فهرست عناوین

نویسنده : عزّالدین الحایک

مصاحبه‏ با شیخ عزّالدین الحایک

در سفر پنج روزه‏ای که سال گذشته برای دیدار از مراکز علمی لبنان و سوریه داشتیم، از جمله جاهایی که موفق به دیدن آن شدیم نمایشگاه کتاب بیروت بود که همزمان با سفر ما برگزار شده بود. در نمایشگاه با چاپ ترجمه جدیدی از قرآن به زبان انگلیسی آشنا شدیم که به وسیله یکی از اساتید سوری عرب زبان و مدرس زبان انگلیسی در دانشگاه دمشق انجام شده بود؛ علاقه‏مند شدیم با ایشان دیداری داشته باشیم که با بزرگواری پذیرفتند و در محل سکونتشان در شهر دمشق با برخوردی کریمانه به سؤالات ما پاسخ گفتند. ایشان عالمی وارسته و خطیبی توانا هستند که گذشته از تحصیلات علوم دینی، به زبان‏های انگلیسی و روسی نیز آشنایی دارند. ترجمه قرآن به زبان انگلیسی حاصل هفت سال تلاش مداوم و پی‏گیر ایشان است که در سال 1996 میلادی توسّط دارالفکر دمشق به چاپ رسیده است. گفتگوی زیر حاصل دیدار با ایشان است که می‏خوانید.

مختصری از شرح حال و تحصیلات خودتان را بیان کنید.

الف. اهل سوریه هستم، در یک خانواده مسلمان در دمشق متولد شدم. پدرم محمد علی الحایک است.

ب. تحصیلاتم را در مدارس اسلامی در دمشق فرا گرفتم.

ج. تحصیلات انگلیسی‏ام را در 1941م. شروع کردم، قبلاً زبان خارجی‏ام فرانسه بود.

د. وقتی دانشکده هنرهای دانشگاه دمشق در سال 1952م. بخش انگلیسی را دایر کرد، به آنجا رفتم و در سال 1956م. فارغ التحصیل شدم. بعد از آن تحصیلات خود را در بریتانیا، در دانشکده‏های لیدز و بریستول ادامه دادم.

•• . سپس، کار خود را به عنوان استاد زبان انگلیسی در دانشگاه دمشق و همچنین در مدارس معلمان و دبیرستان‏ها آغاز کردم.

زمینه آشنایی خود را با اسلام و قرآن بیان فرمایید.

دو سوم از آیات قرآن شریف را حفظ کرده‏ام. من دانش اسلامی و علوم قرآنی را که عبارت است از: شرح قرآن، تفسیر، روایات پیامبر اکرم، حدیث و فقه اسلامی، از اساتید با تجربه، دانشمندان و محققان در دمشق فرا گرفتم. بیش از پنجاه سال استاد علوم اسلامی و خطیب روز جمعه بوده‏ام.

1

چطور شد که به فکر ترجمه قرآن افتادید؟

نیاز شدید به یک ترجمه ساده و صحیح به زبان انگلیسی مرا واداشت که نگرشی در مورد این امر بسیار بزرگ داشته باشم. در حال حاضر، زبان انگلیسی تقریبا زبانی جهانی است و مسلمانان در سراسر جهان نیاز زیادی به چنین ترجمه‏ای دارند.

در ترجمه قرآن کریم چه جهاتی مورد نظر بوده و از چه منابعی استفاده کرده‏اید؟

به منظور ترجمه قرآن شریف، من تعدادی از ترجمه‏های انگلیسی قرآن مجید را خوانده‏ام، و همچنین کتب زیادی از تفسیر عربی قرآن را مطالعه کرده‏ام. سپس به این نتیجه رسیدم که کسانی که قرآن مجید را ترجمه کرده‏اند، یکی از افراد زیر بوده‏اند:

الف. مسلمانان راستینی که تلاش زیادی را صرف ارائه ترجمه صحیحی از قرآن کرده‏اند، اما آنها زبان کلاسیک را ارائه داده‏اند که همه افراد نمی‏توانند آن را بفهمند.

ب. مسلمانان راستینی که زبان عربی را خوب نمی‏دانند، بنابراین نکات زیادی از ظّل توجهات آنها به دور مانده است.

ج. مخالفان اسلام که دانسته معانی قرآن مجید را تحریف کرده‏اند.

به طور کلی در زبان انگلیسی منابع کافی درباره معارف اسلامی وجود دارد؟ در این زمینه چه قدر کار شده و چه کمبودهایی وجود دارد؟

هنگام به پایان رساندن ترجمه‏ام، بعد از سال‏ها کار زیاد، عده‏ای از اساتید مجرّب زبان انگلیسی را دعوت کردم تا این اثر را مطالعه کنند و نقطه نظرهای خود را بر همین اساس مشخص سازند. در واقع از آنها خیلی سپاسگزارم که برای اصلاح این اثر، تلاش زیادی کردند و نظراتشان را در این باره ارائه دادند.

از ترجمه‏های قرآن به زبان روسی چه اندازه اطلاع دارید؟ لطفا آنها را معرفی نمایید و روشن کنید که ترجمه رایج قرآن در میان روسی زبان‏ها کدام ترجمه است؟

فکر می‏کنم که نیاز زیادی به آشنایی مسلمانان روسی با ادبیات اسلامی وجود دارد؛ زیرا چیزی که در دسترس باشد در زبانشان خیلی خیلی کم است. هیچ ترجمه خوبی برای روس‏ها از قرآن مجید در دسترس نیست. تمام ترجمه‏های قابل دسترس خیلی ضعیف هستند.

آیا شما قرآن را مستقیما از زبان عربی ترجمه کرده‏اید و یا از زبان‏های دیگر؟

البته من ترجمه‏ام را مستقیما از عربی انجام داده‏ام.

2

آیا شما در ترجمه قرآن با کسی همکاری داشته‏اید یا به تنهایی آن را انجام داده‏اید؟

به این سؤال در بالا پاسخ داده شده است.

به نظر شما یک ترجمه خوب که بتواند مورد استفاده قرار گیرد چگونه ترجمه‏ای است؟

یک ترجمه خوب از قرآن مجید آن است که معنی دقیق و صریحی بدهد. فکر می‏کنم که برای مترجم دانستن عربی و انگلیسی کافی نیست تا قرآن را ترجمه کند. چنین کسی باید دانش خوبی از مذهب و علوم قرآنی داشته باشد.

در ترجمه قرآن چه مشکلاتی وجود دارد؟

مشکل اصلی، یا شخصی است یا تمایلات متعصبانه یا ضعف در یک یا هر دو زبان.