری قمری تا پایان عصر ناصری بررسی می‌کند و تحولات مختلفی را که این شهر از آن گذشته است، به تصویر می‌کشد.
   

اهمیت استفاده از منابع تصویری

استفاده از عکس اردوی کریم خان زند در کتاب جواهرالکلام، نکته‌ای قابل تامل است. این تصویر نشان می‌دهد که جواهرالکلام به اهمیت استفاده از منابع تصویری برای تبیین مطالب تاریخی واقف بوده است. اگرچه صحت این تصویر به طور قطعی مشخص نیست، اما این اقدام، گامی مهم در جهت استفاده از شواهد بصری در تاریخ‌نگاری محسوب می‌شود.

مقایسه با دیگر آثار تهران‌شناسی

در مقایسه با آثار دیگر تهران‌شناسی، کتاب جواهرالکلام از جامعیت و دقت بیشتری برخوردار است. با این حال، آثار دیگر مانند "تهران قدیم" جعفر شهری نیز از نظر ادبیات و روایتگری جذابیت‌های خاص خود را دارند.
 

نقاط قوت و ضعف کتاب

• نقاط قوت: جامعیت، دقت در استناد به منابع، پوشش گسترده زمانی و استفاده از منابع تصویری.
• نقاط ضعف: ممکن است برخی اطلاعات کتاب به دلیل گذشت زمان و عدم دسترسی به منابع جدید، نیاز به بازنگری داشته باشند. همچنین، برخی منتقدان معتقدند که کتاب در برخی قسمت‌ها به اندازه کافی تحلیلی نیست.

اهمیت حفظ و معرفی این اثر

با توجه به اهمیت تاریخی و پژوهشی کتاب "تاریخ طهران"، حفظ و معرفی آن به نسل‌های آینده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. می‌توان با برگزاری نشست‌های علمی، چاپ مجدد کتاب با تصحیحات لازم و استفاده از آن در برنامه‌های آموزشی، به این هدف دست یافت.

نتیجه‌گیری

کتاب "تاریخ طهران" عبدالعزیز جواهرالکلام، میراث ارزشمندی است که به ما کمک می‌کند تا تاریخ پایتخت خود را بهتر بشناسیم. این کتاب، الگویی برای پژوهشگران جوان در حوزه تاریخ و فرهنگ است و می‌تواند به عنوان یک منبع معتبر برای مطالعات بعدی مورد استفاده قرار گیرد.