قم، شهری که نام آن همیشه با تاریخ، فرهنگ و مذهب در هم تنیده است، در برخی باورها به گونه‌ای دیگر شناخته شده و تصوری مخدوش از آن در ذهن بسیاری از افراد نقش بسته است. این تصورات که گاهی حتی ساکنان بومی آن نیز بر آنها دامن می‌زنند، نقاط قوت شهر را در پس پرده‌ای از بی‌توجهی پنهان کرده‌اند. بسیاری از قمی‌های زاده‌شده در این شهر از اطلاعات کلیدی درباره تاریخ، فرهنگ و اجتماعات محلی آن بی‌بهره‌اند و در برخی موارد حتی از این شناخت نسبت به شهر خود بیگانه‌اند.

چالش‌های شهری و اجتماعی قم

در بررسی رفتارها و دیدگاه‌های شهروندان قمی، این نکته جلب توجه می‌کند که حتی افراد زاده‌شده در این شهر و کسانی که سال‌ها در آن زیسته‌اند، خود را جدای از قم می‌شمارند. آنان غالباً به شهرها و استان‌های دیگری وابستگی نشان می‌دهند و قم را تنها به‌عنوان مکانی موقتی برای زندگی می‌پندارند. این جدایی نه تنها در رفتار‌های روزمره بلکه در مشارکت‌های فرهنگی، اجتماعی و هنری هم نمود دارد. تعداد کمی از این افراد در مجامع فرهنگی و اجتماعی قم حضور می‌یابند و از شرکت در گروه‌های اجتماعی و مجازی مرتبط با این شهر نیز خودداری می‌کنند.

قم‌هراسی و تاثیرات منفی آن

پدیده‌ای که می‌توان آن را “قم‌هراسی” نامید، به نوعی گسترش یافته که حتی در محافل مختلف به ذکر نقایص و بسط ادعاهای منفی در مورد این شهر می‌پردازند. این نگرش‌های منفی و بیگانه‌انگاری، در سطح وسیع‌تری به جامعه منتقل شده و تاثیرات نامطلوبی بر روحیه جمعی و توسعه شهری گذاشته است. این افراد نه تنها از قم گریزان‌اند بلکه تاثیرات منفی این بیگانگی را به دیگران هم منتقل می‌کنند، بدون اینکه به این نکته توجه کنند که قم در بسیاری از زمینه‌ها از شهرهایی که خود را به آن منتسب می‌دانند، وضعیت مطلوب‌تری برای زندگی و رفاه دارد.

لزوم بازنگری و تعمیق شناخت شهری

با توجه به این شرایط، سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که چه اقداماتی باید صورت گیرد تا این روند معکوس شده و ساکنان قم نیز به شناخت بهتر و افتخار به شهر خود دست یابند؟ نخستین گام در این مسیر، افزایش آگاهی و دانش شهروندان نسبت به تاریخ، فرهنگ و امکانات شهر قم است. برنامه‌های آموزشی و فرهنگی که جوانان و ساکنان را با میراث عظیم شهری و اجتماعی قم آشنا کند، می‌تواند نقشی اساسی در تغییر نگرش‌ها ایفا کند.

تشویق به مشارکت اجتماعی و فرهنگی

علاوه بر این، تشویق به مشارکت فعال در رویدادها و برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند حس تعلق به شهر را تقویت کند. وقتی که افراد احساس کنند که نقش فعالی در شکل‌دهی به جامعه خود دارند، ارتباط عمیق‌تری با محیط زندگی خود پیدا می‌کنند و برای آبادانی و بهبود وضعیت آن تلاش می‌کنند.

نتیجه‌گیری:

شهر قم با تاریخ و فرهنگی غنی، مستحق شناخت و جایگاهی بهتر در ذهن ساکنان و عموم مردم است. ضرورت بازنگری در رفتار و شناخت شهروندی، می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی در این شهر کمک شایانی کند. با تقویت حس تعلق و مشارکت اجتماعی، قم می‌تواند به شهری تبدیل شود که همه ساکنانش به آن افتخار کنند و در جهت رشد و توسعه آن گام بردارند.

مهیار موسوی
عکس: مهدی بخشی سورکی/مهر