تحقیقات جدید روی مردان نمکی کشف‌شده در معدن «دوزلاخ» زنجان اطلاعات جذابی از زندگی و رژیم غذایی ایرانیان باستان و شرایطی که این معدنچیان دو هزار و پانصد ساله در لحظات آخر عمر خود تجربه کردند، فاش کرده است. این مردان که در اثر یک فاجعه معدنی جان باختند، توسط نمک حفظ شده و به‌صورت مومیایی کشف شده‌اند.

مردان نمکی و کشفیات مرتبط

نخستین مومیایی مردان نمکی بیش از سی سال پیش کشف شد. او مردی با مو و ریش سفید، گوشواره‌ای طلایی و ابزارهایی از جمله چاقوی آهنی و چکمه چرمی بود. بررسی‌ها نشان می‌دهند که او حوالی سال ۳۰۰ میلادی در زمان ساسانیان جان باخته است. از آن زمان تاکنون شش مومیایی دیگر در این منطقه پیدا شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین این مومیایی‌ها، متعلق به یک نوجوان ۱۶ ساله است که ظاهراً در لحظات آخر زندگی خود تلاش می‌کرده از خود دفاع کند. تحقیقات نشان می‌دهد که این افراد در اثر ریزش معدن دچار شکستگی‌های متعدد شده و جان باخته‌اند.

رژیم غذایی ایرانیان باستان

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تحقیق، پرده‌برداری از رژیم غذایی این مردان است. وجود تخم کرم نوار در روده‌های پنجمین مومیایی کشف شده، نشان از مصرف گوشت خام یا نیمه‌پخته در رژیم غذایی آن‌ها دارد. این کشف قدیمی‌ترین نمونه از انگل‌های روده‌ای در تاریخ ایران به شمار می‌رود.

اهمیت این کشفیات

توماس استولنر، باستان‌شناس برجسته، بیان کرده که این مومیایی‌ها به دلیل وضعیت منحصربه‌فردشان فرصتی برای مطالعه شرایط حفظ بافت‌های نرم انسانی در معرض نمک فراهم کرده‌اند. به گفته او، برخلاف دیگر مومیایی‌ها، اینجا با گروهی از افراد مختلف با پیشه‌های گوناگون روبه‌رو هستیم که اطلاعات زیادی از زندگی و معیشت معدنچیان باستان در اختیار ما می‌گذارند.

تاریخچه معدن دوزلاخ

معدن «دوزلاخ» از دوره هخامنشیان مورد بهره‌برداری بوده و پس از وقوع حوادث مرگبار، در برخی دوره‌ها، از جمله ساسانیان و سلجوقیان، مجدداً فعال شده است.