نویسنده: مهندس نرگس روحانی، کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست و عضو انجمن حمایت از حیوانات ایران

مقدمه

پارک ملی سیاهکوه، به‌عنوان یکی از گنجینه‌های طبیعی استان یزد و زیستگاه گونه‌های نادر جانوری و گیاهی، در معرض تهدیدات جدی قرار دارد. بی‌توجهی مسئولین استانی و کشوری به حفاظت از این منطقه، اکوسیستم منحصر به‌فرد آن را در خطر قرار داده است. این مقاله به بررسی مشکلات موجود در پارک ملی سیاهکوه و ارائه راهکارهای لازم برای حفاظت از آن می‌پردازد.

حوزه جغرافیایی و اهمیت زیستگاهی

پارک ملی سیاهکوه با مساحتی بالغ بر ۲۰۰ هزار هکتار، زیستگاه گونه‌های نادر جانوری مانند یوزپلنگ ایرانی، جبیر و قوچ و میش است. همچنین، این منطقه میزبان گونه‌های گیاهی متنوعی است که در شرایط خاص اکولوژیک آنجا رشد کرده‌اند. تقسیم‌بندی این پارک بین استان‌های یزد و اصفهان، اما عدم هماهنگی میان این دو استان در حفاظت از منابع طبیعی، چالشی جدی برای بقای این زیستگاه به شمار می‌رود.

مشکلات عمده

۱. بهره‌برداری از معادن

وجود معادن فلدسپات و آهن در قلب پارک ملی، نه تنها به تخریب زیستگاه‌های حیاتی منجر شده بلکه آلودگی محیطی گسترده‌ای را نیز به دنبال داشته است. تردد کامیون‌ها و استخراج مواد معدنی، تعادل اکولوژیک منطقه را بر هم زده و بر خلاف قوانین پارک ملی است.

۲. چرای بی‌رویه دام

حضور دامداران در مناطقی مانند سبزه چاه، با چرای شترهای بی‌نهایت زیاد، وضعیت تهدیدآمیزی را برای پارک ایجاد کرده است. این دامداران، بدون توجه به تاثیرات منفی چرای دام‌هایشان بر منابع آبی و اکوسیستم منطقه، به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

۳. بحران آب

کاهش بارندگی سالانه و استفاده بی‌رویه از منابع آبی موجود توسط دامداران، منجر به بحران آب در پارک ملی سیاهکوه شده است. سازه‌های آبی موجود، مانند آب‌انبارها، نیاز به تعمیرات اساسی دارند تا بتوانند آب کافی برای حیات وحش منطقه فراهم کنند.

راهکارها

۱. تقویت نظارت و مدیریت

افزایش تعداد محیط‌بانان و تقویت نظارت و مدیریت توسط سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند گامی موثر در جهت حفظ منابع طبیعی پارک ملی سیاهکوه باشد. همکاری بیشتر بین ادارات محیط زیست استان‌های یزد و اصفهان نیز ضروری است.

۲. توقف بهره‌برداری از معادن

بازنگری در مجوزهای بهره‌برداری از معادن و توقف فعالیت‌های معدنی در داخل پارک، اولین قدم برای حفاظت از اکوسیستم آسیب‌پذیر این منطقه است. جایگزینی فعالیت‌های اقتصادی پایدار و غیرمخرب می‌تواند به حفظ منابع طبیعی کمک کند.

۳. مدیریت منابع آبی

تعمیر و نگهداری آب‌انبارها و سازه‌های آبی موجود و همچنین احداث سازه‌های جدید برای جمع‌آوری آب‌های جاری می‌تواند به کاهش مشکلات کم‌آبی منطقه کمک کند. همچنین، محدودیت در چرای بی‌رویه دام و بهره‌برداری معقول از منابع آبی نیز باید به طور جدی پیگیری شود.

نتیجه‌گیری

پارک ملی سیاهکوه، به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های نادر و ارزشمند کشور، نیازمند توجه و حفاظت ویژه است. با اتخاذ تدابیر لازم و مدیریت بهینه، می‌توان از نابودی این گنجینه طبیعی جلوگیری کرد و محیطی سالم و پایدار برای نسل‌های آینده فراهم نمود.